Η διατροφή τα Χριστούγεννα
Οι γιορτές είναι «επικίνδυνες» για πρόσληψη βάρους. Τα Χριστούγεννα με τα οικογενειακά τραπέζια πλησιάζουν, που σημαίνει ότι όλο και περισσότερα γλυκά και εδέσματα πλούσια σε λίπος και ζάχαρη είναι στο οπτικό πεδίο.
Μπορεί να είναι δύσκολο να αντισταθείτε, αλλά υπάρχει τρόπος να κρατήσετε τις ισορροπίες και να αποφύγετε την πρόσληψη βάρους. Η διατήρηση των διατροφικών συνηθειών κατά τη διάρκεια των γιορτών ίσως να είναι μια πρόκληση, αλλά μπορεί να επιτευχθεί!
Πολλοί διοργανώνουν πλούσια εορταστικά τραπέζια αυτήν την περίοδο. Γεμίστε το πιάτο σας με σαλάτα και προσθέστε πηγή πρωτεΐνης, όπως κοτόπουλο ή γαλοπούλα (χωρίς την πέτσα), και ολοκληρώστε το πιάτο με πατάτες φούρνου, ρύζι ή μακαρόνια σε μέτρια ποσότητα.
Εάν ακολουθείτε συγκεκριμένο διαιτολόγιο, δεν είναι κακό να ρωτήσετε την οικοδέσποινα τι θα περιλαμβάνει το μενού, ώστε να κανονίσετε από πριν τι θα φάτε. Σαν επιδόρπιο τα φρούτα είναι η πρώτη επιλογή, αλλά ένα μέτριο κομμάτι γλυκό είναι επίσης επιλογή, αρκεί να μην ξεφεύγετε.
Όσον αφορά το ποτό και τα αναψυκτικά αρκεστείτε σε ένα με δύο ποτήρια κρασί και προτιμήστε νερό ή αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη. Βάλτε στο πιάτο σας τη μερίδα που θα φάτε και καθίστε μακριά από τις πιατέλες με το φαί, ενώ αποφύγετε να ξαναγεμίσετε το πιάτο σας. Τρώτε αργά και μιλάτε με τους υπόλοιπους καλεσμένους.
Αν διοργανώνετε εσείς το τραπέζι, επιλέξτε τι θα μαγειρέψετε και κάντε αλλαγές στις συνταγές για πιο light φαγητό, χρησιμοποιώντας light προϊόντα και λιγότερο λάδι, βούτυρο και ζάχαρη.
Υπάρχουν πολλές συνταγές στο διαδίκτυο για νόστιμα και ελαφριά χριστουγεννιάτικα γεύματα.
Εξοπλίστε το σπίτι με φρούτα και ελαφριά σνακ, όπως μπάρες δημητριακών ή γιαούρτι και μαρέγκες.
Έτσι, θα έχετε πιο υγιεινές επιλογές όταν βαριέστε ή όταν θέλετε να τσιμπήσετε κάτι. Επιπλέον, μπορείτε στο τέλος της βραδιάς να δώσετε στους καλεσμένους τα γλυκά που τυχόν σας περίσσεψαν!
Κρύβοντας τα γλυκά από εμφανή σημεία μπορεί επίσης να βοηθήσει στο να «ξεχάσετε» την ύπαρξή τους. Μπορείτε να ζητήσετε από συγγενείς και φίλους να μη σας φέρουν γλυκά, αλλά, αν σας φέρουν, προσφέρετέ τα στους καλεσμένους ή τους συνεργάτες σας ή ακόμα καλύτερα σε οικογένειες που έχουν ανάγκη!
Τα ψώνια την περίοδο αυτή είναι αναπόφευκτα! Αποφύγετε τα ψώνια στο σουπερμάρκετ εάν πεινάτε, καθώς θα είναι πιο δύσκολο να αντισταθείτε στα διάφορα εποχιακά γλυκίσματα. Τα δώρα όμως των Χριστουγέννων είναι μια καλή ευκαιρία για άσκηση. Αφήστε το αυτοκίνητο μακριά από την αγορά και περπατήστε!
Λίγο πριν τις γιορτές και μετά, τα περιοδικά και η τηλεόραση παρουσιάζουν δίαιτες αποτοξίνωσης για γρήγορη απώλεια βάρους. Αυτές οι δίαιτες είναι στην πλειοψηφία τους εξαντλητικές, δεν έχουν μακροχρόνιο αποτέλεσμα και, αν τις ακολουθήσετε για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να προκαλέσουν έλλειψη θρεπτικών συστατικών.
Η προετοιμασία είναι σημαντική για να μην ξεφύγετε! Υπάρχουν πολλοί πειρασμοί, αλλά και άλλοι τόσοι τρόποι να τους αποφύγετε! Κρατήστε ισορροπίες στο φαγητό και ειδικά στα γλυκίσματα, ενώ μην ξεχνάτε ότι οι γιορτές είναι ευκαιρία για άσκηση, είτε πρόκειται για το στολισμό του δέντρου είτε για βόλτα στα μαγαζιά.
Άσκηση & καραντίνα: Πώς θα ασκηθούμε όταν δεν μπορούμε να ασκηθούμε;
Αυτό το διάστημα η κίνησή μας έχει μειωθεί δραματικά. Η άσκηση έχει ευεργετική επίδραση στη σωματική αλλά και στην ψυχική μας υγεία, και είναι σημαντικό να διατηρήσουμε το όσο γίνεται το επίπεδο φυσικής μας δραστηριότητας.
Η φυσική δραστηριότητα χωρίζεται σε 2 είδη: την οργανωμένη άσκηση (πχ. χορός, γυμναστήριο) και τη μη οργανωμένη/ αυθόρμητη άσκηση, δηλαδή τις απλές καθημερινές δραστηριότητες που κάνουμε (πχ. σύντομο περπάτημα, κουβάλημα τροφίμων, κίνηση χεριών & ποδιών).
Αναφορικά με την οργανωμένη άσκηση αυτή την περίοδο, μπορούμε να πάμε βόλτα σε τοποθεσίες με λίγο κόσμο, να παρακολουθήσουμε διαδυκτιακά προγράμματα άσκησης (στο youtube) ή να ακολουθήσουμε εξατομικευμένα προγράμματα από τον γυμναστή μας (εξ’αποστάσεως / online).
Η ενεργειακή δαπάνη λόγω μη προγραμματισμένης άσκησης αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης & μπορεί να φτάσει ή/και να ξεπεράσει τις 350 θερμίδες ημερησίως! Χωρίς να το καταλάβουμε, λοιπόν, δαπανούμε ενέργεια (θερμίδες), γεγονός που μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του σωματικού βάρους μακροπρόθεσμα!
Μάλιστα, η έρευνα έχει δείξει λιγότερη αυθόρμητη κίνηση σχετίζεται όχι μόνο με το υπερβάλλον σωματικό βάρος, αλλά και με τον κίνδυνο για μεταβολικές νόσους όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ & το μεταβολικό σύνδρομο. Παράλληλα, άτομα που σε καταστάσεις υπερφαγίας αυξάνουν τη μη-προγραμματισμένη άσκηση αποθηκεύουν λιγότερο λίπος από εκείνους που δεν την αυξάνουν.
Αυτό το διάστημα που #μενουμεσπιτι, ενώ υπάρχουν τρόποι για άσκηση, η μη οργανωμένη άσκηση μπορεί να γίνει ένας ακόμη σύμμαχος στον έλεγχο του σωματικού μας βάρους.
- Αν έχετε αυλή, μπορείτε να ασχοληθείτε με την κηπουρική ή τη διακόσμηση του εξωτερικού σας χώρου.
- Ασχοληθείτε με δουλειές του σπιτιού, όπως την τακτοποίηση ρούχων, βιβλίων & τροφίμων, το σιδέρωμα, και το σκούπισμα.
- Παίξτε παιχνίδια με τα παιδιά σας τα οποία απαιτούν κίνηση (θα βρείτε πολλές ιδέες online).
- Αποφύγετε το ασανσέρ. Όχι μόνο ως άσκηση, αλλά πλέον και ως θέμα υγιεινής, προτιμήστε τις σκάλες αντί για το ασανσέρ.
- Προτιμήστε να κάνετε το γραφείο σας standing desk (ψηλό γραφείο/πάγκος) ώστε να μείνετε όρθιοι περισσότερη ώρα
- Αν παίρνετε τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς για τη δουλειά προτιμήστε να περπατήστε μέχρι την επόμενη στάση ή κατεβείτε στην προηγούμενη και περπατείστε μέχρι τον προορισμό σας. Έτσι, θα αποφύγετε εν μέρει τον συνωστιστιμό!
- Αποφύγετε τις καθιστικές δραστηριότητες, όπως την παρακολούθηση τηλεόρασης για πολλές ώρες. Αν έχετε τη δυνατότητα, βέβαια, μπορείτε να δείτε τηλεόραση ενώ κάνετε διάδρομο ή ποδήλατο στο σπίτι!
Πηγές
Non-exercise Activity Thermogenesis (NEAT): A Component of Total Daily Energy Expenditure
Role of nonexercise activity thermogenesis in resistance to fat gain in humans.
Ψύλλιο και Υγεία: Πέρα από τα όρια της δυσκοιλιότητας
Το ψύλλιο (psyllium) είναι ένα είδος φυτικών ινών, αραβοξυλάνης, από το πίτουρο των σπόρων του φυτού Plantago ovata ή ispaghula. Είναι γνωστό για την καθαρτική του δράση, ενώ παράλληλα, φαίνεται να έχει πληθώρα θετικών επιδράσεων στην υγεία, και πέρα από το γαστρεντερικό και τη δυσκοιλιότητα!
Το ψύλλιο έχει τη δυνατότητα να κατακρατά νερό, παίρνοντας μορφή γέλης, και έτσι να αυξάνει τον όγκο και τη μαλακότητα των κοπράνων. Επίσης, έχει πρεβιοτική δράση, γεγονός που σημαίνει οτι αποτελεί τροφή για “καλά” βακτήρια του εντέρου. Οι θετικές αλλαγές στη μικροχλωρίδα του εντέρου δεν επηρεάζουν μόνο την εντερική υγεία, αλλά και το ανοσοποιητικό και την ψυχική υγεία και την μεταβολική υγεία!
Ψύλλιο και γαστρεντερική υγεία
Αναλυτικότερα, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε οτι η χρήση του 21 γραμμαρίων psyllium οδήγησε σε θετικές επιδράσεις στην εντερική μικροχλωρίδα και ειδικά στα άτομα με δυσκοιλιότητα ή δυσκοιλιότητα λόγω Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου. Μάλιστα, η δόση που συστήνεται για άτομα με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου είναι τα 20 γραμμάρια ψυλλίου ημερησίως, και συστήνεται και για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας, αλλά και της διάρροιας, λόγω του συνδρόμου.
Ψύλλιο και μεταβολική υγεία
Αναφορικά με την επίδραση του ψυλλίου πέρα από τη δυσκοιλιότητα, φαίνεται να βοηθά και στον γλυκαιμικό έλεγχο (έλεγχο γλυκόζης αίματος), στην βελτίωση των επιπέδων της χοληστερόλης, καθώς και στο σωματικό βάρος σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Ακόμη, άτομα με προ-διαβήτη ενδέχεται να δουν μικρή βελτίωση στα επίπεδα γλυκόζης, μετά από χρήση ψυλλίου. Ακόμη και 5 γραμμάρια ημερησίως φαίνεται να αρκούν για να δει ένας ασθενής με διαβήτη βελτίωση στον γλυκαιμικό έλεγχο. 7 γραμμάρια ημερησίως μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο για καδιαγγειακή νόσο ως μέρος μιας διατροφής χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη.
Επίσης, η προσθήκη του ψυλλίου στη διατροφή (36 γρ/ημέρα χωρισμένα σε 3 δόσεις), και δη σε ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής βρέθηκε σε μελέτες οτι οδηγεί σε θετικά αποτελέσματα σε πολλούς παράγοντες της μεταβολικής υγείας, όπως στη χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια και την ινσουλίνη, αλλά και στο σωματικό βάρος και λίπος.
Είναι προτιμότερο να ξεκινήστε με μικρές δόσεις psyllium και να αυξάνετε σταδιακά, από 1/2 κουταλιά σούπας (3 γρ) σε 3 κουταλιές της σούπας ημερησίως. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δώσει κανείς στην επαρκέστατη πρόσληψη υγρών με το ψύλλιο, περί το 1 ποτήρι υγρών ανά 5 γραμμάρια ψυλλίου, για την σωστή δράση του, καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα εντείνει το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας.
Τέλος, το ψύλλιο χρησιμοποιείτε σε συνταγές χωρίς γλουτένη, για να βελτιώσει τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά της ζύμης.
Σε περίπτωση αλλεργικής αντίδρασης, μετεωρισμού, στομαχικού άλγους επικοινωνήστε με τον ιατρό σας.
Μην χρησιμοποιείστε το ψύλλιο σε περίπτωση που πάσχετε από Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νόσο Εντέεου, εντερική απόφραξη, νεφρική νόσο.
Πώς θα χρησιμοποιήσουμε το ψύλλιο στη διατροφή μας;
- Σκέτο ως συμπλήρωμα με υγρά πχ. νερό ή χυμό
- Στο χυλό βρώμης και σε μπάρες
- Σε γλυκίσματα
- Σε smoothies
- Σε ψωμί και κρακερ
- Σε μπισκότα (έχει χρησιμοποιηθεί έτσι σε μελέτες!)
- Στο γιαούρτι
- To ψύλλιο μπορεί να αντικαταστήσει το αυγό σε συνταγές με την παρακάτω αναλογία: ανακατεύοντας 1 κουταλάκι του γλυκού ψύλλιο σε 3 κουταλιές σούπας νερό και αφήνοντας το μίγμα γα 10-15 λεπτά να δέσει
Δοσολογία
Ηλικία |
Δοσολογία |
Ενήλικες με δυσκοιλιότητα ή Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου |
1-2 κουταλιές του γλυκού, 1 με 3 φορές ημερησίως |
Παιδιά κάτω των 12 ετών |
1,25-15 γραμμάρια ημερησίως χωρισμένο μέσα στη μέρα |
Παιδιά άνω των 12 ετών και Ενήλικες |
2.5 με 30 γραμμάρια ημερησίως χωρισμένο μέσα στη μέρα |
Πηγές:
- Jalanka J, Major G, Murray K, Singh G, Nowak A, Kurtz C, Silos-Santiago I, Johnston JM, de Vos WM, Spiller R. The Effect of Psyllium Husk on Intestinal Microbiota in Constipated Patients and Healthy Controls. Int J Mol Sci. 2019 Jan 20;20(2):433. doi: 10.3390/ijms20020433. PMID: 30669509; PMCID: PMC6358997.
- Kumar A, Kumar N, Vij JC, Sarin SK, Anand BS. Optimum dosage of ispaghula husk in patients with irritable bowel syndrome: correlation of symptom relief with whole gut transit time and stool weight. Gut. 1987;28(2):150-155. doi:10.1136/gut.28.2.150
- Soltanian N, Janghorbani M. Effect of flaxseed or psyllium vs. placebo on management of constipation, weight, glycemia, and lipids: A randomized trial in constipated patients with type 2 diabetes. Clin Nutr ESPEN. 2019 Feb;29:41-48. doi: 10.1016/j.clnesp.2018.11.002. Epub 2018 Nov 17. PMID: 30661699.
- Abutair AS, Naser IA, Hamed AT. Soluble fibers from psyllium improve glycemic response and body weight among diabetes type 2 patients (randomized control trial). Nutr J. 2016 Oct 12;15(1):86. doi: 10.1186/s12937-016-0207-4. PMID: 27733151; PMCID: PMC5062871.
- Gibb RD, McRorie JW Jr, Russell DA, Hasselblad V, D'Alessio DA. Psyllium fiber improves glycemic control proportional to loss of glycemic control: a meta-analysis of data in euglycemic subjects, patients at risk of type 2 diabetes mellitus, and patients being treated for type 2 diabetes mellitus. Am J Clin Nutr. 2015 Dec;102(6):1604-14. doi: 10.3945/ajcn.115.106989. Epub 2015 Nov 11. PMID: 26561625.
- Ziai SA, Larijani B, Akhoondzadeh S, Fakhrzadeh H, Dastpak A, Bandarian F, Rezai A, Badi HN, Emami T. Psyllium decreased serum glucose and glycosylated hemoglobin significantly in diabetic outpatients. J Ethnopharmacol. 2005 Nov 14;102(2):202-7. doi: 10.1016/j.jep.2005.06.042. Epub 2005 Sep 8. PMID: 16154305.
- Pal S, Khossousi A, Binns C, Dhaliwal S, Ellis V. The effect of a fibre supplement compared to a healthy diet on body composition, lipids, glucose, insulin and other metabolic syndrome risk factors in overweight and obese individuals. Br J Nutr. 2011 Jan;105(1):90-100. doi: 10.1017/S0007114510003132. Epub 2010 Aug 23. PMID: 20727237.
Spirulina: Τι είναι και ποιά τα οφέλη της στην υγεία;
Spirulina: Τι είναι και ποιά τα οφέλη της στην υγεία;
Η σπιρουλίνα (Spirulina ή Arthrospira platensis) είναι ένα είδος κυανοβακτηρίου, το οποίο φωτοσυνθέτει. Η σπιρουλίνα έχει γίνει γνωστή για την θρεπτική της αξία και την χρήση της ως συμπλήρωμα διατροφής (και από τη NASA και την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή ESA), ενώ περιέχει και υψηλό ποσοστό πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας (το 60% κατά βάρος, αν και η ποσότητα που χρησιμοποιείται σε συνταγές είναι συχνά μικρή).
Επίσης, περιέχει βιταμίνες Β1, Β2, Β3, B6, και C, Σίδηρο, Μαγνήσιο και Χαλκό, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και γ-λινολενικό οξύ, ενώ είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, όπως η φυκοκυανίνη, που της δίνει το χαρακτηριστικό της χρώμα, το β-καροτένιο (πρόδρομη ένωση της βτιαμίνης Α), τοκοφερόλες και φαινολικές ενώσεις. Αν και παλαιότερα θεωρούταν πηγή βιταμίνης Β12, τελικά φαίνεται η ένωση που περιέχει να μην έχει τη δράση της βιταμίνης Β12.
Αναφορικά με την επίδραση της σπιρουλίνας στην υγεία, μελέτες δείχνουν ότι η χρήση της οδηγεί σε μείωση της χοληστερόλης, της LDL “κακής” χοληστερόλης, και των τριγλυκεριδίων και αύξηση της HDL “καλής” χοληστερόλης.
Ορισμένοι μηχανισμοί πίσω από την δράση της σπιρουλίνας αναφορικά με τη μεταβολική υγεία είναι η απέκκριση της χοληστερόλης και των χολικών αλάτων με τα κόπρανα, καθώς και η αντι-φλεγμονώδης και αντιοξειδωτική δράση της, και η δράση του γ-λινολενικού οξέος.
Μικρές μελέτες που εστιάζουν στη διαχείριση του σωματικού βάρους, των λιπιδίων του αίματος και της αρτηριακής υπέρτασης επίσης έχουν δείξει βελτίωση στην απώλεια βάρους, στην όρεξη, στην περιφέρεια μέσης και το σωματικό λίπος, στην υπέρταση και τη δυσλιπιδαιμία, μετά από αγωγή με 1-8 γραμμάρια την ημέρα σπιρουλίνα, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (placebo). Η απώλεια βάρους φαίνεται να διέπεται μέσω της βελτίωσης της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και της ρύθμισης του κορεσμού.
Επίσης, η σπιρουλίνα έχει πρεβιοτική δράση στο έντερο, ενώ φαίνεται να παίζει ρόλο και στο ανοσοποιητικό, ενδεχομένως λόγω των μικροθρεπτικών της συστατικών (βιταμίνες, αντιοξειδωτικά).
Είναι σημαντικό βέβαια να αναφερθεί το γεγονός ότι οι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει για τη σπιρουλίνα είναι σε ζωικά μοντέλα.
Πού θα τη βρώ, τι να προσέξω;
Υπάρχει και σε συμπλήρωμα σε μορφή δισκίου και σε σκόνη σε καταστήματα. Η δοσολογία, όπως έχει γίνει και στις μελέτες είναι από 1 εως 10 γραμμάρια ανά ημέρα.
H σπιρουλίνα δεν είναι τοξική και η χρήση της είναι ασφαλής, όμως άτομα με φαινυλκετονουρία θα πρέπει να την αποφύγουν, καθώς περιέχει το αμινοξύ φαινυλαλανινη.
Πώς θα τη χρησιμοποιήσω;
Τα τελευταία χρόνια, γίνεται όλο και περισσότερη χρήση φυτικών πηγών πρωτεϊνης, από πηγές όπως βακτήρια και ζύμες (πχ. διατροφική μαγιά). Έτσι, έχουμε και πολλές συνταγές!
Η σπιρουλίνα δεν έχει έντονη ή ιδιαίτερη γεύση, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε smoothies, μπάρες, σε overnight oats και γλυκές συνταγές, ενώ δίνει και πράσινο χρώμα σε κέικ και άλλες συνταγές.
Επίσης, είναι χαμηλή σε FODMAPs, και επιτρέπεται η χρήση της από άτομα με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου που βρίσκονται στο στάδιο αποκλεισμού του πρωτοκόλλου low FODMAP diet.
Πηγές:
- Serban MC, Sahebkar A, Dragan S, Stoichescu-Hogea G, Ursoniu S, Andrica F, Banach M. A systematic review and meta-analysis of the impact of Spirulina supplementation on plasma lipid concentrations. Clin Nutr. 2016 Aug;35(4):842-51. doi: 10.1016/j.clnu.2015.09.007. Epub 2015 Sep 25. PMID: 26433766.
- DiNicolantonio JJ, Bhat AG, OKeefe J. Effects of spirulina on weight loss and blood lipids: a review. Open Heart. 2020;7(1):e001003. Published 2020 Mar 8. doi:10.1136/openhrt-2018-001003
- Hernández-Lepe MA, Wall-Medrano A, López-Díaz JA, Juárez-Oropeza MA, Hernández-Torres RP, Ramos-Jiménez A. Hypolipidemic Effect of Arthrospira (Spirulina) maxima Supplementation and a Systematic Physical Exercise Program in Overweight and Obese Men: A Double-Blind, Randomized, and Crossover Controlled Trial. Mar Drugs. 2019 May 7;17(5):270. doi: 10.3390/md17050270. PMID: 31067674; PMCID: PMC6562443.
- Karkos PD, Leong SC, Karkos CD, Sivaji N, Assimakopoulos DA. Spirulina in clinical practice: evidence-based human applications. Evid Based Complement Alternat Med. 2011;2011:531053. doi:10.1093/ecam/nen058