Κοιλιοκάκη: όταν η διατροφή είναι η θεραπεία
H κοιλιοκάκη είναι μια συχνά διαγνωσκόμενη αυτοάνοση νόσος με γενετική προδιάθεση. Η νόσος προκαλείται από την ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού σε μια ομάδα πρωτεϊνών, όταν αυτές βρεθούν στο λεπτό έντερο.
Οι πρωτεΐνες αυτές έχουν επικρατήσει με το όνομα γλουτένη και βρίσκονται στο σιτάρι, τη σίκαλη και το κριθάρι και είναι αυτές που δίνουν ελαστικότητα στη ζύμη. Η ανοσολογική αντίδραση οδηγεί στην ατροφία των εντερικών λαχνών, σε δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών και δυσπεψία.
Αν και παλαιότερα θεωρούνταν νόσος της παιδικής ηλικίας, σήμερα αναγνωρίζεται ότι μπορεί να εμφανιστεί και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, με τις περισσότερες διαγνώσεις να γίνονται σε άτομα ηλικίας 40-60 ετών.
Τα συμπτώματα είναι πολυσυστηματικά και ποικίλα, ενώ μερικοί ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί. Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι διάρροια, μετεωρισμός, ναυτία και έμετος, κόπωση, απώλεια βάρους, νευρολογικά συμπτώματα, υπογονιμότητα, και κατάθλιψη, ενώ συνδέεται με δυσανεξία στη λακτόζη, οστεοπόρωση λόγω έλλειψης ασβεστίου και αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου, βιταμίνης Β12 ή/και φυλλικού οξέος, ενώ οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο.
Η ερπητοειδής δερματίτιδα είναι επίσης ένα από τα πιθανά συμπτώματα της ασθένειας, ενώ πολλές φορές η κοιλιοκάκη συνυπάρχει και με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως διαβήτη τύπου 1, ρευματοειδή αρθρίτιδα και υποθυροειδισμό.
Θεραπεία για την κοιλιοκάκη αποτελεί η δίαιτα χωρίς γλουτένη και πρέπει να ακολουθείται εφ’ όρου ζωής. Τα συμπτώματα βελτιώνονται μέσα σε 2-8 εβδομάδες, όμως ακόμη και η ελάχιστη ποσότητα μπορεί να τα επαναφέρει.
Η δίαιτα χωρίς γλουτένη αποκλείει τα προϊόντα της σίκαλης, του κριθαριού και του σιταριού, όπως και άλλα τρόφιμα τα οποία περιέχουν ή ενδέχεται να περιέχουν γλουτένη, η οποία έχει πολλές εφαρμογές στην τεχνολογία τροφίμων. Ενδεχομένως, κάποιοι ασθενείς είναι ευαίσθητοι και στη βρώμη, οπότε από τη δίαιτα αποκλείεται και η βρώμη, τουλάχιστον μέχρι να διαπιστωθεί ότι ο ασθενής δεν εμφανίζει ευαισθησία. Πολλές φορές είναι απαραίτητη η ενίσχυση της διατροφής με συμπληρώματα για τη διόρθωση των διατροφικών ελλείψεων.
Λόγω κινδύνου επιμολύνσεων των τροφίμων χωρίς γλουτένη από μαγειρικά σκεύη, τρόπο μαγειρέματος και παραγωγής, τα άτομα με κοιλιοκάκη πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικά με τα τρόφιμα και τα συστατικά που αγοράζουν και καταναλώνουν εντός και εκτός σπιτιού. Είναι λοιπόν απαραίτητο οι ασθενείς να γνωρίζουν καλά τα τρόφιμα που περιέχουν ή είναι πιθανό να έχουν γλουτένη και να ελέγχουν τα συστατικά των τροφίμων που αγοράζουν.
Επίσης, για την αποφυγή επιμόλυνσης του φαγητού στο σπίτι από προϊόντα με γλουτένη, είναι θεμιτή η αποθήκευση των προϊόντων χωρίς γλουτένη σε διαφορετικό ντουλάπι/χώρο καθώς και η χρήση διαφορετικών σκευών μαγειρικής, γκριλ και τοστιέρας και τεφλόν κοπής. Ιδιαίτερη προσοχή επιβάλλεται στα γεύματα εκτός σπιτιού, όπου ο οικοδεσπότης ή το εστιατόριο είναι καλό να ενημερώνονται και να προσέχουν όσο είναι δυνατό την αποφυγή επαφής των τροφίμων με και χωρίς γλουτένη.
Το να ακολουθεί κανείς μια δίαιτα που αποκλείει αυστηρά πολλά κοινά τρόφιμα δεν είναι πάντα εύκολο. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια υπάρχουν στο εμπόριο προϊόντα χωρίς γλουτένη που είναι εύγεστα και συμβάλλουν στη ποικιλία τροφίμων που μπορούν τα άτομα με κοιλιοκάκη να καταναλώσουν και να λάβουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.
Ένας στους 100 πάσχει από κοιλιοκάκη. Εάν πιστεύετε ότι μπορεί να είστε και εσείς ένας από αυτούς, επισκεφτείτε τον ιατρό σας. Δεν προτείνεται σε άτομα που νιώθουν ότι πάσχουν από τη νόσο να ξεκινήσουν από μόνοι τους τη δίαιτα, καθώς οι εξετάσεις τους μπορεί να είναι λανθασμένα αρνητικές, με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.
Τρανς λιπαρά οξέα και υγεία
Τα τρανς λιπαρά οξέα είναι ακόρεστα λιπαρά οξέα, τα οποία συναντώνται είτε φυσικά στον οργανισμό κάποιων ζώων και στα προϊόντα αυτών, όπως γαλακτοκομικά και κρέας, είτε παράγονται τεχνητά και βρίσκονται σε βιομηχανικά παραγόμενα υδρογονομένα λίπη.
Η κύρια πηγή των λιπαρών αυτών είναι τα μερικώς υδρογονομένα λίπη, τα οποία χρησιμοποιούνται συχνά στη βιομηχανία τροφίμων, καθώς είναι φτηνότερα από άλλα λίπη. Τρανς λιπαρά οξέα περιέχουν τρόφιμα, όπως σφολιατοειδή, γλυκά, μπισκότα, κατεψυγμένες πίτσες, και μαργαρίνες. Μάλιστα, κάποια εστιατόρια και αλυσίδες γρήγορου φαγητού τα χρησιμοποιούν για τηγάνισμα.
Η έρευνα έχει δείξει ότι τα τεχνητά τρανς λιπαρά οξέα επιφέρουν επιπτώσεις στην υγεία μας, καθώς αυξάνουν την LDL «κακή» χοληστερόλη και μειώνουν την HDL «καλή» χοληστερόλη, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές νόσους, ενώ έχουν συσχετιστεί με τον αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2. Όσον αφορά τα φυσιολογικά παραγόμενα τρανς λιπαρά των κρεάτων η έρευνα δεν έχει καταληκτικά συμπεράσματα.
Αν και γνωρίζουμε εδώ και χρόνια τις αρνητικές συνέπειες των τρανς λιπαρών για την υγεία μας, μέχρι πρότινος θεωρούνταν γενικά ασφαλή για κατανάλωση. Πλέον, σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων τα τρανς λιπαρά οξέα κρίνονται ακατάλληλα για κατανάλωση και η αμερικάνικη βιομηχανία τροφίμων θα πρέπει να τα αφαιρέσει από τα τρόφιμα στα οποία χρησιμοποιούνται μέσα στα επόμενα 3 χρόνια.
Προβλέπεται πως με το μέτρο αυτό θα αποφευχθούν 10.000-20.000 καρδιακά επεισόδια και 3.000-7.000 θάνατοι το χρόνο!
Στην Ελλάδα, παρόμοια πρωτοβουλία δυστυχώς δεν υπάρχει, επομένως είναι θεμιτό για την υγεία να ελαχιστοποιείται η κατανάλωσή τους. Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό;
1. Διαβάστε τις ετικέτες των τροφίμων που αγοράζετε, ώστε να επιλέγετε τα συσκευασμένα τρόφιμα που δεν περιέχουν κορεσμένα και τρανς λιπαρά, υδρογονομένα ή μερικώς υδρογονομένα λίπη.
2. Να διαβάζετε πάντα τις ετικέτες στα υποκατάστατα βουτύρου και τις μαργαρίνες.
3. Τα ντόνατς, τα μπισκότα, τα μάφιν, οι πίτες, οι τούρτες και άλλα γλυκά ενδεχομένως περιέχουν τρανς λιπαρά οξέα, επομένως περιορίστε την κατανάλωσή τους είτε ετοιμάστε τα στο σπίτι, χωρίς να χρησιμοποιείτε πηγές τρανς λιπαρών οξέων.
4. Περιορίστε τα τηγανητά και τα τρόφιμα που παρασκευάζονται με μερικώς υδρογονομένα λίπη, καθώς όχι μόνο είναι πλούσια σε λίπος, αλλά είναι πηγές τρανς λιπαρών.
5. Ρωτήστε στο εστιατόριο με τι λάδι μαγειρεύονται τα φαγητά.
6. Στο σπίτι αποφύγετε τα πλήρως ή μερικώς υδρογονομένα λίπη και τις σκληρές μαργαρίνες και προτιμήστε το ελαιόλαδο
7. Όταν μαγειρεύετε κρέας αφαιρέστε το ορατό λίπος και ζητήστε άπαχο κιμά από τον κρεοπώλη σας. Καταναλώστε τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα ψάρι, ενώ μειώστε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος σε μια φορά την εβδομάδα.
8. Επιλέξτε γαλακτοκομικά (γάλα, τυρί, γιαούρτι) που είναι χαμηλά σε λιπαρά.
Ακολουθώντας μια ισορροπημένη υγιεινή διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, που στηρίζεται σε υψηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής άλεσης και οσπρίων, μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών, πουλερικών και ψαριού, χρήση ελαιολάδου και χαμηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος, και τροφίμων πλούσιων σε ζάχαρη, αλάτι και λίπος μειώνεται η κατανάλωση των τρανς λιπαρών και διαφυλάσσεται η υγεία μας.
Το φυσικό είναι και ασφαλές;
Διάφορα προϊόντα που διαφημίζονται χρησιμοποιούν το γεγονός ότι είναι φυσικά ή φυτικά ως μέσον απόδειξης της ασφάλειάς τους ή της λειτουργικότητάς τους. Επίσης, στις πρακτικές της “εναλλακτικής ιατρικής” (που προφανώς δεν αποτελεί εναλλακτική της Ιατρικής επιστήμης) γίνεται χρήση φυσικών ή φυτικών σκευασμάτων, ενώ απορρίπτονται τα φαρμακευτικά σκευάσματα.
Θεωρούμε, λοιπόν, ότι όταν ένα προϊόν είναι φυσικό ή φυτικό είναι αυτομάτως και ασφαλές, ή το ίδιο λειτουργικό με το φαρμακευτικό σκεύασμα. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, γεγονός πολύ σημαντικό για την υγεία μας.
Καταρχάς, βασική αρχή της τοξικολογίας αποτελεί το γεγονός ότι κάθε ουσία είναι τοξική (ακόμη και το νερό), ενώ η δόση κάνει το δηλητήριο! Στις πιο τοξικές ενώσεις άλλωστε συγκαταλέγονται φυσικά & φυτικά προϊόντα, όπως το αρσενικό και η τοξίνη Botulinum που χρησιμοποιείται στο botox.
Παράλληλα, θεωρούμε ότι φυτικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται εδώ και αιώνες είναι ασφαλή, εφόσον η χρήση τους είναι μακροχρόνια. Κι όμως, μερικά ροφήματα και ενώσεις φαίνεται να έχουν τοξική δράση (το comfrey tea έχει ηπατοτοξική δράση) ή να είναι καρκινογόνα (αριστοχολικο οξύ).
Επίσης, υπάρχει κίνδυνος αλληλεπίδρασης των φυτικών σκευασμάτων με τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνουμε, δηλαδή, μπορεί να επηρεαστεί ο μεταβολισμός, η δραστικότητα και τοξικότητα του φαρμάκου. Επιπλέον, το ότι είναι φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν έχουν και παρενέργειες, ακόμα και αν δεν έχουν κλινικό αποτελέσμα! Μάλιστα, σε καταγεγραμένο περιστατικό στη βιβλιογραφία (case study), ασθενής εμφάνισε ακατάσχετη αιμορραγία μετά από γυναικολογική επέμβαση, η οποία αποδόθηκε σε υπερκατανάλωση φρέσκου σκόρδου, το οποίο αλληλεπιδρά με τη βαρφαρίνη (αντιθρομβωτική φαρμακευτική ουσία! Ομοίως, χρόνια ήπια δηλητηρίαση από υδροκυάνιο εμφάνισε ασθενής που έκανε χρήση εκχυλίσματος αμυγδαλίνης απο πυρήνες βερύκοκου!
Τέλος, ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα που πρέπει να έχουμε υπόψιν είναι το γεγονός ότι τα φυσικά/φυτικά σκευάσματα ανήκουν στο νόμο για τα συμπλήρωματα, επομένως δεν έχουν την έγκριση του ΕΟΦ (έχουν αριθμό γνωστοποίησης και όχι κυκλοφορίας), που σημαίνει οτι δεν παιρνούν από τους ενδελεχείς ελέγχους που περνάνε τα φάρμακα, τα οποία μελετώνται για χρόνια πριν και αφού κυκλοφορήσουν, και οι παρενέργειες και αντενδείξεις τους είναι γνωστές και μελετημένες.
Ας μην ξεχνάμε ότι πολλές φαρμακευτικές ουσίες προέρχονται από φυτικές και φυσικές πηγές, ενώ το γεγονός ότι μια ουσία είναι φτιαγμένη στο εργαστήριο δεν σημαίνει ότι είναι επικίνδυνη ή αντίστοιχα ότι η φυσική ουσία είναι ακίνδυνη!
Συνεπώς, η χρήση φυτικών και φυσικών σκευασμάτων δεν είναι ακίνδυνη και θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί με τα διάφορα προϊόντα και σκευάσματα που κυκλοφορούν, και πρέπει να γίνεται αναφορά της χρήσης τους στους θεραποντες ιατρούς!
Χρήσιμες πηγές:
Πώς θα επιλέξεις τον κατάλληλο διατολόγο-διατροφολόγο
Έρχεται και παλι η εποχή που πολλοί ψάχνουν να βρουν τον διαιτολόγο-διατροφολόγο που θα τους βοηθήσει στην διαχείρηση του σωματικού βάρους.
Η ευρεση του κατάλληλου επαγγελματία υγείας όμως δεν είναι παντα εύκολη, καθώς, όπως σε όλα τα επαγγέλματα, υπάρχουν και επιτήδειοι!
Είναι σημαντικό να βασιστούμε στο βιογραφικό & την υπαρξη άδειας ασκήσεως επαγγελματος του διαιτολόγου που μας ενδιαφέρει να εμπιστευτούμε, αλλά ειναι σημαντικό να δουμε και τι πρεσβεύει!
Γνωρίζετε πώς να ξεχωρίσετε μια παράδοξη δίαιτα;
Έχουμε τη δυνατότητα να δουμε αν ο επαγγελματίας ασχολείται με την προαγωγη υγείας (πχ. σταδιακή αλλαγή τρόπου ζωής και όχι γρήγορες λυσεις για προσωρινα αποτελέσματα) και αν βασίζεται στην πραγματική επιστημονική τεκμηρίωση!
Τελος, μπορουμε να ρωτήσουμε τον διαιτολόγο- διατροφολόγο για τον τρόπο λειτουργίας του και λεπτομέρειες για τη συνεδρία.
Αντιθέτως, είναι σημαντικό να αποφυγουμε να βασίστουμε στην εικόνα του ατόμου που δίνει συμβουλές στα social media, χωρις να έχει τις διαπιστευμενες γνώσεις!
Επισης, το γεγονος οτι κάποιος διάσημος ή φίλος πήγε στον Χ διαιτολόγο-διατροφολόγο δεν σημαίνει ότι επέλεξε τον πλεον κατάλληλο!
Τέλος, είναι πολυ σημαντικό για την υγεία μας να εμπιστευομαστε μόνο οσους εχουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος!!!