Οι μοντέρνες δίαιτες απώλειας βάρους και γιατί να τις αποφύγετε
Σήμερα ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ατόμων ασχολείται με την απώλεια βάρους, ακόμη και από την παιδική και εφηβική ηλικία. Η βιομηχανία της δίαιτας αποτελεί μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων με πληθώρα προϊόντων να διαφημίζονται ως η υπέρτατη λύση στο αδυνάτισμα. Από τη δίαιτα με το (δηλητήριο) Αρσενικό ώς τη δίαιτα της ωραίας κοιμωμενης και της λαχανόσουπας, οι ακραίοι τρόποι απώλειας βάρους όχι μόνο δεν λειτουργούν, αλλά μας οδηγούν σταδιακά σε όλο και πιο αυξημένο βάρος, σε λιγότερο υγιή σχέση με το φαγητό και το σώμα μας.
Πολλές είναι οι δίαιτες για την απώλεια βάρους, αλλά το τελευταίο διάστημα ακούγονται πιο συχνά τα υποκατάστατα γευμάτων, τα τεστ διατροφογεννετικής και τροφικής δυσανεξίας, η κετογονική δίαιτα καθώς και η διαλειματική νηστεία.
Αναφορικά με τα υποκατάστατα γευμάτων, είναι προϊόντα (σκόνες-ροφήματα, μπάρες) τα οποία αντικαθιστούν 2 γεύματα ημερησίως, με σκοπό την μεγάλη μείωση της ενεργειακής πρόσληψης. Συστήνονται για γρήγορη απώλεια βάρους πριν από χειρουργείο, και η χρήση τους γίνεται για μικρό χρονικό διάστημα υπό ιατρική και διαιτολογική παρακολούθηση. Όταν χρησιμοποιούνται για απώλεια βάρους, η χρήση τους είναι βραχυπρόθεσμη, υπό ιατρική και διαιτολογική παρακολούθηση, και στη συνέχεια ο διαιτώμενος επανέρχεται στην τυπική διατροφή. Η “επιτυχία” τους οφείλεται στην μεγάλη μείωση θερμίδων, όμως τα αποτελέσματα δεν φαίνεται να είναι μακροπρόθεσμα, δεν έχουμε επαρκή στοιχεία από διαιτώμενους που μόνοι τους αγόρασαν τα σκευάσματα, ενώ δυστυχώς πολλές φορές η υποκατάσταση γευμάτων γίνεται χωρίς ιατρική και διαιτολογική παρακολούθηση με αποτέλεσμα τον κίνδυνο για την υγεία, ενώ δεν υπάρχει βελτίωση ούτε των διατροφικών συνηθειών, ούτε της σχέσης με το φαγητό. Τα προϊόντα αυτά υπόκεινται στη νομοθεσία για τα συμπληρώματα διατροφής, και δεν ελέγχονται από τον ΕΟΦ. Έχουν καταγραφεί περιστατικά ηπατοπάθειας, καθώς και θανάτου και ανάγκης για μεταμόσχευση ήπατος ύστερα από χρήση γνωστών σκευασμάτων, ενώ δεν συστήνονται για ορισμένες ομάδες πληθυσμού (πχ. έγκυες, νεφροπαθείς)
Τα τεστ διατροφογεννετικής είναι τεστ όπου αναλύονται ορισμένα γονίδια και συστήνονται διατροφικές αλλαγές, με σκοπό τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων. Τα τεστ αυτά δεν συστήνονται, καθώς η επιστήμη δεν έχει προχωρήσει αρκετά ώστε να γίνονται οι αντίστοιχες συστάσεις, ενώ τα εμπορικά τεστ δεν αναλύουν το σύνολο του γονιδιώματός μας. Τις επόμενες δεκαετίες θα έχουμε περισσότερα δεδομένα και θα μπορούμε να εφαρμόσουμε στην κλινική πράξη τα ευρήματα της διατροφογεννετικής. Δυστυχώς, πολλοί χρησιμοποιούν τα τεστ αυτά για να συστήσουν “ειδικές δίαιτες” απώλειας βάρους. Αν και έχουν αναγνωριστεί γονίδια της παχυσαρκίας, δεν σχετίζεται το γονιδίωμά μας με το τι τρόφιμα μας “παχαίνουν”, ενώ δεν υπάρχουν τρόφιμα των οποίων η κατανάλωση θα μας παχύνει ή θα μας αδυνατίσει!
Η κετογονική δίαιτα ξεκίνησε και συνεχίζει να χρησιμοποποιείται ως μια θεραπευτική δίαιτα για άτομα που δεν αποκρίνονται στη φαρμακοθεραπεία για την επιληψία. Ενδέχεται να βοηθήσει άτομα που δεν μπορούν να ελέγξουν τον σακχαρώδη διαβήτη, με βραχυπρόθεσμη εφαρμογή, αλλά χωρίς να υπάρχει επίσημη σύσταση. Είναι μια διατροφή σχεδόν χωρίς υδατάνθρακες, υψηλή σε λίπος, μέτρια σε πρωτεΐνη, η οποία δεν υπερέχει άλλων διαιτών για απώλεια βάρους. Η μακροχρόνια χρήση της είναι δυνητικά επικίνδυνη, καθώς οι υδατάνθρακες είναι απαραίτητοι για τον άνθρωπο, ενώ σύμφωνα με νέα μελέτη η υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών (από πηγές υδατανθράκων φυσικά) σχετίζεται με χαμηλότερη θνησιμότητα, ενώ τα βακτήρια του εντέρου μας (δεν ζούμε μόνοι σε αυτό το σώμα) χρειάζονται τις φυτικές ίνες ως τροφή! Μάλιστα, άτομα που ακολουθούν τέτοιου είδους διατροφή κατά πάσα πιθανότητα δεν βρσίκονται καν σε κατάσταση κέτωσης!
Τέλος, η διαλλειματική νηστεία δεν είναι άλλο από το να τρώμε μέσα σε ένα 8ωρο, ενώ υπάρχουν και άλλοι μέθοδοι. Σύμφωνα με την έρευνα δεν φαίνεται να υπερτερεί έναντι μιας τυπικής διατροφής για την απώλεια βάρους, ενώ αυτό που ορίζει η διαλλειματική νηστεία είναι το ωράριο και όχι η ποιότητα και η ποσότητα της διατροφής. Οι περισσότερες μελέτες μέχρι σήμερα έχουν γίνει σε ζωικά μοντέλα, ενώ στον άνθρωπο έχουν γίνει λίγες και μικρές μελέτες, όπου αρκετά άτομα τις εγκαταλείπουν. Βέβαια, αν και είναι νωρίς, οι μελέτες δείχνουν θετικά αποτελέσματα αναφορικά με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και τον διαβήτη. Παρόλα αυτά είναι απαραίτητες οι επιπρόσθετες μελέτες.
Υπάρχουν αρκετές δίαιτες, και θα συνεχίσουν να κάνουν την εμφάνισή τους και άλλες ακραίες δίιατες, σκευάσματα και τεστ για απώλεια βάρους. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η απώλεια βάρους βασίζεται αποκλειστικά στο αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας, αλλά είναι απαραίτητο το πρόγραμμα διατροφής που ακολουθούμε να ταιριάζει με τον τρόπο ζωής και τις ανάγκες μας, να βοηθά στη διασφάλιση της υγείας μας (ψυχικής & σωματικής) και να δίνει έμφαση στην υγιή σχέση και την απόλαυση του φαγητού.
Superfoods: πόσο super είναι;
O όρος superfood (υπερτροφή) ακούγεται όλο και πιο συχνά σήμερα, ειδικά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ιστολόγια και προμηθευτές τροφίμων, με διάφορες τροφές να χαρακτηρίζονται έτσι. Η κατανάλωσή τους παρουσιάζεται ότι έχει ευεργετική δράση στην υγεία μας, κυρίως προφυλάσσοντας μας από ασθένειες.
Όμως, ο όρος αυτός δεν υπάρχει στην επιστημονική ορολογία! Συνήθως ο όρος superfood / υπερτροφή αναφέρεται σε φρούτα και λαχανικά που είναι πιο πυκνά σε ορισμένα απαραίτητα ή ευεργετικά μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, αντιοξειδωτικά κ.ά.) σε σχέση με άλλα τρόφιμα!
Αρκετά τρόφιμα έχουν μελετηθεί ως προς τις ευεργετικές τους ιδιότητες στην υγεία μας, όπως τα μύρτιλλα (blueberries), το ρόδι, το κακάο, το κρασί, ο σολομός, τα acai berries, ενώ και στην Ελλάδα έχει μελετηθεί η σταφίδα Βοστίτσας!
Η ευεργετική δράση των αντιοξειδωτικών που περιέχονται στα μύρτιλλα και το κακάο, η αντι-υπερτασική δράση του χυμού του ροδιού και του παντζαριού, καθώς και η καρδιοπροστατευτική δράση του σολομού, που περιέχει ω-3 λιπαρά οξέα, είναι μερικά παραδείγματα που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τη χρήση του όρου υπερτροφής.
Παρά τη μελέτη της δράσης των τροφίμων αυτών, αλλά και άλλων τροφίμων και συστατικών, πρέπει να τονιστεί ότι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνονται οι έρευνες, δεν είναι εφαρμόσιμες στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, οι ποσότητες των τροφίμων που μελετώνται συνήθως, είναι αρκετά υψηλότερες από την ποσότητα που θα μπορούσε να καταναλώσει ένα άτομο από τη διατροφή του.
Επιπλέον, το τρόφιμο μπορεί να έχει μελετηθεί σε συνδυασμό με άλλα τρόφιμα που διευκολύνουν την απορρόφηση κάποιων συστατικών.
Ακόμη, η δράση των συστατικών των τροφίμων είναι βραχυπρόθεσμη, επομένως, η κατανάλωσή τους θα πρέπει να είναι τακτική και σε μεγάλη ποσότητα. Αυτό όμως μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην υγεία, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της σοκολάτας, η οποία περιέχει και άλλα συστατικά πέρα από το κακάο, όπως λιπαρά και ζάχαρη και είναι προτιμότερο να τρώμε μικρές ποσότητες από αυτήν, και όχι τακτικά.
Επιπρόσθετα, πολλές φορές οι μελέτες γίνονται σε ζώα ή ακόμη και σε μεμονωμένα κύτταρα ή ιστούς in vitro. Επομένως, ναι μεν μπορεί οι ερευνητές να βρουν μια θετική επίδραση, όμως αυτό δεν μπορεί να μεταφραστεί στον ανθρώπινο οργανισμό, χωρίς επιπλέον μελέτες στον άνθρωπο.
Αν και όντως υπάρχουν κάποια συστατικά τροφίμων που είναι ευεργετικά για την υγεία μας, και κάποια τρόφιμα έχουν νόμιμα το δικαίωμα για ισχυρισμούς υγείας, αυτό δεν σημαίνει ότι τρόφιμα που έχουν χαρακτηριστεί ως superfoods, συνήθως από μη επιστημονικούς φορείς, μπορούν να διαφυλάξουν ή να βελτιώσουν την υγεία μας.
Μια ποικίλη, υγιεινή διατροφή στα πρότυπα της Μεσογειακής Διατροφής, και δραστήρια ζωή, είναι πολύ πιο ευεργετική και φτηνή, σε σχέση με την τακτική κατανάλωση ακριβών «υπερτροφών» χωρίς περαιτέρω αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Έτσι, καταναλώνοντας πληθώρα τροφών, με έμφαση στα φρούτα και τα λαχανικά, προσλαμβάνουμε απαραίτητα και ευεργετικά μικροθρεπτικά συστατικά για να προστατεύσουμε την υγεία μας.
Πώς θα μείνουμε fit το καλοκαίρι;
Το καλοκαίρι συνοδεύεται από συχνές εξόδους για ποτό ή και φαγητό, κρύα ροφήματα και παγωτά. Πολλοί θεωρούν ότι το καλοκαίρι δεν είναι εποχή για αδυνάτισμα, με αποτέλεσμα το καλοκαίρι να μας αποχαιρετά, αλλά όχι και τα κιλά που πήραμε.
Άραγε, μπορούμε να διατηρήσουμε ή και να χάσουμε βάρος το καλοκαίρι; Φυσικά και μπορουμε, καθώς μας δίδονται αρκετές ευκαιρίες για άσκηση, ενώ είναι πολύ πιο διαθέσιμα φρούτα και λαχανικά, και υλικά για ελαφριές συνταγές.
Ας δούμε λοιπόν πώς θα μείνουμε fit αυτό το καλοκαίρι!
1. Τι πιο καλοκαιρινό από το μπάνιο στη θάλασσα! Οι θερμοκρασία ανεβαίνει και το μπάνιο όχι μόνο μας δροσίζει, αλλά αποτελεί και μια εξαιρετκή ευκαιρία για άσκηση. Κολυμπήστε και κάντε ασκήσεις μέσα στη θάλασσα, ή παίξτε στην παραλία ρακέτες ή βόλεϋ, αφού βάλετε αντηλιακό! Παράλληλα, και οι καταδύσεις, μετά από εκπαίδευση, αποτελούν μια καλή ευκαιρία να γυμναστούμε, ενώ εξερευνούμε το βυθό της θάλασσας!
2. Περπάτημα στο ηλιοβασίλεμα! Η μέρα μεγάλωσε και μπορούμε να απολαύσουμε τη βόλτα μας, μετά τη δουλειά, ακόμα και στις 9 το βράδυ! Αυτή την ώρα έχει δροσιά, οπότε μας είναι και πιο άνετο να περπατήσουμε για αρκετή ώρα. Όποιο μέρος του νησιού και αν επιλέξετε, σίγουρα τα χρώματα του ουρανού αργά το απόγευμα θα σας ανταμείψουν! Αν ανησυχείτε ότι θα είστε κουρασμένοι από τη δουλειά σκεφτείτε οτι 10 λεπτά άσκησης είναι αρκούν για να μας “ξυπνήσουν” και να μας ξεκουράσουν, αντίστοιχα όσο μισό φλιτζάνι καφές! Στις διακοπές σας μην ξεχνάτε ότι ο καλύτερος τρόπος να εξερευνήσετε έναν τόπο είναι περπατώντας!
3. Τα καλοκαιρινά φρούτα είναι τα ωραιότερα φρούτα του χρόνου! Από το καρπούζι και το πεπόνι (που όχι δεν μας παχαίνουν, ούτε έχουν πολλή ζάχαρη, ούτε απαγορεύονται) μέχρι τα βερύκοκα και τα σταφύλια, έχουμε μεγάλη ποικιλία εύγευστων, δροσιστικών φρούτων που μπορούμε να βάλουμε ακόμα και σε σαλάτες (χωριάτικη σαλάτα με καρπούζι έχετε δοκιμάσει;), ενώ αποτελούν το ιδανικό σνακ ή και ελαφρύ γεύμα μαζί με ένα δροσιστικό γιαούρτι! Παράλληλα, το διαδύκτιο είναι γεμάτο με ελαφριές συνταγές για παγωτό και γρανίτα από φρούτα. Έτσι, αντί να αγοράζετε έτοιμα παγωτά, μπορείτε να φτιάξετε το ίδιο γευστικά παγωτά στο σπίτι με λίγα υλικά, και λιγότερες θερμίδες, ζάχαρη και λιπαρά!
4. Αυτή την εποχή τα βαριά πιάτα βγαίνουν από το μενού και μπαίνουν τα ελαφριά, όπως σαλάτες με κοτόπουλο, μακαρονοσαλάτες και πιάτα με εποχιακά λαχανικά. Τα πιάτα αυτά είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, και χαμηλά σε λιπαρά και θερμίδες, όταν μαγειρευτούν με λιγότερο ελαιόλαδο!
5. Στις εξόδους μας μπορούμε να δώσουμε έμφαση σε σαλάτες, όσπρια και ψάρια, αρκεί να θυμόμαστε ότι η υπέρμετρη χρήση ελαιολάδου, και ειδικά οι σως/dressing στις σαλάτες μπορούν να μετατρέψουν μια σαλάτα σε θερμιδική βόμβα! Το αλκοόλ, όπως πάντα, καλό είναι να καταναλώνεται με μέτρο, καθώς μας αφυδατώνει και καλό είναι να το συνοδεύουμε με νερό. Επίσης, τα κοκτέιλ είναι πλούσια σε θερμίδες, επομένως, ας τα προτιμάμε λιγότερο συχνά, δίνοντας έμφαση στα απλά ποτά, όπως το κρασί!
Κάθε εποχή έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της, αναφορικά με την ευκολία διατήρησης ή απώλειας βάρους. Το κλειδί είναι η ισορροπία! Το καλοκαίρι μπορεί να τρώμε και να πίνουμε περισσότερο, αλλά μπορούμε να το ισσοροπήσουμε με πιο ελαφριές, και λιγότερο θερμιδικά πυκνές επιλογές τροφών και ποτών, ενώ είναι η ιδανική εποχή για άσκηση στη φύση, είτε ως κολύμπι, είτε ως βραδινό περίπατο!
"Γιατί δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι το φαγητο;"
Γιατί πολλες φορες δεν μπορουμε να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε το φαγητό;
Γιατί έχουμε στο μυαλό μας όλες τις λιχουδιές που θεωρούμε ότι δεν πρεπει να τρώμε;
Υπάρχουν πολλοι λόγοι για την συνεχή σκέψη του φαγητου, όπως είναι η συναισθηματική πεινα!
Άλλες φορές όταν θέλουμε να χάσουμε βάρος γινόμαστε ιδιαίτερα αυστηροί με τον εαυτό μας και μειώνουμε την ποσοτητα και την ποικιλια των γευμάτων μας, "κοβουμε" αγαπημένα φαγητά/τρόφιμα, και θέτουμε κανόνες διατροφής που είναι δυσκολο να ακολουθήσουμε!
Φυσικα, οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας μας κάνουν να ασχολουμαστε και να σκεφτόμαστε αλλά ζητήματα ενώ τρώμε, με αποτέλεσμα να μην απολαμβάνουμε το φαγητό μας!
Για τους παραπανω λόγους:
- Κάντε τα γεύματά σας μια γαστρονομική εμπειρία, με τρόφιμα που σας αρέσουν, σε επαρκή ποσοτητα και απολαύστε τα με την ηρεμία σας, χωρίς αντιπερισπασμους!
- Επιλέξτε πλήρη, θρεπτικά και χορταστικά γεύματα, με λαχανικά, πηγη πρωτεινώνν και πηγη υδατανθράκων!
- Για υγιή απώλεια βάρους, ζητήστε τη συμβουλή ενός διαιτόλογου-διατροφόλογου που θα σας βοηθήσει να χτίσετε μια καλή σχέση με το φαγητό και υγιεινές διατροφικές συνήθειες, χωρίς στερήσεις και αυστηρούς κανόνες!