Πώς θα καταλάβουμε οτι κάποιος πάσχει από διατροφική διαταραχή από την εμφάνισή του;
Πώς θα καταλάβουμε ότι ένας άνθρωπος πασχει από διατροφική διαταραχή κοιτώντας τον;
ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΑΛΑΒΟΥΜΕ!
Εχούμε ακούσει πολλές φορές τη φράση "είναι ανορεξικια" για αδύνατες κοπέλες, χωρίς να ξέρουμε τι πραγματικά σημαίνει νευρογενής ανορεξία, και αντιστρόφως βλέποντας ένα άτομο με φυσιολογικό ή και γυμνασμένο σώμα θεωρούμε ότι το άτομο αυτό δεν έχει κανένα θέμα με την εμφάνιση και τη διατροφή του.
Κι όμως, το σωμα και η εμφάνιση δεν αποτελούν στοιχείο διάγνωσης διατροφικής διαταραχής!
Στο γραφείο βλέπω πολλα ατομα με φυσιολογικό βάρος να παλευουν με την ανορεξία, τη βουλιμία ή την αδηφαγικη διαταραχή και ο περίγυρος τους να μην έχει καταλάβει τίποτα απολυτως, γιατί οι διατροφικές διαταραχές δεν αναγράφονται στο σώμα τους!
Για παραδειγμα, ένα άτομο που πληροί τα διαγνωστικά κριτηρια για την ανορεξία και έχει φυσιολογικό βάρος δεν σημαίνει οτι δεν έχει ανορέξια ακόμη και δεν χρειάζεται θεραπεία μέχρι να φτασει σε επικίνδυνα χαμηλό βάρος για τη ζωη του! Δηλαδή, η ανορεξία "δουλεύει" και ας μην υπάρχει η τυπική εικόνα της ανορεξίας που έχουμε μυαλό μας!
Μάλιστα, το γεγονός ότι δεν είμαστε σε θέση να "διαγνωσουμε" & να αποκλείσουμε μια διατροφική διαταραχή σε ένα άτομο είναι ένας από τους λόγους που επιμένουμε εμείς οι διαιτολόγοι (και οι ψυχολόγοι) στο να μην γίνονται σχόλια σχετικά με την εμφάνιση και τη διατροφή!
Για την αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών χρειάζεται διεπιστημονική ομάδα ιατρών, ψυχολόγου & διαιτολόγου.
Superfoods: πόσο super είναι;
O όρος superfood (υπερτροφή) ακούγεται όλο και πιο συχνά σήμερα, ειδικά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ιστολόγια και προμηθευτές τροφίμων, με διάφορες τροφές να χαρακτηρίζονται έτσι. Η κατανάλωσή τους παρουσιάζεται ότι έχει ευεργετική δράση στην υγεία μας, κυρίως προφυλάσσοντας μας από ασθένειες.
Όμως, ο όρος αυτός δεν υπάρχει στην επιστημονική ορολογία! Συνήθως ο όρος superfood / υπερτροφή αναφέρεται σε φρούτα και λαχανικά που είναι πιο πυκνά σε ορισμένα απαραίτητα ή ευεργετικά μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, αντιοξειδωτικά κ.ά.) σε σχέση με άλλα τρόφιμα!
Αρκετά τρόφιμα έχουν μελετηθεί ως προς τις ευεργετικές τους ιδιότητες στην υγεία μας, όπως τα μύρτιλλα (blueberries), το ρόδι, το κακάο, το κρασί, ο σολομός, τα acai berries, ενώ και στην Ελλάδα έχει μελετηθεί η σταφίδα Βοστίτσας!
Η ευεργετική δράση των αντιοξειδωτικών που περιέχονται στα μύρτιλλα και το κακάο, η αντι-υπερτασική δράση του χυμού του ροδιού και του παντζαριού, καθώς και η καρδιοπροστατευτική δράση του σολομού, που περιέχει ω-3 λιπαρά οξέα, είναι μερικά παραδείγματα που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τη χρήση του όρου υπερτροφής.
Παρά τη μελέτη της δράσης των τροφίμων αυτών, αλλά και άλλων τροφίμων και συστατικών, πρέπει να τονιστεί ότι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνονται οι έρευνες, δεν είναι εφαρμόσιμες στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, οι ποσότητες των τροφίμων που μελετώνται συνήθως, είναι αρκετά υψηλότερες από την ποσότητα που θα μπορούσε να καταναλώσει ένα άτομο από τη διατροφή του.
Επιπλέον, το τρόφιμο μπορεί να έχει μελετηθεί σε συνδυασμό με άλλα τρόφιμα που διευκολύνουν την απορρόφηση κάποιων συστατικών.
Ακόμη, η δράση των συστατικών των τροφίμων είναι βραχυπρόθεσμη, επομένως, η κατανάλωσή τους θα πρέπει να είναι τακτική και σε μεγάλη ποσότητα. Αυτό όμως μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην υγεία, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της σοκολάτας, η οποία περιέχει και άλλα συστατικά πέρα από το κακάο, όπως λιπαρά και ζάχαρη και είναι προτιμότερο να τρώμε μικρές ποσότητες από αυτήν, και όχι τακτικά.
Επιπρόσθετα, πολλές φορές οι μελέτες γίνονται σε ζώα ή ακόμη και σε μεμονωμένα κύτταρα ή ιστούς in vitro. Επομένως, ναι μεν μπορεί οι ερευνητές να βρουν μια θετική επίδραση, όμως αυτό δεν μπορεί να μεταφραστεί στον ανθρώπινο οργανισμό, χωρίς επιπλέον μελέτες στον άνθρωπο.
Αν και όντως υπάρχουν κάποια συστατικά τροφίμων που είναι ευεργετικά για την υγεία μας, και κάποια τρόφιμα έχουν νόμιμα το δικαίωμα για ισχυρισμούς υγείας, αυτό δεν σημαίνει ότι τρόφιμα που έχουν χαρακτηριστεί ως superfoods, συνήθως από μη επιστημονικούς φορείς, μπορούν να διαφυλάξουν ή να βελτιώσουν την υγεία μας.
Μια ποικίλη, υγιεινή διατροφή στα πρότυπα της Μεσογειακής Διατροφής, και δραστήρια ζωή, είναι πολύ πιο ευεργετική και φτηνή, σε σχέση με την τακτική κατανάλωση ακριβών «υπερτροφών» χωρίς περαιτέρω αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Έτσι, καταναλώνοντας πληθώρα τροφών, με έμφαση στα φρούτα και τα λαχανικά, προσλαμβάνουμε απαραίτητα και ευεργετικά μικροθρεπτικά συστατικά για να προστατεύσουμε την υγεία μας.
Κίνδυνοι από τη χρήση γνωστών υποκαταστάτων γευμάτων
Με το καλοκαίρι να πλησιάζει, όλο και περισσότερα άτομα επιλέγουν να ξεκινήσουν προγράμματα απώλειας βάρους. Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας έχουν κάνει την επανεμφάνισή τους τα υποκατάστατα γευμάτων για απώλεια βάρους. Η χρήση της μεθόδου αυτής γενικά θεωρείται απαρχαιωμένη, και συστήνεται μόνο -υπό διαιτολογική και ιατρική παρακολούθηση- σε περίπτωση που χρειάζεται άμεση απώλεια βάρους για μείωση του κινδύνου περι-εγχειριτικών επιπλοκών.
Τα προϊόντα γνωστής εταιρείας πωλούνται από πωλητές, οι οποίοι δεν έχουν πιστοποιημένη, επιστημονική γνώση και εκπαίδευση πάνω στη διατροφή και τη διαιτολογία, δηλαδή δεν είναι αδειούχοι διαιτολόγοι-διατροφολόγοι, με αποτέλεσμα η έλλειψη βασικών γνώσεων φυσιολογίας, βιοχημείας και διαιτολογίας να θέτει την υγεία του καταναλωτή σε κίνδυνο. Επιπλέον, πέρα της χρήσης των σκευασμάτων χωρίς παρακολούθηση από ειδικό, το άτομο δεν μαθαίνει να τρέφεται σωστά και πλήρως, ούτε εκπαιδεύεται προς βελτίωση των διατροφικών του συνηθειών και του τρόπου ζωής.
Ένα άλλο πολύ σημαντικό θέμα που προκύπτει από τη χρήση αυτών των σκευασμάτων είναι η ασφάλειά τους. Καθώς τα προϊόντα αυτά δεν ελέγχονται από κανέναν φορέα, δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε για την ποιότητα του προϊόντος, των πιθανών παθογόνων οργανισμών και ουσιών που ενδέχεται να έχουν μολύνει το προϊόν, καθώς και τις πιθανές παρενέργειες που επιφέρει η χρήση των σκευασμάτων αυτών.
Αναφορικά με τα παραπάνω, μια πρόσφατη μελέτη ανέδειξε σημαντικά προβλήματα που αφορούν τη δημόσια υγεία και τους κινδύνους για την υγεία που μπορεί να φέρει η χρήση των σκευασμάτων της γνωστής εταιρείας. Ο Phillips και οι συνεργάτες του, αναφέρονται σε αυτά στη μελέτη τους με τίτλο “Slimming to the Death: Herbalife®-Associated Fatal Acute Liver Failure-Heavy Metals, Toxic Compounds, Bacterial Contaminants and Psychotropic Agents in Products Sold in India.” που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Clinical & Experimental Hepatology. Μάλιστα, στην Αμερική η United States Federal Trade Commission περιγράφει την εν λόγω εταιρεία ως απάτη μεταμφιεσμένη ως υγιεινός τρόπος ζωής.
Συγκεκριμένα, οι συγγραφείς βρήκαν 53 καταγεγραμένα περιστατικά ηπατοπάθειας σχετιζόμενα με χρήση των προϊόντων της ετιαρείας, ενώ αναλύουν το περιστατικό μιας νεαρής γυναίκας που πέθανε ύστερα από ηπατοπάθεια, σχετιζόμενη με κατανάλωση προϊόντων της εν λόγω εταιρείας για 2 μήνες. Χημική ανάλυση προϊόντων της εταιρείας έδειξε υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων, ίχνη ψυχοτρόπων φαρμάκων, καθώς και παθογόνους μικροοργανισμούς και τοξικές για το ήπαρ ενώσεις! Όπως αναφέρουν και άλλοι ερευνητές, η εταιρεία δεν παρέχει αναλυτική λίστα με την σύσταση των προϊόντων της.
Στη χώρα μας, η διαφήμιση των προϊόντων της εταιρείας αυτής βασίζεται στην φήμη της και στην ασφάλεια των προϊόντων της. Στην πραγματικότητα, όμως, ούτε η φήμη της εταιρείας είναι καλή, ενώ τα προϊόντα φαίνεται να είναι επικίνδυνα για την υγεία, κυρίως λόγω των ρύπων και των παθογόνων μικροοργανισμών, καθώς και άλλων πιθανών ενώσεων που έχουν προκαλέσει ηπατοπαθειες (και θανάτους) σε καταναλωτές.
Είναι ζωτικής σημασίας να εμπιστευόμαστε μόνο ειδικούς σε θέματα υγείας, και διατροφής. Αναφορικά με τη διατροφή, οι μόνοι ειδικοί είναι οι αδειούχοι διαιτολόγοι-διατροφολόγοι, οι οποίοι δεν προτείνουν “μαγικές” λύσεις για το αδυνάτισμα ή την ίαση από χρόνιες νόσους σχετιζόμενες με την υγεία.
Η Διατροφική Αντιμετώπιση της Ηωσινοφιλικής Οισοφαγίτιδας
Η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος του οισοφάγου που προκαλείται από το ανοσοποιητικό σύστημα, η οποία επηρεάζει περίπου 34.4 στα 100.000 άτομα στην Ευρώπη και τη Β. Αμερική. H ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα μπορεί να εμφανιστεί τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες, με διάφορες εκδηλώσεις ανάλογα με την ηλικία και την σοβαρότητα της κατάστασης.
Οι ασθενείς μπορεί να αναφέρουν διάφορα συμπτώματα, όπως δυσφαγία (δυσκολία κατάποσης), καούρα, πόνο στο στήθος, ενσφήνωση τροφής στον οισοφάγο, και στενώσεις στον οισοφάγο που μπορούν να προκαλέσουν περαιτέρω δυσκολίες κατάποσης.
Αν και η ακριβής παθοφυσιολογία της νόσου παραμένει ασαφής, γνωρίζουμε ότι σε άτομα με προδιάθεση, η έκθεση σε ορισμένα κοινά τρόφιμα, όπως το γάλα και το σιτάρι, μπορεί να ενεργοποιήσει μια ανοσολογική αντίδραση που σχετίζεται με διήθηση του οισοφαγικού βλεννογόνου από ένα μικτό πληθυσμό κοκκιοκυττάρων (ηωσινόφιλα, μαστοκύτταρα και βασεόφιλα). Αυτή η φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει την ακεραιότητα του επιθηλιακού φραγμού, να καταστρέψει τον βλεννογόνο και να προκαλέσει ίνωση του οισοφάγου με την πάροδο του χρόνου.
Η διάγνωση έγκειται στα συμπτώματα, στον αποκλεισμό άλλων νοσημάτων του πεπτικού και στα ευρήματα βιοψίας (> 15 ηωσινόφιλα/hpf). Στα παιδιά τα συμπτώματα είναι πιο γενικά και σχετίζονται με καθυστέρηση στην ανάπτυξη και δυσκολίες στη σίτιση, ενώ στους εφήβους και τους ενήλικες, τα συμπτώματα έχουν να κάνουν με ίνωση οισοφάγου, δυσφαγία και ενσφήνωση τροφής.
Δεν υπάρχει εγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή ειδική για την νόσο. Η θεραπεία της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας έγκειται στη χρήση σκευασμάτων όπως αναστολείς αντλίας πρωτονίων, τοπικά κορτικοστεροειδή, διάταση οισοφάγου σε περίπτωση στένωσης, και τρία διατροφικά σχήματα: στοιχειακή διατροφή με χρήση πόσιμων συμπληρωμάτων διατροφής, αποκλεισμός των 6 κοινών αλλεργιογόνων και αποκλεισμός αλλεργιογόνων μετά από αλλεργικά τεστ.
Αν και η στοιχειακή διατροφή επιφέρει υψηλότερα ποσοστά ύφεσης, το κόστος, η κακή γεύση των συμπληρωμάτων και η δυσκολία στην πρακτική εφαρμογή της, πιο συχνά γίνεται εμπειρικός αποκλεισμός των 6 κοινών αλλεργιογόνων (γαλακτοκομικά, σιτάρι, σόγια, αυγό, φιστίκια/ξηροί καρποί και ψάρια/θαλασσινά). Τα γαλακτοκομικά και το σιτάρι είναι τα πιο κοινά τρόφιμα που επηρεάζουν ασθενείς με τη νόσο.
Αναφορικά με τον αποκλεισμό των κοινών αλλεργιογόνων, μπορούν να αποκλειστούν σταδιακά ή όλα μαζί, και μετά να γίνει σταδιακή επανεισαγωγή κάθε ομάδας (για 4 εβδομάδες), μετά από 6 εβδομάδες αποκλεισμού, και να μελετηθεί ενδοσκοπικά (την 4η εβδομάδα) η επίδραση της ομάδας των αλλεργιογόνων στην φλεγμονή.
Ενώ η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα μπορεί να είναι μια ασθένεια με ημερήσιες προκλήσεις, με την κατάλληλη διάγνωση και θεραπεία, πολλοί ασθενείς μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα συμπτώματά τους και να έχουν ποιοτική ζωή.
Η διατροφική αντιμετώπιση της νόσου πρέπει να γίνεται σε συνεργασία με διαιτολόγο-διατροφολόγο.
Πώς θα αντικατασταθούν τα κοινά αλλεργιογόνα στη διατροφή;
Κοινά αλλεργιογόνα προς αποφυγή |
Αντικατάσταση με |
Γάλα, γιαούρτι, τυρί και: καζεΐνη, λακτόζη λακτογλοβουλίνη, λεκιθίνη, λακτοαλβουμίνη, πρωτεΐνη γάλακτος, ζάχαρη γάλακτος, σοκολάτα, πρωτεΐνη ορού γάλακτος Βούτυρο |
Ρόφημα ρυζιού, καρύδας, κινόας, αρακά, λιναρόσπορου “Νηστίσιμο” γιαούρτι και τυρί χωρίς σόγια, χωρίς αμύγδαλα, χωρίς γαλακτοκομικά Σπιτικό “τυρί” από κάσιους Vegan βούτυρο, Αβοκάντο, εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, σάλτσα μήλου ή κολοκύθας, μπανάνα |
Σιτάρι, πίτουρο σιταριού, κουσκους, φαρίνα, φάρο, αλεύρι, γλουτένη, υδρολυμένη πρωτεΐνη σιταριού, καμούτ, σεμολίνα, dinkel, ζέα ψωμί, κράκερ, τορτίγια, αραβική πίτα, μπισκότα, ζυμαρικά, πίτσα, πίτα Μαλτοδεξτρίνη, κύβους για γεύση, καραμέλες, αλλαντικά, πατάτες τηγανητές έτοιμες, σάλτσες, σούπες, σεϊτάν, σάλτσα σόγιας, MSG, σιρόπι γλυκόζης, δεξτρίνη, χρώμα καραμέλας |
Bρώμη χωρίς γλουτένη, καλαμπόκι και αλεύρι καλαμποκιού, αλεύρι πατάτας, αλεύρι φαγόπυρου, αλεύρι κριθαριού, αλεύρι χωρίς γλουτένη, κινόα, ρύζι, πατάτα, κριθάρι κ.α. |
Αυγό και όλα τα προϊόντα που το περιέχουν (noodles, κρέπες, αροτσκευάσματα, σάλτσες αυγού, ασπράδι, μαρέγκα, μους, σούπες, ταρτάρ, φρέσκα ζυμαρικά, κρέμες) |
Στη μαγειρική: αβοκάντο, μπανάνα, Ξύδι με νερό και baking powder Αquafaba από ρεβύθια Flax egg (1 κ.σ. λιναρόσπορος και 3 κ.. νερό) |
Σόγια, φασολάκια σόγιας (edamame), miso, tofu, soy sauce |
Αποφυγή |
Ξηροί καρποί (καρύδια, αμύγδαλα, φουντούκια, Brazil nut, φυστίκι Αιγίνης), τα λάδια και τα βούτυρά τους |
Σπόροι και τα βούτυρα τους (λιναρόσπορος, κολοκυθόσπορος), καρύδα Μακαντέμια, κουκουνάρι, κάσιους |
Ψάρια και Θαλασσινά και Οστρακοειδή |
Κρέας, κοτόπουλο, όσπρια |
Πηγές:
- Muir A, Falk GW. Eosinophilic Esophagitis: A Review. JAMA. 2021 Oct 5;326(13):1310-1318. doi: 10.1001/jama.2021.14920. PMID: 34609446; PMCID: PMC9045493.
- Rank MA, Sharaf RN, Furuta GT, et al. Technical Review on the Management of Eosinophilic Esophagitis: A Report From the AGA Institute and the Joint Task Force on Allergy-Immunology Practice Parameters. Gastroenterology. 2020;158(6):1789-1810.e15. doi:10.1053/j.gastro.2020.02.039
- Carol Rees Parrish, M.S., R.D., Series Editor Nutritional Care of the Patient with Eosinophilic Esophagitis https://med.virginia.edu/ginutrition/wp-content/uploads/sites/199/2018/0...