"The Association of Emotional Eating with Overweight/Obesity, Depression, Anxiety/Stress, and Dietary Patterns: A Review of the Current Clinical Evidence"
Dakanalis Antonios, Maria Mentzelou, Souzana K. Papadopoulou, Dimitrios Papandreou, Maria Spanoudaki, Georgios K. Vasios, Eleni Pavlidou, Maria Mantzorou, and Constantinos Giaginis. 2023. "The Association of Emotional Eating with Overweight/Obesity, Depression, Anxiety/Stress, and Dietary Patterns: A Review of the Current Clinical Evidence" Nutrients 15, no. 5: 1173. https://doi.org/10.3390/nu15051173
Background: Emotional eating is considered as the propensity to eat in response to emotions. It is considered as a critical risk factor for recurrent weight gain. Such overeating is able to affect general health due to excess energy intake and mental health. So far, there is still considerable controversy on the effect of the emotional eating concept. The objective of this study is to summarize and evaluate the interconnections among emotional eating and overweight/obesity, depression, anxiety/stress, and dietary patterns;
Methods: This is a thorough review of the reported associations among emotional eating and overweight/obesity, depression, anxiety/stress, and dietary patterns. We compressively searched the most precise scientific online databases, e.g., PubMed, Scopus, Web of Science and Google Scholar to obtain the most up-to-date data from clinical studies in humans from the last ten years (2013–2023) using critical and representative keywords. Several inclusion and exclusion criteria were applied for scrutinizing only longitudinal, cross-sectional, descriptive, and prospective clinical studies in Caucasian populations;
Results: The currently available findings suggest that overeating/obesity and unhealthy eating behaviors (e.g., fast food consumption) are associated with emotional eating. Moreover, the increase in depressive symptoms seems to be related with more emotional eating. Psychological distress is also related with a greater risk for emotional eating. However, the most common limitations are the small sample size and their lack of diversity. In addition, a cross-sectional study was performed in the majority of them; (4) Conclusions: Finding coping mechanisms for the negative emotions and nutrition education can prevent the prevalence of emotional eating. Future studies should further explain the underlying mechanisms of the interconnections among emotional eating and overweight/obesity, depression, anxiety/stress, and dietary patterns.
Η παρούσα έρευνα αποκαλύπτει την απρόσμενη σύνδεση μεταξύ των συναισθημάτων μας και του πώς, τι και πότε τρώμε. Στην πρόσφατή μας εργασία με τίτλο «The Association of Emotional Eating with Overweight/Obesity, Depression, Anxiety/Stress, and Dietary Patterns: A Review of the Current Clinical Evidence», αναλύεται η επίδραση του συναισθηματικού φαγητού στην υγεία μας, τόσο σωματική όσο και ψυχική.
Το συναισθηματικό φαγητό, ορίζεται ως η κατανάλωση τροφής ως απάντηση σε συναισθήματα, αντί για πραγματική πείνα. Αυτή η συμπεριφορά, που δεν αποτελεί διατροφική διαταραχή αλλά μια διατροφική συνήθεια, μπορεί να επηρεάσει την υγεία μας με πολλούς τρόπους.
Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι το συναισθηματικό φαγητό μπορεί να είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την αύξηση βάρους και την εμφάνιση ψυχολογικών προβλημάτων, όπως ηκατάθλιψη, το άγχος και το στρες. Το συναισθηματικό φαγητό συχνά χρησιμοποιείται ως μηχανισμός αντιμετώπισης αρνητικών συναισθημάτων, με τις προτιμώμενες τροφές να είναι συνήθως ενεργειακά πυκνές, φτωχές σε θρεπτικά συστατικά και ιδιαίτερα νόστιμες.
Η εργασία εξετάζει επίσης τη συσχέτιση του συναισθηματικού φαγητού με την παχυσαρκία, την κατάθλιψη και τα διατροφικά πρότυπα. Υπογραμμίζει την αμφίδρομη σχέση μεταξύ της παχυσαρκίας και των ψυχολογικών παραγόντων, με την παχυσαρκία να μην προκαλεί μόνο σωματικές ασθένειες, αλλά και να συνδέεται με ψυχολογικές διαταραχές και κοινωνικά προβλήματα, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη και κοινωνικό στίγμα.
Το συναισθηματικό φαγητό έχει θετική σχέση με την αύξηση βάρους με την πάροδο του χρόνου και τη δυσκολία στην απώλεια βάρους. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι τα άτομα που τρώνε συναισθηματικά είναι πιο επιρρεπείς σε μεγαλύτερη κατανάλωση τροφών με ζάχαρη και υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, τρώνε ως απάντηση σε στρεσογόνους παράγοντες και καταναλώνουν σνακ πιο συχνά σε σύγκριση με όσους δεν τρώνε συναισθηματικά. Επιπλέον, συχνά αισθάνονται αρνητικά συναισθήματα σχετικά με τη σωματική τους εμφάνιση αμέσως μετά το φαγητό. Αυτές οι διατροφικές συμπεριφορές σε συνδυασμό με το αυξημένο σωματικό βάρος θέτουν τα άτομα εκείνα σε υψηλότερο κίνδυνο διαβήτη και καρδιακών παθήσεων.
Η εργασία καταλήγει τονίζοντας τη σημασία της εύρεσης μηχανισμών αντιμετώπισης των αρνητικών συναισθημάτων και της διατροφικής εκπαίδευσης για την πρόληψη της επικράτησης της συναισθηματικής διατροφής. Είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε αυτή τη συμπεριφορά, ώστε να μπορέσουμε να ζήσουμε πιο υγιεινά και ισορροπημένα
Το άρθρο είναι ελεύθερο προς ανάγνωση στη σελίδα του επιστημονικού περιοδικού εδώ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους συγγραφείς.
Φρούτα και λαχανικά πλούσια σε υγρά: ο σύμμαχος μας το καλοκαίρι
Η ενυδάτωση είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία, ειδικά κατά τη διάρκεια των καυτών καλοκαιρινών μηνών. Η ανεπαρκής πρόσληψη υγρών μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση, η οποία επηρεάζει τις βιολογικές λειτουργίες (Popkin et al., 2010).
Το νερό είναι απαραίτητο για τη διατήρηση μας στη ζωή, καθώς έχει βαρυσήμαντο ρόλο στον μεταβολισμό των κυττάρων, τη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών και του οξυγόνου στους ιστούς, στην αποβολή των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού, στην ενυδάτωση των αρθρώσεων, στην προστασία του εγκεφάλου, της σπονδυλικής στήλης και των εμβρύων (μέσω αμνιακού υγρού) από τους κραδασμούς και στη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.
Επομένως, σε περίπτωση αφυδάτωσης, λόγω μειωμένης πρόσληψης ή μη κάλυψης των αυξημένων αναγκών σε υγρά ο οργανισμός μας επιβαρύνεται ιδιαιτέρως. Τα συμπτώματα ποικίλουν από ζαλάδες και αίσθημα αδυναμίας εως ξηροστομία, ταχυκαρδία, χαμηλή παραγωγή ούρων και διαταραγμένη φυσική και νοητική κατάσταση!
Η ενυδάτωση σχετίζεται και με χρόνιες νόσους! Η επαρκής ενυδάτωση του οργανισμού σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο ουρολιθίασης, και βρογχοπνευμονικών διαταραχών, καθώς και διαβητικής υπεργλυκαιμίας και κετοξεώσης, μεταξύ άλλων.
Τα φρούτα και τα λαχανικά που είναι πλούσια σε υγρά, όπως το καρπούζι το πεπόνι, η ντομάτα και το αγγούρι, η πιπεριά, το κολοκυθάκι, οι φράουλες, τα πορτοκάλια, περιέχουν υψηλά επίπεδα νερού (91-96%) και μπορούν να συμβάλλουν στην ενυδάτωση (Maughan et al., 2016). Το καρπούζι, το ροδάκινο, η πιπεριά, το μανγκο, και η ντομάτα, επίσης περιέχουν λυκοπένιο, μια ουσία που έχει συνδεθεί με την προστασία του δέρματος από την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου (Story et al., 2010).
Οι ισορροπίες ηλεκτρολυτών, όπως το Νάτριο και το Κάλιο, παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην ενυδάτωση (Sawka et al., 2007). Τα φορύτα και τα λαχανικά περιέχουν αυτούς τους ηλεκτρολύτες και μπορούν να συμβάλλουν στη διατήρηση της ομαλής κυκλοφορίας των υγρών μέσα στο σώμα.
Επιπλέον, η πρόσληψη αυτών των φρούτων παρέχει αντιοξειδωτικές ουσίες που προστατεύουν το σώμα από το οξειδωτικό στρεςς (Liu et al., 2009). Τα αντιοξειδωτικά βοηθούν στην αποτροπή των δωρεάν ριζών που μπορούν να προκαλέσουν "ζημιά" στα κύτταρα.
Συνοψίζοντας, τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν μια εξαιρετική επιλογή για την προώθηση της ενυδάτωσης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η κατανάλωσή τους μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της ομαλής λειτουργίας του σώματος, την προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία και την προώθηση της γενικής υγείας.
Πηγές:
- Popkin, B.M., D'Anci, K.E., Rosenberg, I.H., 2010. Water, hydration, and health. Nutrition Reviews, 68(8), pp.439-458.
- Maughan, R.J., Watson, P., Cordery, P.A., Walsh, N.P., Oliver, S.J., Dolci, A., Rodriguez-Sanchez, N., Galloway, S.D., 2016. A randomized trial to assess the potential of different beverages to affect hydration status: development of a beverage hydration index. The American Journal of Clinical Nutrition, 103(3), pp.717-723.
- Story, E.N., Kopec, R.E., Schwartz, S.J., Harris, G.K., 2010. An update on the health effects of tomato lycopene. Annual Review of Food Science and Technology, 1, pp.189-210.
- Sawka, M.N., Burke, L.M., Eichner, E.R., Maughan, R.J., Montain, S.J., Stachenfeld, N.S., 2007. American College of Sports Medicine position stand. Exercise and fluid replacement. Medicine and Science in Sports and Exercise, 39(2), pp.377-390.
- Liu, R.H., 2009. Potential synergy of phytochemicals in cancer prevention: mechanism of action. The Journal of Nutrition, 134(12), pp.3479S-3485S.
Πώς ξεχωρίζουμε μια παράδοξη δίαιτα;
Πώς ξεχωρίζουμε μια παράδοξη δίαιτα;
Συχνά ακούμε για διάφορες δίαιτες που γίνονται μόδα. Οι περισσότερες (αν όχι όλες) είναι παράδοξες δίαιτες που μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία μας, από ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, μέχρι αυξημένο κίνδυνο για χρόνιες νόσους, ενώ η πιο συχνή "παρενέργεια" είναι η πρόσληψη βάρους μετά το τέλος της δίαιτας!
Τι πρέπει να προσέχουμε στις δίαιτες που κυκλοφορούν για να είμαστε σίγουροι ότι δεν ακολουθούμε μια παράδοξη δίαιτα είτε για απώλεια βάρους, είτε για βελτίωση της διατροφής μας;
Ποιές είναι οι κόκκινες σημαίες για μια ανορθόδοξη δίαιτα;
- Η δίαιτα υπόσχεται γρήγορη απώλεια βάρους, πάνω από 1 κιλό την εβδομάδα, ενώ συχνά ακολουθείται από τη φράση "χωρίς κόπο". Σίγουρα ένα πρόγραμμα διατροφής θέλει προσπάθεια, όπως οποιαδήποτε άλλη αλλαγή. Ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής- καταρτισμένο από έναν διαιτολόγο-διατροφολόγο - είναι βασισμένο στο άτομο που το ακολουθεί και λαμβάνεται υπόψιν μεταξύ άλλων η καθημερινότητα του ατόμου, οι διατροφικές του ανάγκες, η κατάσταση θρέψης και υγείας του. Έτσι, είναι πιο εύκολο για το άτομο να ακολουθήσει το πρόγραμμα και να έχει μακροχρόνια αποτελέσματα. Επιπλέον, δεν είναι δυνατόν η απώλεια βάρους να είναι ίδια για όλους, καθώς ο ρυθμός εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, που δεν είναι εξ ολοκλήρου στο χέρι μας!
- Το πρόγραμμα εμπεριέχει "υπερτροφές" (superfoods). Ο όρος superfood είναι όρος του μάρκετινγκ και όχι επιστημονικός όρος. Δεν υπάρχουν υπερτροφές, καθώς δεν υπάρχει τρόφιμο από το οποίο θα πάρουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε. Βέβαια, η προτίμηση σε θρεπτικά τρόφιμα (πχ. φρούτα, λαχανικά, όσπρια, γαλακτοκομικά) μας βοηθά να προσλάβουμε περισσότερα θρεπτικά συστατικά! Πολλές φορές ακούμε για τα διάφορα ακριβά εξωτικά φρούτα, τα μύρτιλα και goji berry, αλλά ξεχνάμε ότι με 1 πορτοκάλι που μπορεί να το έχουμε και στην αυλή μας παίρνουμε όλη τη βιταμίνη C που χρειαζόμαστε σε μαι ημέρα.
- Το πρόγραμμα αποκλείει τρόφιμα και ομάδες τροφίμων. Δεν είναι λίγες οι δίαιτες που αποκλείουν ολόκληρες ομάδες τροφίμων ή συστατικά, όπως γαλακτοκομικά, γλουτένη, τα σιτηρά και άλλα. Δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος αποφυγής τροφίμων και ομάδων τροφίμων, εκτός και αν πρόκειται για ιατρικό λόγο, όπως για παράδειγμα κοιλιοκάκη ή αλλεργία στο γάλα, ή αλλεργία στο σιτάρι.
- Υποκατάσταση γευμάτων. Η υποκατάσταση γευμάτων είναι ένα πρωτόκολλο που πρέπει να γίνεται υπό ιατρική, και διαιτολογική επίβλεψη, για ορισμένο χρονικό διάστημα, σε συνδυασμό με διατροφική εκπαίδευση. Η υποκατάσταση γευμάτων, όπως παρουσιάζεται από ορισμένες εταιρείες δεν έχει σχέση με το παραπάνω πρωτόκολλο, ενώ υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος νόσων (έως και θάνατο σύμφωνα με τη βιβλιογραφία) και διατροφικών ελλείψεων.
- Χρειάζεται ειδική εξέταση να βρούμε τα τρόφιμα που παχαίνουν ή δεν μπορεί να μεταβολίσει ο οργανισμός. Άλλες φορές προωθείται ότι τεστ βρίσκουν "αλλεργίες" ή "μόλυνση από Candida" που οδηγούν σε αύξηση του βάρους. Εδώ και χρόνια ασκείται η ψευδο-επιστήμη του βιοσυντονισμού και των τεστ τροφικής δυσανεξίας, χωρίς να υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για αυτά, και χωρίς να συνάδουν τα λεγόμενα εκείνων που τα προωθούν με τη φυσιολογία του οργανισμού μας. Δεν υπάρχει κανένα τρόφιμο που θα μας κάνει να βάλουμε βάρος, απλά και μόνο καταναλώνοντάς το. Πολλές φορές συγχέεται η δυσανεξία στη λακτόζη ή τη γλουτένη με τις "τροφικές δυσανεξίες που παχαίνουν". Όμως, ούτε η δυσανεξία στη λακτόζη, ούτε η κοιλιοκάκη, ούτε καμία άλλη δυσανεξία ή αλλεργία ή το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή κάποια μόλυνση μας παχαίνει! Όταν τρώμε περισσότερες θερμίδες απ' όσο χρειαζόμαστε, τότε βάζουμε βάρος.
- Τρως όσο θες, ακολουθώντας κάποιους κανόνες. Μερικές δίαιτες αναφέρουν ότι δεν υπάρχει περιορισμός στην ποσότητα των τροφών, οπότε το άτομο τρώει όση ποσότητα θέλει και χάνει βάρος! Από τη "δίαιτα των μονάδων” έως τις πρωτεϊνικές (atkins, keto, paleo κ.α.) ο μοναδικός κανόνας είναι η αρχή διατήρησης της ενέργειας (Αρχή της Φυσικής)! Όταν τρώμε λιγότερο, τότε χάνουμε βάρος. Μπορούμε να βάλουμε βάρος τρώγοντας φρούτα και λαχανικά και να χάσουμε βάρος τρώγοντας σουβλάκια!
- Χρειάζεται αποτοξίνωση για την έναρξη της απώλειας βάρους ή και σε τακτά χρονικά διαστήματα. Το σώμα μας είναι φτιαγμένο έτσι ώστε μόνο του να αποτοξινώνεται συνεχώς. Το ήπαρ και οι νεφροί είναι τα πιο σημαντικά όργανα στην αποτοξίνωση του οργανισμού μας. Δεν χρειάζεται κανένας χυμός, μαγικό συμπλήρωμα ή τσάι ώστε να γίνεται καλύτερα η αποτοξίνωση, ενώ στην περίπτωση ασθένειας ή δηλητηρίασης που οργανισμός αδυνατεί να αποτοξινωθεί ή χρειάζεται επιτάχυνση της διαδικασίας, τότε πάμε στο νοσοκομείο! Δεν υπάρχει τρόπος βελτίωσης της αποτοξίνωσης πέρα από το να δίνουμε στο σώμα μας τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται, και να αποφεύγουμε την υπερκατανάλωση αλκοόλ και άλογη χρηση σκευασμάτων (συμπληρώματα αμφιβόλου ποιότητας και φάρμακα).
- Το πρόγραμμα διατροφής είναι η "μαγική" ή "κρυφή" απάντηση στην θεραπεία χρόνιων ασθενειών. Δεν είναι λίγες οι δίαιτες (ή ροφήματα) που βγαίνουν στη δημοσιότητα που υπόσχονται ότι εξαλείφουν πάσα νόσο, και ιδιαίτερα συχνά υπόσχονται ότι είναι η θεραπεία για τον καρκίνο. Σοβαρές ασθένειες όπως ο καρκίνος δεν γιατρεύονται με καμία δίαιτα, μαγικό συμπλήρωμα, ή ένεση σόδας! Σίγουρα μια υγιεινή διατροφή όπως η Μεσογειακή Διατροφή μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο νόσου από χρόνιες ασθένειες όπως ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ παίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείρηση ασθενειών, όπως τα καρδιαγγειακά, η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης. Επιπλέον, τροποποιήσεις στη διατροφή μπορεί να βοηθήσουν στη διαχείρηση και άλλων ασθενειών, όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή την κοιλιοκάκη.
Είναι φυσικό να υπάρχει σύγχυση με τις διάφορες δίαιτες που προωθούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συνήθως, αυτές οι δίαιτες προωθούνται από διασημότητες, σεφ και μπλόγκερ, οι οποίοι ουδεμία σχέση έχουν με την επιστήμη της διαιτολογίας-διατροφής.
Για να διασφαλίσουμε όμως ότι δεν θα έχουμε αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία μας θα πρέπει να αναρωτηθούμε:
-Ποιός μας δίνει τις συμβουλές; Ένας διαιτολόγος-διατροφολόγος ή ένας … “ψαγμένος” γνωστός μας, ένας πωλητής που μας έστειλε μήνυμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Προσοχή ακόμη και οι γιατροί απαγορεύεται να δίνουν διατροφικές συμβουλές και προγράμματα διατροφής και να εκτελούν τη διαιτολογικής πράξη!
-Πού βασίζονται οι συμβουλές αυτές; Σε χρόνια μελετών με σαφή αποτελέσματα ή σε μία μικρή μελέτη με ανεπιβεβαίωτα αποτελέσματα ή αποτελέσματα που δεν έχουν φανεί σε άλλες μελέτες ή σε προσωπικές μαρτυρίες;
Αν μια δίαιτα ακούγεται πολύ καλή για να είναι αληθινή, τότε... καλύτερα να μην την ακολουθήσετε!
Αν έχετε απορίες πάνω στη διατροφή ρωτήστε τον διαιτολόγο-διατροφολόγο σας!
Τραχανάς: ένα θρεπτικό πιάτο γεμάτη θαλπωρή
Ο τραχανάς αποτελεί παραδοσιακό τρόφιμο στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Υπάρχουν διάφορετικά είδη τραχανά, γλυκός, ξινός, ακόμη και νηστίσιμος/vegan, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο φτιάχνεται. Ο τραχανάς μπορεί να είναι σε σχήμα μεγάλων ή μικρών κόκκων, ή σε σχήμα χάχλας (σαν βάρκα ή φωλιά).
Πώς φτιάχνεται ο τραχανάς;
Για την κλασσική συνταγή χρησιμοποιείται γάλα ή ξινόγαλα (για τον ξινό τραχανά) και αλεύρι είτε με σιμιγδάλι ή πλιγούρι. Μπορεί να καταναλωθεί και από χορτοφάγους. Μερικές συνταγές προσθέτουν και λαχανικά και μπαχαρικά. Το μιγμα που φτιάχνεται κοσκινίζεται και αποξηρένεται, με αποτέλεσμα τη χαρακτηριστική γεύση και την διατηρησιμότητα του τραχανά. Ο τραχανάς διατηρείται ιδανικά σε αεροστεγές δοχείο στο ψυγείο ή σε σκιερό μέρος.
Ποιά η διατροφική αξία του τραχανά;
Ο τραχανάς προσδίδει κοντά στις 400 kcal ανά 100 γραμμάρια, 53 γραμμάρια υδατανθράκων, 12 γραμμάρια λιπαρών και 16 γραμμάρια πρωτεϊνης, και 1 γραμμάριο φυτικών ινών. Χάρη στο γάλα που περιέχει ο τραχανάς αποτελεί πηγή Ασβεστίου, ενώ περιέχει και Μαγνήσιο, Σελήνιο, Φώσφορο και Χρώμιο.
Πώς καταναλώνεται ο τραχανάς;
Σε γενικές γραμμές, ο τραχανάς αποτελεί ένα κλασσικό πιάτο comfort food στην Ελλάδα.
Ο τραχανάς συνήθως μαγειρεύεται με νερό ή γάλα σε σούπα, ενώ μπορεί να γίνει και πηχτός με λαχανικά και μανιτάρια ως τραχανώτο (αντίστοιχα με το ρυζότο). Οι χάχλες πέρα από το οτι μπορούν να θρυματιστούν και να γίνουν σούπα, μπορούν να γεμιστούν με λαχανικά και τυρί και να ψηθούν στο φούρνο.
Μπορεί κάποιος να φάει τραχανά ενώ είναι σε πρόγραμμα απώλειας βάρους;
Αν και πολλοί θεωρούν οτι ο τραχανάς “παχαίνει” αποτελεί μια πολύ καλή επιλογή για γεύμα, ειδικά αν συνοδευτεί με πηγή πρωτεΐνης, όπως τυρί φέτα, γιαούρτι, ή βραστό κοτοπουλο ή ψάρι.