Υπερβάλλον σωματικό βάρος στην παιδική ηλικία
Τα ποσοστά της παχυσαρκίας έχουν διπλασιαστεί στα παιδιά και τετραπλασιαστεί στους εφήβους τα τελευταία 30 χρόνια, γεγονός που αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα δημόσιας υγείας.
Σύμφωνα με τον οργανισμό OECD (Organization for Economic Co-operation and Development) τα Ελληνόπουλα κατέχουν την πρωτιά στο υπερβάρο και την παχυσαρκία στον κόσμο, με το 44% των αγοριών και το 39% των κοριτσιών να κατατάσσονται στο υπέρβαρο ή την παχυσαρκία.
Τα παιδιά με υπερβάλλον σωματικό βάρος βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για πληθώρα ασθενειών βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα.
Οι παχύσαρκοι νέοι είναι πιθανότερο να εμφανίζουν παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, προ-διαβήτη, προβλήματα στα οστά και τις αρθρώσεις, υπνική άπνοια, καθώς και κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα.
Ως ενήλικες έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι παχύσαρκοι, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες για προβλήματα υγείας, όπως καρδιαγγειακά, διαβήτη τύπου 2, διάφορους τύπους καρκίνου και οστεοαρθρίτιδα.
Το περιβάλλον που ευνοεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής είναι το κλειδί στην αποφυγή και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Ανάμεσα στους παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας συγκαταλέγονται η συχνή κατανάλωση fast-food, τα ροφήματα με πρόσθετη ζάχαρη, η παράλειψη πρωινού, οι καθιστικές δραστηριότητες και το θετικό ισοζύγιο ενέργειας, καθώς και η διατροφή της μητέρας κατά την κύηση.
Τα προϊόντα των fast-food είναι ενεργειακά πυκνά, πλούσια σε αλάτι και λίπος, καθώς και ζάχαρη. Μάλιστα, όσον αφορά τα αναψυκτικά και τα φρουτοποτά, ένα κουτάκι μπορεί να περιέχει από 2 έως 16 κουταλάκια του γλυκού πρόσθετη ζάχαρη, ενώ η έρευνα έχει δείξει ότι τα παιδιά που τα καταναλώνουν έχουν ελλιπή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.
Η παράλειψη του πρωινού χρησιμοποιείται από εφήβους ως τρόπος αδυνατίσματος. Αντιθέτως, εκτός του ότι οδηγεί σε υπερκατανάλωση μέσα στη μέρα, έχει βρεθεί ότι τα παιδιά που δεν τρώνε πρωινό έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να γίνουν υπέρβαρα.
Χαμηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας σχετίζονται με ανισορροπία του ενεργειακού ισοζυγίου και ανάπτυξη υπερβάλλοντος λιπώδους ιστού. Μάλιστα, καθιστικές δραστηριότητες, όπως η παρακολούθηση τηλεόρασης και η χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών κάτω από 2 ώρες ημερησίως σχετίζεται με μειωμένη πιθανότητα να είναι ένα παιδί υπέρβαρο.
Επιπλέον, η παρακολούθηση τηλεόρασης συνοδεύεται από κατανάλωση λιγότερο υγιεινού φαγητού, ενώ οι διαφημίσεις επηρεάζουν τις διατροφικές επιλογές.
Η ενεργειακή δαπάνη είναι σημαντική, όχι μόνο στην ανάπτυξη, αλλά και στην προστασία από την παχυσαρκία. Για τα παιδιά συστήνεται 60 λεπτά μέτριας με υψηλής έντασης άσκηση, η οποία είναι κατάλληλη για εκείνα, είναι ευχάριστη και αποτελείται από πληθώρα δραστηριοτήτων.
Τέλος, προγεννητικοί παράγοντες επηρεάζουν τις πιθανότητες για υπέρβαρο και παχυσαρκία. Ο διαβήτης κύησης, το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το χαμηλό βάρος γέννησης και η μετέπειτα απότομη ανάπτυξη, καθώς και η απουσία ή η μικρή χρονική διάρκεια θηλασμού αποτελούν παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας.
Το υπερβάλλον σωματικό βάρος επηρεάζεται από τα γονίδια και το περιβάλλον. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι αν κάποιος έχει γονίδια που συνδέονται με την παχυσαρκία θα είναι παχύσαρκος!
Ζώντας σε ένα παχυσαρκιογόνο περιβάλλον, είναι απαραίτητη η έγκαιρη παρέμβαση με στόχο ένα υγιές σωματικό βάρος και τακτική σωματική άσκηση, ενώ η συμβολή της εγκυμοσύνης δεν πρέπει να παραγκωνίζεται.
Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου: Τι είναι; Πώς θα το αντιμετωπίσουμε;
Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου ή Σπαστική Κολίτιδα, όπως λεγόταν παλαιότερα είναι μια ετερογενής, συχνή διαταραχή που επηρεάζει το παχύ έντερο και χαρακτηρίζεται από κοιλιακό άλγος και δυσφορία, συνοδευόμενο από αλλαγές στη σύσταση των κινήσεων του εντέρου (δυσκοιλιότητα/διάρροια/αέρια). Εκτιμάται ότι το 40% του πληθυσμού πάσχει από ευερέθιστο έντερο στις Δυτικές χώρες.
Η αιτιολογία της διαταραχής δεν είναι πλήρως γνωστή, αλλά όπως και σε αρκετές νόσους, ρόλο παίζουν τα γονίδια και το περιβάλλον, ενώ και ψυχολογικοί παράγοντες, όπως το άγχος και η κόπωση φαίνεται να επηρεάζουν αρκετά τη συμπτωματολογία. Παράλληλα, πολλοί ασθενείς θεωρούν ότι ορισμένα τρόφιμα προκαλούν τα συμπτώματα, όπως και φάνηκε σε σχετικές μελέτες. Επιπλέον, και η μικροχλωρίδα του εντέρου έχει μελετηθεί σε σχέση με τo Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, όπου φαίνεται πως τα συμπτώματα οφείλονται σε αυξημένους πληθυσμούς συγκεκριμένων βακτηρίων του εντέρου.
Λόγω του γεγονότος ότι μέχρι και πριν λίγα χρόνια δεν υπήρχαν αρκετές μελέτες και συγκεκριμένη θεραπεία, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού υπέφερε, με αποτέλσμα να μειώνεται και η ποιότητα ζωής των πασχόντων. Σήμερα, με την επιστημονική πρόοδο και τις πρόσφατες μελέτες βρισκόμαστε σε καλύτερη θέση, σχετικά με την αντιμετώπιση του συνδρόμου.
Η διατροφή φαίνεται να παίζει μεγάλο ρόλο στη συμπτωματολογία, συνεπώς η πρώτη γραμμή αντιμετώπισης αποτελείται από αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής. Η διατήρηση ενός ημερολογίου καταγραφής τροφίμων, συναισθημάτων (πχ. άγχος) και συμπτωμάτων θα βοηθήσει πολύ στην αναγνώριση κάποιων τροφίμων ή και καταστάσεων που ενδέχεται να δημιουργούν τα συμπτώματα.
Συστήνεται η κατανάλωση μικρών συχνών γευμάτων, τα οποία μασώνται καλά και αργά, σε ήρεμο περιβάλλον. Συστήνεται επίσης η αποφυγή ή μείωση κατανάλωσης καφεΐνης, αλκοόλ και αεριούχων ροφημάτων, αλλά η επαρκής πρόσληψη άλλων υγρών, με 1,5-3 λίτρα υγρών τη μέρα (ή 35 ml υγρών/κιλό σωματικού βάρους). Επιπλέον, καλό είναι να αποφεύγεται η κατανάλωση πολύ λιπαρών τροφών. Ορισμένες φυτικές ίνες ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τα συμπτώματα, ενώ δεν συστήνεται η χρήση πίτουρο σιταριού (wheat bran) ως συμπλήρωμα, καθώς εντείνει τα συμπτώματα. Η χρήση λιναρόσπορου σε άτομα που πάσχουν από δυσκοιλιότητα, λόγω του συνδρόμου μπορεί να βοηθήσει.
Η δυσανεξία στη λακτόζη είναι κοινό εύρημα σε πάσχοντες από ΣΕΕ, επομένως συστήνεται η αποφυγή της, μέσω χρήσης γαλακτοκομικών προϊόντων χωρίς λακτόζη, ενώ το τεστ αναπνοής το οποίο χρησιμοποιείται για την διάγνωση της δυσανεξίας στη λακτόζη (δηλαδή της έλλειψης του ενζύμου λακτάση) συστήνεται για να αποκλειστεί η δυσανεξία, και η πιθανώς άσκοπη αποφυγή της λακτόζης.
Τα νέα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι ζυμώσιμοι υδατάνθρακες, τα FODMAPs όπως λέγονται (Fermentable Oligo- Di- and Mono-sacharides, and Polyols) εντείνουν τα συμπτώματα σε ένα μεγάλο ποσοστό πασχόντων, ενώ η αποφυγή τους βελτιώνει αρκετά τη συμπτωματολογία των 70-94% των ατόμων, ειδικά σε άτομα που εμφανίζουν πρήξιμο και μετεωρισμό. Η δίαιτα αποκλεισμού FODMAP έχει γίνει αρκετά γνωστή το τελευταίο διάστημα, με εξαιρετικά αποτελέσματα, αλλά θα πρέπει να ακολουθείται υπό την επίβλεψη διαιτολόγου!
Τα προβιοτικά, ωφέλιμοι για το παχύ έντερο μικροοργανισμοί, έχουν μελετηθεί για τη χρησιμότητά τους στο ΣΕΕ. Αν και η έρευνα δεν έχει καταλήξει σε συγκεκριμένους μικροοργανισμους και στην βέλτιση δοσολογία, συστήνονται ορισμένα είδη για την ανακούφιση από τα συμπτώματα, με το Bifidobacterium infantis 35624 και το VSL#3 (Vivomixx στην Ελλάδα) να θεωρούνται καλύτερα.
Αν και μερικοί μπορεί να θεωρούν ότι η γλουτένη δημιουργεί τα συμπτώματα, δεν είναι υδατάνθρακας, αλλά πρωτεΐνη και επιρρεάζει μόνο τα άτομα με κοιλιοκάκη. Βέβαια, αρκετά έτοιμα τρόφιμα χωρίς γλουτένη είναι χαμηλά σε FODMAP.
Τέλος, σε άτομα σε υψηλό στρες η ψυχοθεραπεία, αλλά και η γιόγκα ενδέχεται να βοηθήσουν στη διαχείρηση των συμπτωμάτων.
Συνοψίζοντας, το ΣΕΕ είναι μια κοινή διαταραχή του εντέρου, η οποία επηρεάζεται από τη διατροφή και την ψυχολογική κατάσταση του ατόμου. Αναφορικά με τη διατροφή, τροποποιήσεις στη διατροφή μπoρεί να βοηθήσουν. Αν αρχικές αλλαγές δεν βελτιώσουν τα συμπτώματα συστήνεται η συμπληρωματική αγωγή με προβιοτικά, ή η χρήση ψύλλιου. Εν συνεχεία, η ολοκλήρωση του πρωτοκόλλου της δίαιτας αποκλεισμού FODMAP υπό διαιτολογική επίβλεψη συστήνεται για την αντιμετώπιση του συνδρόμου.
Δείτε το παρακάτω βίντεο για να ενημερωθείτε σχετικά με το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου:
"Το φαγητό είναι η μόνη μου διέξοδος" και πώς θα ξεφύγουμε από αυτή τη σκέψη!
Νιώθετε οτι το φαγητό είναι η μόνη σας διέξοδος; Νιώθετε οτι τίποτα άλλο δεν μπορεί να σας πάρει μακριά από τα προβλήματα της καθημερινότητας και να σας κάνει να νιώσετε καλύτερα;
Αν και όλοι οι άνθρωποι τρώμε λιγο εως πολύ συναισθηματικά, η καταφυγή στο φαγητό ως μόνη λύση, όχι μόνο λύση δεν είναι, αλλά εντείνει το πρόβλημα που μας απασχολεί και μας δημιουργεί επιπλέον ψυχικό βάρος, και ενδεχομένως και προβλήματα σωματικής υγείας.
Το φαγητό ως διέξοδος ή αδιέξοδο;
Το φαγητό δεν είναι διέξοδος, είναι ένα "α-διέξοδο".
Ακόμη και αν καταφύγουμε στο φαγητό στην αναζήτηση μιας λύσης για το πρόβλημα που μας απασχολεί ή για να ξεφύγουμε από το πρόβλημά μας, η επίδρασή του είναι παροδική, και η απόλαυση του φαγητού στιγμιαία.
Μπαίνουμε στο αδιέξοδο, και μετά θα πρέπει να γυρίσουμε πίσω, στο ζήτημα που μας απασχολεί.
Και τι θα κάνω, αν δεν φάω; Το φαγητό είναι το μόνο που με κάνει να νιώσω καλύτερα!
Μπορεί να φαίνεται ακατόρθωτο ή δύσκολο, αλλά μπορούμε να νιώσουμε καλύτερα, αντιμετωπίζοντάς τα προβλήματά μας με καλοσύνη, χωρίς φαγητό! Πώς θα γίνει αυτό;
1. Κατανοούμε τι νιώθουμε
Για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματά μας, χωρίς να καταφύγουμε στο φαγητό είναι σημαντικό να τα κατανοήσουμε. Οι Resch & Tribole, πρωτοπόρες της “Διαισθητκής Διατροφής” συστήνουν να αναρωτηθούμε:
- Τι νιώθουμε;
- Τι χρειαζόμαστε;
Και να ζητήσουμε βοήθεια από τους γύρω μας, εαν μπορούν να μας βοηθήσουν.
Άλλωστε, αν κάτι μας απασχολεί είναι πιο πιθανό να μας βοηθήσει μια φίλη, παρά ένα πιάτο φαγητό!
2. Προετοιμαζόμαστε για μελλοντικές παρόμοιες καταστάσεις
Σε κατάσταση ηρεμίας, κάνουμε μια λίστα με δραστηριότητες που μας βοηθούν να νιώοσυμε καλύτερα, πχ. βόλτα, συνομιλία με αγαπητούς φίλους που μπορούμε να μοιραστούμε τον προβληματισμό μας, διάβασμα ενός βιβλίου, χαλαρωτικό μπανιο, περιποίηση προσώπου και άλλα.
Το φαγητό είναι ανάγκη, απόλαυση και μέρος της κοινωνικής μας ζωής. Είναι κομμάτι της ζωής μας, όχι όλη μας η ζωή, και σίγουρα δεν αποτελεί λύση σε κανένα πρόβλημα, πέρα από την πείνα!
Ο διαιτολόγος-διατροφολόγος θα σας βοηθήσει να αποκτήσετε μια υγιή σχέση με το φαγητό, μέσω της διατροφικής συμβουλευτικής και εκπαίδευσης.
Πώς θα σταματήσει το παιδί να τρώει συνεχώς γλυκά;
Σε όλους μας αρέσουν τα γλυκά. Είμαστε γενετικά προδιαθετημένοι να μας αρέσει η γλυκιά γεύση. Όμως, η υπερκατανάλωση γλυκών (πχ. σοκολάτα, κρουασάν, μπισκότα) δεν συνάδει με ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο, ενώ συνδέεται με αύξηση του σωματικού βάρους στα παιδιά, τη χαμηλή ποιότητα διατροφής και την τερηδόνα.
Πολλές φορές ακούμε τη φράση “παιδί είναι, να μην φάει το γλυκό του;” ή “να φάει το παιδί γλυκό τώρα που μπορεί, γιατί μετα…”, προωθώντας έτσι την υπερκατανάλωση γλυκισμάτων και την δικαιολόγησή της, λόγω ηλικίας. Όμως, η στάση αυτή επηρεάζει την επιθυμητή διαμόρφωση υγιεινών διατροφικών συνηθειών, ενώ μπορεί να οδηγήσει σε ταχύτερη αύξηση του βάρους.
Σε ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής δεν υπάρχουν τρόφιμα που απαγορεύονται, εκτός και αν υπάρχει ιατρικός λόγος, όπως διαγνωσμένη αλλεργία ή κοιλιοκάκη. Έτσι, τα γλυκά και τα σνακ που είναι πλούσια σε σάκχαρα, λιπαρά και αλάτι δεν απαγορεύονται, αλλά καταναλώνονται λιγότερο συχνά σε μικρές ποσότητες, όπως για παράδειγμα 1 μερίδα γλυκό, 1 φορά την εβδομάδα. Η κατανάλωσή τους δεν πρέπει να επιφέρει ενοχές στο παιδί, ούτε να δαιμονοποιείται η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων.
Η πρόσβαση σε γλυκά και σνακ είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα. Όταν το παιδί γνωρίζει ότι υπάρχει γλυκό στο σπίτι θα το αναζητήσει, ενώ συνιθισμένο στο να του παρέχονται γλυκά και σνακ όποτε θελήσει, δυσχαιρένουν την προσπάθεια της οικογένειας για μείωση κατανάλωσης των τροφίμων αυτών. Είναι σημαντικό να μην υπάρχει πληθώρα γλυκών στο σπίτι, ειδικά σε έυκολα προσβάσιμο σημείο, ενώ αντιθέτως συστήνεται να υπάρχει ποικιλία φρούτων, λαχανικών και γαλακτοκομικών προϊόντων σε εμφανές, προσβάσιμο σημείο, έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να βρει εύκολα μη επεξεργασμένα προϊόντα για σνακ.
Απαιτεί υπομονή και επιμονή να μην ενδώσει ο γονέας και να δώσει στο παιδί το γλυκό που αναζητά. Έχοντας συνηθίσει στο να παίρνει ό,τι ζητήσει το παιδί θα επιμείνει αρκετά, αλλά είναι προτιμότερο αντί για γλυκό να προταθεί η επιλογή του φρούτου ή του γιαουρτιού ή ενός άλλου υγιεινού σνακ. Η ξαφνική μείωση της κατανάλωσης γλυκών δεν είναι εφικτή, αλλά αν σταδιακά μειωθεί μπορεί να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί η νέα συνήθεια της κατανάλωσης γλυκού μια φορά την εβδομάδα.
Πολλές φορές, συνδυάζουμε τα συναισθήματά μας με την κατανάλωση φαγητού, και τα γλυκά ως επιβράβευση είναι μέρος αυτής της πρακτικής. Όταν το παιδί βελτιώνει τις διατροφικές του συνήθειες ή τα πηγαίνει πολύ καλά στο σχολείο είναι καλό να επιβραβευθεί, αλλά όχι με τρόφιμα. Ούτε η επιβράβευση, ούτε η τιμωρία πρέπει να εμπεριέχει τρόφιμα. Αντί για χρήματα για σνακ ή σοκολάτα, η επιβράβευση μπορεί να είναι περισσότερη ώρα παιχνίδι ή μια βόλτα ή ένα βιβλίο!
Ενώ η υγεία είναι ο λόγος για πιο υγιεινή διατροφή, στα παιδιά δεν αποτελεί κίνητρο! Επομένως, η φράση “είναι καλό για σένα” ή “είναι για την υγεία σου” δεν έχουν μεγάλο νόημα στα παιδιά. Αντίθετα, τα παιδιά νοιάζονται για το παιχνίδι, να μπορούν να τρέχουν εύκολα, να παίζουν καλύτερα στα παιχνίδια, και να μεγαλώσουν γρήγορα. Αυτές οι επιθυμίες τους συνδέονται με τη διατροφή. Στην περίπτωση που δεν ακολουθούν ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής, με θρεπτικό φαγητό πώς θα έχουν δύναμη και αντοχή για τα παιχνίδια και τα αθλήματα; Πώς θα ενδυναμώσουν το σώμα και τα οστά τους; Εάν μάθουν πώς η υγιεινή διατροφή θα επηρεάσει θετικά την καθημερινότητά τους, θα έχουν ένα κίνητρο να την ακολουθήσουν!
Τέλος, οι γονείς ακι η οικογένεια είναι πρότυπο για τα παιδιά. Εαν ο γονέας ή τα αδέρφια δεν καταναλώνουν ψάρι ή φρούτα και λαχανικά, γιατί να καταναλώσει το παιδί; Όταν στόχος είναι η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών του παιδιού είναι δυνατόν να υπάρχουν στο περιβάλλον άτομα που πράττουν τα αντίθετα; Η βελτίωση των συνηθειών, λοιπόν, πρέπει να περιλαμβάνει και το φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον!
Ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, περιλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφίμων, ακόμη και τα γλυκά και τα αλμυρά σνακ, αλλά καταναλώνονται σπάνια. Τα φρούτα, τα λαχανικά, το γιαούρτι, και τα κράκερ με τυρί αποτελούν μερικές ιδέες για υγιεινά σνακ, ενώ με τη μείωση της κατανάλωσης γλυκών και έτοιμων σνακ επανεκπαιδευόμαστε στο να γευόμαστε και να απολαμβάνουμε την γλυκιά γεύση που έχουν τα φρούτα και άλλα μη επεξεργασμένα τρόφιμα. Θέλει υπομονή, και επιμονή για τη σταδιακή μείωση της κατανάλωσης γλυκών, αλλά είναι εφικτή!