Είναι η πλήρως εξατομικευμένη διατροφή εφικτή σήμερα;
Precision nutrition, ή αλλιώς η πλήρως εξατομικευμένη διατροφή ανάλογα με τα γονίδιά μας είναι ένας πολλά υποσχόμενος κλάδος της διατροφής!
Σύμφωνα με τα γονίδιά μας, δηλαδή το DNA μας, βρισκόμαστε και σε διαφορετικό κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων νοσημάτων, παχυσαρκίας, έχουμε διαφορετικό βασικό μεταβολισμό, μεταβολίζουμε και πιο αργά ή γρήγορα το αλκοόλ, μεταξύ άλλων!
Έχουν γίνει αρκετές μελέτες τις τελευταίες δεκαετίες σχετικά με τον ρόλο της διατροφής σε φορείς ορισμένων γονιδίων, και έχουμε προχωρήσει αρκετά. Είμαστε σε θέση να αναλύσουμε όλο το γονίδωμά μας, σε λιγότερο από 1 ώρα με 1000 ευρώ περίπου, δεν είμαστε σε θέση ομως να ανάγουμε τα αποτελέσματα στην πρόληψη νόσων και κατάρτιση εξατομικευμένης διατροφής, ακόμα!
Είναι σημαντικό, όμως, να λάβουμε υπόψιν πέρα από τα γονίδιά μας, και το περιβάλλον, δηλαδή τον τρόπος ζωής μας. Επιπλέον, στο σώμα μας ζουν και άλλοι μικροοργανισμοί, το μικροβίωμα του εντέρου! Παράλληλα, πρέπει να συμπεριλάβουμε και τα νέα δεδομένα της μεταβολομικής! Δηλαδή, απλώς το να γνωρίζουμε γονιδίωμά μας δεν αρκεί!
Πόσο κοντά είμαστε στην εφαρμογή τέτοιων πλάνων διατροφής;
Έχουμε αρκετά χρόνια μπροστά μας, έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να χρησιμοποιούμε με βέλτιστο τρόπο τη διατροφογενετική στην καθημερινή κλινική πρακτική!
Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση των Pavlidis et al. συμπεραίνει ότι η χρήση των εμπορικών τεστ διατροφογεννετικής δεν συστήνεται! Τα εμπορικά τεστ που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή ελέγχουν 38 γονίδια, άρα δεν είναι πλήρη, και δεν συστήνονται, ενώ η πλήρης ανάλυση του γονιδιώματος είναι και πολύ πιο ακριβή!
Μάλιστα, το 2010 στην Αμερική έγινε έρευνα για εταιρείες που είχαν υπηρεσίες διατροφογενετικής, και καταδίκασαν τα παραπλανητικά αποτελέσματα και τις παραπλανητικές πρακτικές μάρκετινγκ.
Παράλληλα, δεν βρήκαν επιστημονική βάση για τους ισχυρισμούς ότι μπορούν να συστήσουν εξατομικευμένα συμπληρώματα διατροφής ανάλογα με το DNA.
Όπως αναφέρει σε άρθρο του στο Times ο βιοχημικός και chef Anthony Warner "But for now even leading geneticists can’t tell what colour your eyes are from your DNA, let alone suggest what food you should be eating. The best advice is to save your money and try to eat well." Δηλαδή, "οι γενετιστές δεν μπορούν να βρουν το χρώμα των ματιών από το DNA, πόσο μάλλον να συστήσουν εξατομικευμένη διατροφή. Η καλύτερη συμβουλή είναι κρατήστε τα λεφτά σας και φάτε υγιεινά"!
Βέβαια, φαίνεται ότι ακόμη και αν γνωρίζουμε τι αλλαγές πρέπει να κάνουμε στη διατροφή μας, σύμφωνα με το γονιδίωμά μας, αυτή η γνώση δεν μας κινητοποιεί για τις απαραίτητες διατροφικές αλλαγές.
Αρκετές φορές “ρίχνουμε το φταίξιμο” για το επιπλέον σωματικό μας βάρος στα γονίδιά μας. Και όντως υπάρχουν πάνω από 100 γονίδια που έχουν συσχετιστεί με το βάρος μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να προλάβουμε ή να αντιμετώπισουμε το αυξημένο σωματικό βάρος, ακόμη και αν έχουμε γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο για αυξημένο βάρος! Η έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα με το γονίδιο FTO, ένα από τα γονίδια που σχετίζεται με την εμφάνιση της παχυσαρκίας, μπορούν να χάσουν βάρος, όπως και τα άτομα χωρίς το γονίδιο αυτό. Άρα, ναι μεν τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία, το βάρος μας και στον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο κίνδυνος για εμφάνιση των παραπάνω δεν εξαρτάται και από τον τρόπο ζωής μας, δηλαδή τη διατροφή και την κίνηση!
Συμπερασματικά, αν και εως τώρα έχουμε κάνει πρόοδο όσον αφορά τα γονίδια και τη διατροφή, χρειάζονται επιπλέον μελέτες, που λαμβάνουν υπόψιν και άλλους παράγοντες, γεγονός που θα μας πάρει αρκετά χρόνια. Μέχρι τότε, είναι σημαντική η προσκόλληση σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, με υγιεινή διατροφή και τακτική άσκηση!
- Διαβάστε άρθρο από το blog του Harvard πάνω στη διατροφογενετική εδώ!
- Διαβάστε μια μετα-ανάλυση πάνω στα τεστ διατροφογενετικής εδώ: Meta-Analysis of Genes in Commercially Available Nutrigenomic Tests Denotes Lack of Association with Dietary Intake and Nutrient-Related Pathologies.
"As solid scientific evidence is currently lacking, commercially available nutrigenomics tests cannot be presently recommended. Notwithstanding, the need for a thorough and continuous nutrigenomics research is evident as it is a highly promising tool towards precision medicine."
- Διαβάστε το άρθρο του Anthony Warner (Angry Chef) εδώ.
Να φάω ξηρούς καρπούς;
Οι ξηροί καρποί είναι από τις πιο θρεπτικές τροφές. Αν και η περιεκτικόκτητα σε θρεπτικά συστατικά των ξηρών καρπών διαφέρουν ανά καρπό περιέχουν μονοακόρεστα και πολυακόρεστα “καλά” λιπαρά, φυτικές ίνες και πρωτεΐνες, βιταμίνες και μέταλλα, καθώς και δραστικές ουσίες, όπως φυτοχημικά με αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση! Στο θρεπτικό προφίλ των ξηρών καρπών οφείλεται η σχέση της τακτικής κατανάλωσης των ξηρών καρπών με την πρόληψη καρκίνου και καρδιαγγειακών νοσημάτων, τα μειωμένα επίπεδα LDL “κακής” χοληστερόλης και ολικής χοληστερόλης, ενώ όταν καταναλώνονται με μέτρο δεν οδηγούν σε αύξηση του βάρους!
Οι ξηροί καρποί αποτελούν ιδανικό σνακ, σε συνδυασμό με κάποιο φρούτο, αλλά μπορούν να προστεθούν σε σαλάτες, στα δημητριακά, στο χυλό βρώμης (porridge), se smoothies, κέικ και σπιτικές μπάρες δημητριακών. Επίσης, στο εμπόριο θα βρείτε φυστικοβούτυρο, αμυγδαλοβούτυρο και άλλα βούτυρα ξηρών καρπών, ενώ μπορείτε να τα φτιάξετε και μόνοι σας! Δώστε προσοχή στα συστατικά και επιλέξτε το προϊόν που περιέχει μόνο τον ξηρό καρπό (100% φυστίκια).
Μεταξύ άλλων θρεπτικών συστατικών οι ξηροί καρποί αποτελούν και πηγές μαγνησίου, μαγγανίου, χαλκού, φωσφόρου, ψευδαργύρου, ασβεστίου και ω-3 λιπαρών οξέων (α-λινολενικού οξέος - ALA), θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για το σώμα μας.
Από τα παραπάνω θρεπτικά συστατικά, τα ω-3 λιπαρά οξέα τα βρίσκουμε κυρίως στα λιπαρά ψάρια, και πολλοί είναι εκείνοι που δεν τρώνε συχνά ψάρια, με αποτέλεσμα να έχουν χαμηλή πρόσληψη των απαραίτητων αυτών λιπαρών. Με καθημερινή κατανάλωση ξηρών καρπών μπροούμε, λοιπόν, να αυξήσουμε την πρόσληψη α-λινολενικού οξέος.
Οι ξηροί καρποί με τη μεγαλύτερη ποσότητα ω-3 λιπαρών οξέων (ALA) ανά 100 γρ είναι οι σπόροι chia, ο λιναρόσπροος, οι σπόροι κάνναβης, τα καρύδια, οι κολοκυθόσποροι, και φυστίκια τύπου Αιγίνης.
Τους ξηρούς καρπούς και τα μίγματα αυτών μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε ως σνακ ή να το προσθέσουμε σε συνταγές, όπως:
- Chia seed pudding που γίνεται πανεύκολα, και γρήγορα
- ως συστατικά σε δικό μας μίγμα για μούσλι
- πάνω από τον χυλό βρώμης ή μαζί με τα δημητριακά μας
- ως συστατικό σε σπιτικό πολύσπορο ψωμί, σπιτικά κράκερ, μπισκότα και κέικ
- πάνω από το ταχίνι με μέλι ή το φυστικο- και αμυγδαλο- βούτυρο
- ως έχουν σαν σνακ φτιάχνοντας το δικό μας mix ξηρών καρπών, σπόρων και αποξηραμένων φρούτων
Οι ξηροί καρποί είναι μέρος και της Μεσογειακής Διατροφής, και αποτελούν ιδανικό θρεπτικό σνακ και συμπλήρωμα της διατροφής μας για πρόσληψη πληθώρας θρεπτικών συστατικών και αντιοξειδωτικών φυτοχημικών. Μάλιστα, μας είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι και σε περιόδους νηστείας, όπου πολλές πηγές πρωτεϊνών και ψαριού, και ακόρεστων λιπαρών (ελαιόλαδο) λείπουν από τη διατροφή μας!
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 10-15 Ιουλίου 2017
1. Πόσο "διαιτητική" είναι η σαλάτα που παραγγείλατε; Η σαλάτα θεωρείται συχνά ένα "διαιτητικό" γεύμα, και ειδικά τώρα το καλοκαίρι την επιλέγουν πολλοί που προσέχουν τη διατροφή τους. Όμως, είναι η σάλατα όντως "διαιτητική", ή πρέπει να προσέξουμε τι επιλέγουμε;
http://www.mantzorou.gr/el/blog/ti-efaga-mia-salatoyla-mono
2. Η υψηλή κατανάλωση ελευθέρων σακχάρων κατά την κύηση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αλλεργιών και αλλεργικού άσθματος στα παιδιά. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ του κινδύνου εμφάνισης αλλεργιών στην ηλικία των 11 ετών, και υψηλής κατανάλωσης αναψυκτικών με ζάχαρη από τις μητέρες.
Μια νέα έρευνα εξέτασε τη σχέση μεταξύ την κατανάλωση ελευθέρων σακχάρων των εγκύων και τον κίνδυνο εμφάνισης αλλεργιών. Η έρευνα έδειξε ότι ο κίνδυνος αλλεργιών αυξάνεται κατά 38%, ενώ ο κίνδυνος αλλεργικού άσθματος κατά 101% για παιδιά των οποίων οι μητέρες κατανάλωναν την υψηλότερη ποσότητα ελευθέρων σακχάρων στη μελέτη. Η έρευνα δείχνει συσχέτιση και όχι αιτία, δηλαδή δεν σημαίνει ότι η αυξημένη κατανάλωση ελευθέρων σακχάρων κατά την κύηση προκαλεί αλλεργίες στα παιδιά, αλλά ότι σχετίζεται, και επομένως χρειάζονται επιπλέον μελέτες για να αποσαφινηστεί ο μηχανισμός!
http://www.medicalnewstoday.com/articles/318282.php
3. Ας δούμε 4 ελαφριά επιδόρπια, ιδανικά για το καλοκαίρι! https://www.youtube.com/watch?v=SQ683CrS_mg
4. Ποιός λέει ότι το καλοκαίρι δεν μπορούμε να μείνουμε ή να γίνουμε πιο fit, και να προσέξουμε τη διατροφή και την υγεία μας; http://www.mantzorou.gr/el/blog/pos-tha-meinoyme-fit-kalokairi
5. Ήπιατε τον καφέ σας σήμερα;
Η κατανάλωση καφέ έχει συσχετιστεί με οφέλη στην υγεία μας, από τον μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και καρδιαγγειακών νοσημάτων, μέχρι την καθυστέρηση στην πτώση της γνωστικής λειτουργίας. Δύο νέες μελέτες παρατήρησης έρχονται να προστεθούν στις ήδη υπάρχουσες έρευνες που αναδυκνείουν τα οφέλη του καφέ στην υγεία!
Τα αποτελέσματα της Multiethnic Cohort Study, με 185.855 ενήλικες συμμετέχοντες ηλικίας 45 - 75 ετών που παρακολουθήθηκαν για 16 έτη δείχνουν ότι η τακτική κατανάλωση καφέ σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο, καρδιαγγειακά, σακχαρώδη διαβήτη, αναπνευστικά νοσήματα και νεφροπάθεια!
Συγκεκριμένα, σε σύγκριση με άτομα που ποτέ ή σπάνια έπιναν καφέ, εκείνοι που έπιναν 1 φλιτζάνι την ημέρα είχαν 12% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από τις προαναφερθείσες νόσους, ενώ εκείνοι που έπιναν 3 φλιτζάνια καφέ βρίσκονταν σε 18% χαμηλότερο κίνδυνο, είτε ο καφές είχε είτε δεν είχε καφεϊνη!
Τα αποτελέσματα της μελέτης EPIC (European Prospective Investigation Into Cancer and Nutrition), με δεδομένα 10 χωρών και 521.330 συμμετέχοντες δείχνουν ότι τα άτομα με την μεγαλύτερη κατανάλωση καφέ, σε σχέση με τα άτομα που δεν πίνουν καφέ είχαν χαμηλότερη θνησιμότητα γενικά, και χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από νοσήματα του πεπτικού. Για τις γυναίκες φάνηκε συσχέτιση με χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από αγγειακή και εγκεφαλοαγγειακή νόσο, αλλά θετική συσχέτιση βρέθηκε για την θνησιμότητα από καρκίνο των ωοθηκών!
Επίσης, φαίνεται ότι υψηλότερη κατανάλωση καφέ σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα αλκαλικής φωσφατάσης, αμινοτρανσφεράσης της αλανίνης, ασπαρτικής αμινοτρανσφεράσης, γ-γλουταμυλοτρανσφεράσης, ενώ για τις γυναίκες ειδικά βρέθηκε συσχέτιση με χαμηλότερη C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, λιποπρωτεΐνη (α), και επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης!
Ο προστατευτικός ρόλος του καφέ ενδέχεται να οφείλεται στα αντιοξειδωτικά που περιέχει, αλλά χρειάζονται επιπλέον μελέτες, ώστε να βρεθεί η ουσία ή οι ουσίες με την προστατευτική επίδραση!
Επομένως, απολαύστε τον καφέ ή τους καφέδες σας, μόνο προσοχή να μην είναι πολύ ζεστοί!!!
http://annals.org/aim/article/2643435/coffee-drinking-mortality-10-europ...
http://www.medicalnewstoday.com/articles/318324.php
6. Έχετε ακουστά τα cloud eggs; Είναι η νέα μόδα στο μαγείρεμα των αυγών, και είναι σίγουρα απολαυστικά διαφορετική, σαν από παραμύθι! https://www.youtube.com/watch?v=h14GWP9rK44
Body Shaming: τι επίπτωση έχει στη διατροφή και την υγεία μας;
Τον σχολιασμό του σώματος (body shaming), με σκοπό την ανάδειξη «προβληματικής εικόνας» σχεδόν όλοι μας, κάποια στιγμή τον έχουμε ζήσει. Από την φράση «πάχυνες», μέχρι τη φράση «κόκκαλο έχεις γίνει», ο σχολιασμός ενός σώματος δεν έχει θετική επίδραση στο άτομο-αποδέκτη του σχολίου, ανεξαρτήτως του σκοπού, της ιδιοσυγκρασίας και του επαγγέλματος του ατόμου που έκανε το σχόλιο. Το να δικαιολογηθούμε ότι κάνουμε ένα σχόλια «για καλό», δεν βελτιώνει την κατάσταση, και ειδικά σε άτομα με προδιάθεση ή άτομα που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές (διαγνωσμένες ή μη).
Η έρευνα δείχνει ότι το φαινόμενο του body shaming όχι μόνο δεν κινητοποιεί τα άτομα, αλλά τα οδηγεί σε αρνητικές για την υγεία συμπεριφορές, και χαμηλότερη ποιότητα ζωής. Το φαινόμενο του body shaming και οι επιπτώσεις του εκτείνεται, δυστυχώς, και στα παιδιά! Συγκεκριμένα, τα άτομα τα οποία δέχονται αρνητικά σχόλια για το σώμα τους φαίνεται να είναι πιο πιθανό να ακολουθούν μη υγιεινά πρότυπα διατροφής, καθώς και να καταφεύγουν σε υπερφαγικά επεισόδια ή να παραλείπουν γεύματα, να ασκούνται λιγότερο, ενώ φαίνεται να αποφεύγουν τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και να απομονώνονται κοινωνικά. Πειραματικές μελέτες δείχνουν ότι έκθεση σε στερεότυπα ή σε περιεχόμενο που στιγματίζει το υπερβάλλον σωματικό βάρος και ο κοινωνικός αποκλεισμός οδηγούν τα άτομα σε αυξημένη πρόσληψη τροφής, ενώ μελέτες σχετικές με εμπειρίες στιγματισμού στην καθημερινότητα δείχνουν συσχέτιση του στιγματισμού αυτού με μειωμένο κίνητρο για απώλεια βάρους, και λιγότερο υγιεινές διατροφικές συμπεριφορές.
Σχολιάζοντας, λοιπόν, το σώμα ενός ατόμου που έχει υψηλότερο από το «αναμενόμενο» βάρος ή πήρε βάρος δεν βοηθάει. Μάλιστα, ας μην ξεχνάμε ότι το άτομο ενδέχεται να πήρε βάρος λόγω φαρμακευτικής αγωγής, λόγω προβλημάτων ψυχικής υγείας, λόγω διατροφικών διαταραχών (π.χ. αδηφαγική διαταραχή) ή ακόμη και λόγω θεραπείας από διατροφική διαταραχή! Ακόμη, όμως, και όταν σχολιάζουμε το σώμα ενός ατόμου με χαμηλότερο από το «αναμενόμενο» βάρος, ή σχολιάζοντας -ακόμη και θετικά- την απώλεια βάρους ενός ατόμου θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι το εν λόγω άτομο ενδέχεται να πάσχει από μια ασθένεια που οδηγεί σε απώλεια βάρους (π.χ. καρκίνος) ή να πάσχει από διατροφική διαταραχή (π.χ. ανορεξία) και το σχόλιο για την απώλεια βάρους να οδηγήσει σε αύξηση της έντασης των συμπτωμάτων της νόσου.
Η πρόληψη και η αντιμετώπιση του στιγματισμού του σώματος ανηλίκων και ενηλίκων είναι απαραίτητη και περιλαμβάνει το κοινωνικό σύνολο, από το σχολείο έως και τους επαγγελματίες υγείας που πολλές φορές εμφανίζουν προκαταλήψεις σχετικά με το αυξημένο βάρος. Η ενημέρωση του κοινού και των επαγγελματιών υγείας σχετικά με το φαινόμενο αυτό και τις επιπτώσεις του, καθώς και μέτρα για πρόληψής του σε διαφημίσεις, αναρτήσεις και από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον είναι απαραίτητα.
Το -κλινικά- αυξημένο σωματικό βάρος έχει σύνθετη αιτιολογία, και για την μείωση του σωματικού βάρους, εφόσον το επιθυμεί κανείς, δεν αρκεί η θέληση, ούτε βοηθά ο σχολιασμός-παρότρυνση για απώλεια βάρους μέσω σχολίων για το σώμα. Η αξία του κάθε ανθρώπου δεν μετριέται σε κιλά, ενώ η υγεία του ατόμου δεν εξαρτάται μόνο από το σωματικό του βάρος. Η αποδοχή και η αγάπη για το σώμα μας, ανεξαρτήτως βάρους, είναι σημαντική και θα πρέπει να ξεκινά από την παιδική ηλικία!