Διατροφικοί μύθοι: Τελικά, τι ισχύει; (Μέρος Ι')
Οι διατροφικοί μύθοι που αναπαράγονται εδώ και χρόνια είναι αρκετοί. Άλλοι οφείλονται σε παραπληροφόρηση και άλλοι βασίζονται σε παράδοξες δίαιτες, αλλά το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι δεν ισχύουν και η προσκόλληση σε αυτούς μπορεί να μας οδηγήσει σε μείωση της ποιότητας της διατροφής μας!
Ας δούμε μερικούς σχετικά με τους υδατάνθρακες:
1. Δεν πρέπει να τρώμε φρούτα μετά το μεσημεριανό. Ένας μύθος που ακούγεται ιδιαίτερα συχνά είναι ότι «απαγορεύεται» να φάμε φρούτο μετά το φαγητό! Όμως, η κατανάλωση φρούτου μετά το φαγητό όχι μόνο απαγορευτική δεν θεωρείται, αλλά αντιθέτως μπορεί να βοηθήσει στον κορεσμό, μπορεί να αντικαταστήσει το επιδόρπιο και να βοηθήσει στην απορρόφηση του σιδήρου, καθώς η βιταμίνη C βοηθά την απορρόφησή του!
2. Αντί για ζάχαρη μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σιρόπι αγαύης και να βάλουμε όσο θέλουμε στον καφέ μας γιατί δεν έχει θερμίδες. Το σιρόπι αγαύης έχει γίνει γνωστό τα τελευταία χρόνια. Είναι το σιρόπι που παίρνουμε από την επεξεργασία το φυτό αγαύη (Agave) Από την Agave tequilana μάλιστα φτιάχνεται και η τεκίλα. Όπως όλα τα υπόλοιπα σιρόπια ανήκει στα ελεύθερα σάκχαρα και έχει τις ίδιες θερμίδες με τα υπόλοιπα σάκχαρα! Επομένως, το χρησιμοποιούμε με φειδώ όπως όλα τα υπόλοιπα ελεύθερα σάκχαρα! Η ιδιαιτερότητα του σιροπιού αυτού είναι ο χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης του που οφείλεται στο γεγονός ότι το σάκχαρο που περιέχεται στο σιρόπι είναι η φρουκτόζη, της οποίας η κατανάλωση σε μεγάλες ποσότητες επιφέρει δυσλιπιδαιμία (αύξηση LDL «κακής» χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων), ενώ φαίνεται να αυξάνει και την ινσουλινοαντίσταση, ενώ θεωρείται ακατάλληλη για διαβητικούς! Επιπλέον, ο γλυκαιμικός δείκτης του σιροπιού αγαύης δεν έχει πολύ μεγάλη σημασία, καθώς θα καταναλωθεί ως μέρος ενός άλλου τροφίμου ή γεύματος.
3. Χάνουμε βάρος όταν δεν τρώμε υδατάνθρακες. Η δίαιτα Άτκινς και πολλές όμοιες μετά από αυτή μάς έκαναν να πιστεύουμε ότι οι υδατάνθρακες είναι ο εχθρός της σιλουέτας μας. Η πραγματικότητα, όμως, είναι εντελώς διαφορετική. Για να χάσουμε βάρος αρκεί να προσλαμβάνουμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε, είτε είναι μόνο ψωμί, είτε μόνο βούτυρο, είτε μόνο κοτόπουλο. Ομοίως, για να πάρουμε βάρος πρέπει να τρώμε παραπάνω θερμίδες απ’ αυτές που χρειαζόμαστε και για να διατηρηθούμε να τρώμε τόσες θερμίδες όσες χρειαζόμαστε. Φυσικά, δεν είναι θεμιτό να υπερκαταναλώνουμε ένα μακροθρεπτικό συστατικό (υδατάνθρακες, λιπαρά, πρωτεΐνες), καθώς θα καταναλώνουμε λιγότερο από τα υπόλοιπα μακροθρεπτικά συστατικά. Επίσης, οι υδατάνθρακες είναι το καύσιμο του σώματός μας, και δεν έχουμε μεγάλες αποθήκες υδατανθράκων, και έτσι τους χρειαζόμαστε σε κάθε γεύμα μας! Παράλληλα, οι πηγές υδατανθράκων είναι πηγές φυτικών ινών, βιταμινών και μετάλλων. Επομένως, μειώνοντας κατά πολύ τους υδατάνθρακες, χάνουμε πολλά θρεπτικά συστατικά, χωρίς να σημαίνει ότι θα χάσουμε βάρος!
4. Το ψωμί και τα ζυμαρικά δεν μας προσφέρουν τίποτα. Οι παρεξηγημένοι υδατάνθρακες είναι μονίμως στο επίκεντρο των διαφόρων διαιτών. Το ψωμί, το ρύζι, τα ζυμαρικά, τα παξιμάδια, οι πατάτες ακόμα και τα αμυλούχα λαχανικά θεωρούνται από πολλούς «άχρηστα» για τη διατροφή μας, ενώ η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Οι πηγές υδατανθράκων, εκτός από τα ελεύθερα σάκχαρα, είναι πηγές πολλών θρεπτικών συστατικών και φυτικών ινών, απαραίτητων για την υγεία μας. Λαμπρό παράδειγμα αποτελεί η βρώμη που περιέχει β-γλυκάνες που μειώνουν τη χοληστερόλη. Οι πατάτες περιέχουν και βιταμίνη C, ενώ τα προϊόντα ολικής άλεσης περιέχουν πέρα από φυτικές ίνες και βιταμίνες και αντιοξειδωτικά! Επίσης, και οι πηγές υδατανθράκων περιέχουν πρωτεΐνες. Άρα φάτε ψωμί με το γεύμα σας, ο οργανισμός σας το χρειάζεται!
Διατροφή και οικονομική κρίση
H οικονομική κρίση των τελευταίων ετών έχει φέρει πολλές αλλαγές στην καθημερινότητά μας και έχει επηρεάσει και τις διατροφικές μας επιλογές, δυστυχώς προς το χειρότερο.
Με μειωμένο τον προϋπολογισμό για το φαγητό θα περίμενε κανείς ότι α) το βάρος των πολιτών θα μειωνόταν και β) θα έκαναν «στροφή στην ποιότητα», όσον αφορά τις τροφικές επιλογές, αγοράζοντας τρόφιμα υψηλής θρεπτικής αξίας και θα παραγκώνιζαν το γρήγορο φαγητό και τα έτοιμα γλυκά και σνακ.
Αντιθέτως, η έρευνα έχει δείξει ότι τα ποσοστά παχυσαρκίας είναι υψηλότερα σε καταστάσεις οικονομικής κρίσης, ενώ παράλληλα παρατηρείται μείωση στην κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και θαλασσινών! Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι η υγιεινή διατροφή είναι ακριβή και έτσι στρέφονται σε λύσεις φαινομενικά πιο φτηνές!
Πράγματι, ένα πακέτο γαριδάκια ή μια σοκολάτα είναι πιο φτηνά από ένα πακέτο όσπρια! Όμως, με ένα πακέτο φακές μπορεί να φάει ένα θρεπτικό μεσημεριανό μια ολόκληρη οικογένεια, ενώ η σοκολάτα θα ξεγελάσει την πείνα για λίγο και θα δώσει λίγη χαρά στο άτομο που θα την καταναλώσει!
Επιπλέον, για μια τετραμελή οικογένεια το κόστος για μεσημεριανό γεύμα θα είναι μικρότερο αν επιλέξει όσπριο με σαλάτα και ψωμί αντί πίτσες ή σουβλάκια, ενώ η διατροφική αξία είναι σαφώς υψηλότερη για το σπιτικό φαγητό!
Η μεσογειακή διατροφή αποτελεί ένα από τα πιο υγιεινά μοντέλα διατροφής που μπορούμε να ακολουθήσουμε χωρίς να ξεφεύγουμε από τον προϋπολογισμό, καταναλώνοντας θρεπτικά τρόφιμα! Το μοντέλο βασίζεται στην υψηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και δημητριακών (από τα οποία παράγονται ψωμί, μακαρόνια κ.ά.), χρήση ελαιολάδου, που παράγεται σε αφθονία στο νησί μας, μέτρια κατανάλωση ψαριών και χαμηλή κατανάλωση κρέατος.
Όταν τα φρούτα και λαχανικά είναι της εποχής όχι μόνο είναι φτηνότερα, αλλά έχουν μεγαλύτερη διατροφική αξία, ενώ ψάρια που καταναλώνουμε στο νησί μας, όπως οι σαρδέλες και ο γαύρος, είναι και φτηνά και πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα! Ειδικά τα ψάρια που τρώμε με το κόκκαλο είναι πηγές ασβεστίου! Ακόμη, τα κατεψυγμένα τρόφιμα δε σημαίνει ότι είναι χαμηλότερης ποιότητας, καθώς μέσω της άμεσης κατάψυξης διατηρούνται φρέσκα, ενώ τα αγοράζουμε σε χαμηλή τιμή!
Επιπλέον, μπορούμε στις αυλές και στα μπαλκόνια να φυτέψουμε λαχανικά και μυρωδικά, μειώνοντας έτσι τον προϋπολογισμό ακόμη πιο πολύ!
Φυσικά, για να κρατηθούμε εντός προϋπολογισμού είναι συνετό να σκεφτούμε το μενού της εβδομάδας και, πριν πάμε στο σούπερ μάρκετ, να γνωρίζουμε τις ελλείψεις που έχουμε από τρόφιμα και να κάνουμε λίστα! Αγοράζοντας προϊόντα μακράς διαρκείας σε πληθώρα (όσπρια, μακαρόνια, ρύζι, γάλα εβαπορέ κ.ά.) -ειδικά αν είναι σε προσφορά- συμφέρει, όμως η αγορά φρούτων, λαχανικών και άλλων προϊόντων που χαλάνε γρήγορα είναι καλό να αγοράζονται σε μετρημένες ποσότητες, ανάλογα με την ποσότητα που πραγματικά θα καταναλώσουμε!
Επιπλέον, πηγαίνοντας στο σούπερ μάρκετ πεινασμένοι θα αγοράσουμε περισσότερα τρόφιμα απ’ ότι χρειαζόμαστε, ανεβάζοντας το κόστος!
Στο σπίτι, δεν είναι λίγες οι φορές που πετάμε τρόφιμα που δεν καταναλώθηκαν, είτε επειδή πέρασε η ημερομηνία λήξης τους είτε επειδή το φαγητό είναι χτεσινό! Είναι συνετό να καταναλώνουμε πρώτα τα τρόφιμα που λήγουν σύντομα, ενώ το χτεσινό φαγητό μπορεί να χρησιμοποιηθεί την επόμενη μέρα σε σάντουιτς ή ακόμα και σε άλλες συνταγές που μπορούμε να βρούμε εύκολα στο διαδίκτυο!
Ακολουθώντας με σύνεση μια υγιεινή διατροφή, σε συνδυασμό με άσκηση, μπορούμε, πέρα από να προστατεύσουμε την υγεία μας, να κρατήσουμε το κόστος της διατροφής μας εντός του προϋπολογισμού. Ακολουθώντας μια διατροφή δυτικού τύπου, με γρήγορο φαγητό και επεξεργασμένες τροφές, όχι μόνο δεν ακολουθούμε μια φτηνή διατροφή, αλλά θέτουμε σε κίνδυνο την υγεία μας, καθώς οδηγούμαστε στην παχυσαρκία, στο σακχαρώδη διαβήτη, στα καρδιαγγειακά, σε διάφορους τύπους καρκίνου και σε άλλες ασθένειες, οι οποίες επιφέρουν ακόμη μεγαλύτερο οικονομικό κόστος στην οικογένεια και το κράτος!
Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη 2017
Σήμερα, 14 Νοέμβρη 2017 είναι η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη.
Φέτος, η ημέρα είναι αφιερωμένη στις γυναίκες. Στις γυναίκες που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη.
Κεντρικό μήνυμα είναι «Κάν΄ το για σένα και για ένα υγιές μέλλον».
Από την ανακοίνωση του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων:
Η επίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη στη ζωή της γυναίκας, καθίσταται ευκολότερα αισθητή, αν αναλογιστεί κανείς ότι μία στις δέκα γυναίκες ζει παγκοσμίως με διαβήτη, ενώ μια στις επτά εγκυμοσύνεςπροέρχονται από γυναίκες με διαβήτη κύησης. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι μητέρες που γεννούν μεγάλα και υπέρβαρα παιδιά (>4 κιλά), πιθανότατα εμφάνισαν διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Υπενθυμίζεται ότι στην Ελλάδα, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο συνάνθρωποί μας αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα σχετικά με το σακχαρώδη διαβήτη. Κάθε χρόνο 35.000 – 40.000 άτομα ανακαλύπτουν για πρώτη φορά το πρόβλημα, μεταξύ των οποίων και περισσότερα από 600 παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών.
Αξίζει να αναφερθεί ότι τα τελευταία χρόνια η αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας, που μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση σακχαρώδη διαβήτη στην ενήλικη ζωή, έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών, από πολύ μικρή ηλικία και τη δημιουργία απρόβλεπτων συνεπειών για την ποιότητα και το μέλλον των παιδιών.
Βασικές αρχές για την αντιμετώπιση της νόσου αποτελεί η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και πρωτίστως η συστηματική σωματική δραστηριότητα. Σήμερα, κάθε ασθενής με διαβήτη μπορεί να ρυθμίσει τη ζωή του, όπως επιθυμεί, με ασφάλεια και καλή ποιότητα ζωής. Το μόνο που χρειάζεται είναι η σωστή προσαρμογή της θεραπείας του, στον τρόπο ζωής που επιθυμεί.
Η Ομάδα Ειδικών του Διαβήτη του European Federation of the Associations of Dietitians (EFAD)υποστηρίζοντας την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη 2017 (WDD) με τίτλο «Γυναίκες και διαβήτης. Το δικαίωμά μας για ένα υγιές μέλλον» εξέδωσε Δελτίο Τύπου με σκοπό την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία των αλλαγών στον τρόπο ζωής και τις διαιτητικές παρεμβάσεις ως βασικό συστατικό της διαχείρισης του διαβήτη, τονίζοντας και τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι διαιτολόγοι στον έλεγχο του διαβήτη. Για όλους τους διαιτολόγους η σωστή εκπαίδευση για τη διαχείριση του διαβήτη αποτελεί βασική προτεραιότητα και ανάγκη για ένα υγιές μέλλον για όλους.
Διαβάστε τον οδηγό διατροφής για τη ρύθμιση του διαβήτη από την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία εδώ.
Διαβάστε το άρθρο μου για τη διατροφή και τον διαβήτη τύπου ΙΙ εδώ.
Clean eating: η διαστρέβλωση της υγιεινής διατροφής φτάνει στο τέλος της (για τώρα)
Όλο και περισσότερο ασχολούμαστε με τη διατροφή μας. Και καλά κάνουμε! Διαπιστευμένοι οργανισμοί και σύλλογοι ανά τον κόσμο συστήνουν την προσκόλληση σε υγιεινά διατροφικά πρότυπα, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, ενώ για τις νόσους σχετιζόμενες με τη διατροφή, και συμπτώματα που βελτιώνονται με αλλαγές στη διατροφή υπάρχουν σχετικές συστάσεις.
Αυτό όμως που βλέπουμε συχνά είναι ότι ορισμένες κοινές απόψεις γύρω από τη διατροφή προέρχονται από άτομα που δεν εχουν γνώσεις διαιτολογίας, όπως blogger που ασχολούνται με το lifestyle και τη μαγειρική, είτε είναι παρωχημένες θεωρίες που έχουν διαψευσθεί (πχ. η απαγόρευση του συνδυασμού πρωτεΐνης και αμύλου).
Το clean eating ("καθαρή διατροφή") είναι μια "διατροφική μόδα" ή " διατροφική τρέλα", η οποία συνδυάζει την παροχή συμβουλών από μη εξειδικευμένα άτομα, και την αναπαραγωγή ψευδών, μη επιστημονικά τεκμηριωμένων συμβουλών διατροφής. Αν και ξεκίνησε για την παρακίνηση του κοινού να τρώει μη επεξεργασμένα τρόφιμα, φτιαγμένα στο σπίτι, με πληθώρα φορύτων και λαχανικών, προϊόντων ολικής άλεσης και οσπρίων, εξελίχθηκε σε έναν ανορθόδοξο τρόπο διατροφής, μια "fad diet". Ξαφνικά, αυτή η ευεργετική κίνηση έγινε συνώνυμη με την αποφυγή της γλουτένης και των γαλακτοκομικών δίχως ιατρικό λόγο, τη δαιμονοποίηση της κρυσταλλικής ζάχαρης, αλλά την χρήση σιροπιών και ζάχαρης καρύδας, που ουσιαστικά είναι ζάχαρη σε άλλη μορφή, την χρήση του ελαίου-κορεσμένου λίπους- καρύδας, και την αλκαλική δίαιτα. Εν τω μεταξύ οι bloggers που πρωτοασχολήθηκαν με το clean eating πλούτισαν μέσω των ιστολογίων τους, των βιβλίων και των εκπομπών που έκαναν. Μάλιστα, μια από τις πιο γνωστές food bloggers, η Ella Mills (Delliciously Ella) έχει δύο καταστήματα και συσκευασμένα προϊόντα, ενώ λίγο καιρό πιο πριν σύστηνε το σπιτικό φαγητό!!!
Το πρόβλημα που δημιουργήθηκε με το clean eating ήταν ότι το κοινό έχασε το δρόμο προς την υγιεινή διατροφή, παρασύρθηκε από τις φωτογενείς bloggers και πίστεψε ότι ο δρόμος για την υγεία και την ευεξία έρχεται από την αυστηρή προσκόλληση σε ορισμένους κανόνες διατροφής. Και ενώ απαγορεύεται η κατανάλωση ολόκληρων ομάδων τροφίμων (γαλακτοκομικά, ζωικά τρόφιμα, κ.α.), μαθαίνουμε ότι ο οργανισμός μας δεν είναι φιταγμένος να καταναλώνει πληθώρα τροφίμων, ακόμη και αν γενιές και γενιές, εδώ και χιλιετίες καταναλώνουν τα τρόφιμα αυτά! Ως αποτέλεσμα, ελλείψεις θρεπτικών συστατικών μπορούν να εμφανιστούν, ενώ παρατηρήθηκε ραγδαία αύξηση στην διατροφική διαταραχή ορθορεξία!
Επιπλέον, ευκαιρία βρήκαν αυτο-αποκαλούμενοι γιατροί και φυσικοπαθητικοί να πουλήσουν ακριβά τις θεωρίες τους σε άτομα που είχαν ανάγκη από ιατρική περίθαλψη. Λαμπρό παράδειγμα αποτελεί ο Dr Robert Young, ο οποίος μάλιστα σε λίγο καιρό θα εκτελέσει ποινή για άσκηση της ιατρικής χωρίς άδεια. Ο κύριος αυτός εξαπάτησε καρινοπαθείς, πείθοντάς τους ότι με την αλκαλική δίαιτα, ένα πρότυπο διατροφής που βασίζεται σε μια θεωρία που δεν έχει καμία επιστημονική βάση, θα γιατρευτούν από τον καρκίνο! Αλλά, όπως είναι προφανές, δυστυχώς, χάνουν τη μάχη. Ακόλουθοι του αποτελούν και πολλοί διάσημοι, ενώ για πολλές food blogger αποτελεί πρότυπο και έχουν βασίσει βιβλία μαγειρικής πάνω στη δίαιτα αυτή!
Τα παραδείγματα είναι πολλά γύρω από τις διατροφικές απάτες, που βρήκαν την ευκαιρία να έρθουν στο φως της δημοσιότητας. Τις προάλλες ο καθηγητής του Cambridge Dr Giles Yeo παρουσίασε το ντοκυμαντέρ του πάνω στο clean eating και μίλησε με αρκετούς από τους guru των ανυπόστατων θεωριών πάνω στη διατροφή. Αυτό που κάνει εντύπωση είναι ότι οι bloggers που διακύρρηταν τα υπέρ του clean eating και τις αβάσιμες θεωρίες τους, όπως η Ella Mills (Deliciously Ella) και οι αδερφές Hemsley (Hemsley+Hemsley) απαρνήθηκαν το clean eating, τώρα που ξεσκεπάζεται η αλήθεια, ενώ για χρόνια έχουν πλουτίσει χάρη στην προσκόλλησή τους στο clean eating και την αναπαραγωγή των αβάσιμων και μη επιστημονικά τεκμηριωμένων διατροφικών συμβουλών!
Τώρα, όμως η ζημιά έγινε, όπως επισήμανε η Lara Prendergast στο άρθρο της για το The Spectator. Πολλοί εξαπατήθηκαν και τώρα τα άτομα που ξεκίνησαν αυτή την ανορθόδοξη δίαιτα νίπτουν τας χείρας τους, μέχρι να βρουνε ένα νέο όνομα για τις αβάσιμες πεποιθήσεις τους!
Η Μεσογειακή Διατροφή αποτελεί το πρότυπο διατροφής, για το οποίο εκτενείς επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι έχει ευεργετικό ρόλο στην υγεία μας! Γιατί λοιπόν να στερούμαστε και ενδεχομένως να βλάπτουμε τον οργανισμό μας, ενώ μπορούμε να ακολουθήσουμε μια πλήρη, πραγματικά υγιεινή διατροφή;
Εσείς από πού παίρνετε συμβουλές διατροφής;
Διαβάστε εδώ επιπλέον άρθρα πάνω στο ντοκυμαντέρ του Dr. Yeo:
- http://blogs.spectator.co.uk/2017/01/clean-eating-gurus-now-repenting-da...
- http://www.telegraph.co.uk/food-and-drink/news/clean-eating-dirty-truth-...
- https://www.thesun.co.uk/living/2659152/health-expert-dr-giles-yeo-trave...
- https://www.getthegloss.com/article/clean-eating-the-dirty-truth-our-review
- https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2017/jan/23/bad-fad-ruby-tandoh...
Διαβάστε εδώ επιπλέον άρθρα μου που αναφέρονται στο clean eating:
- Clean eating: Ποιος θα το έλεγε ότι δεν τρώμε καθαρά; http://mantzorou.gr/el/blog/clean-eating-poios-tha-elege-oti-den-trome-k...
- Oι χειρότερες δίαιτες των επονύμων του 2017 σύμφωνα με τον Βρετανικό Σύλλογο Διαιτολόγων http://mantzorou.gr/el/blog/oi-heiroteres-diaites-ton-eponymon-toy-2017-...
- Ανορθόδοξες δίαιτες: Η πανάκεια (Μέρος Στ΄) http://mantzorou.gr/el/blog/anorthodoxes-diaites-i-panakeia-meros-st
- Ζάχαρη καρύδας: τελικά είναι υγιεινή ή όχι; http://mantzorou.gr/el/blog/zahari-karydas-telika-einai-ygieini-i-ohi
- Ανορθόδοξες δίαιτες: Μέρος Δ’ http://mantzorou.gr/el/blog/anorthodoxes-diaites-meros-d