Μύθοι για τη Διαιτολογία & τους Διαιτολόγους: Κρίνει ο διαιτολόγος το σώμα σου;
Όταν ρωτάω τους διαιτώμενους γιατί ήρθαν στο γραφείο μου, η πιο συχνή απάντηση είναι “μα δεν φαίνεται;”, υποδεικνεύοντας ότι το υψηλό σωματικό βάρος είναι αυτό που τους κινητοποιεί, και περιμένοντας να συμφωνήσω μαζί τους. Άλλες φορές γνωστοί μου λένε “μη βλέπεις πώς εχω γίνει” πριν καν με χαιρετήσουν, νομίζοντας ότι θα τους πω οτι έβαλαν βάρος!
Είναι φυσιολογικό να περιμένουμε ότι ο διαιτολόγος-διατροφολόγος θα σχολιάσει το βάρος μας;
Η δουλειά του διαιτολόγου-διατροφολόγου δεν είναι να κρίνει το σώμα των γύρω του ή των διαιτώμενων, και να τους κάνει να νιώθουν άσχημα με το σώμα τους. Κανένας επαγγελματίας υγείας (γενικότερα κανένας άνθρωπος) δεν θα πρέπει να κρίνει ή να σχολιάζει το σώμα ή την εμφάνιση των ασθενών, πελατών και των γύρω του. Μάλιστα, το φαινόμενο του σχολιασμού του σώματος από επαγγελματίες υγείας (γιατρούς, διαιτολόγους κ.α.) αποτελεί αιτία αναβολής επίσκεψης στον γιατρό, δεν βοηθά τα άτομα να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής τους και την υγεία τους, ενώ επιδρά αρνητικά στην ψυχική υγεία και την ποιότητα ζωής.
Το φαινόμενο δυστυχώς είναι τόσο έντονο που πλέον συστήνεται να μην σχολιάζεται το σώμα/βάρος τον παιδιών από ιατρούς!
Επίσης, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος μπορεί να γίνει βοηθός στην αποδοχή της εικόνας του σώματος του διαιτώμενου!
Συνεπώς, όχι δεν είναι φυσιολογικό, αλλά ούτε και αποδεκτό ο διαιτολόγος-διατροφολόγος να σχολιάζει ή να κρίνει το σώμα των διαιτώμενων ή των γυρω του. Πέρα από τις αρνητικές επιδράσεις που γνωρίζουμε ότι έχει στην ψυχική και σωματική υγεία, είναι και αγενές!
Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι το βάρος μας δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την αξία μας ως άνθρωποι!
Banana bread με κομματάκια σοκολάτας και καφέ
Το κέικ μπανάνα είναι από τα αγαπημένα μου κέικ, και αυτή η συνταγή είναι η αγάπημένη μου! Η συνταγή είναι μια παραλλαγή της συνταγής της Dr Hazel Wallace, της The Food Medic.
Το κέικ είναι ιδανικό για πρωινό!
Τι θα χρειαστείτε:
- 115 γρ βούτυρο (σε θερμοκρασία δωματίου)
- 1 φλ. μέλι
- 3 ώριμες μπανάνες
- 2 αυγά
- 1 κ.γ. εκχύλισμα βανίλιας (ή 1 βανιλίνη)
- 1 κ.γ. χυμό λεμονιού
- 2 1/2 φλ. αλεύρι (300 γρ)
- 1 κ.γ. μαγειρική σόδα
- 1/2 κ.γ. αλάτι
- 1 φλ. δυνατό καφέ
- 1 1/2 κ.γ. κανέλα
- 100 γρ κομμάτια σοκολάτας ή σταγόνες σοκολάτας
Εκτέλεση:
- Φτιάξτε καφέ και αφήστε τον να κρυώσει
- Προθερμάνετε τον φούρνο στους 170 βαθμούς
- Σε ένα μπολ λιώστε με ένα πιρούνι τις μπανάνες και αναμείξτε με το βούτυρο με το μέλι μέχρι να ομογενοποιηθούν
- Προσθέστε τα αυγά και αναμείξτε καλα
- Σε ένα άλλο μπολ αναμείξτε το αλεύρι, τη σόδα, το αλάτι και την κανέλα και αναμείξτε τα.
- Προσθέστε τα μισά στερεά υλικά στο μπολ με τα υγρά, και αναμείξτε.
- Προσθέστε στο μίγμα τον καφέ και αναμείξτε.
- Αναμείξτε τα υπόλοιπα στερεά υλικά και προσθέστε μετά τη σοκολάτα.
- Ρίξτε το μίγμα σε σκεύος για ψωμί/κέικ (με αντικολλητικό χαρτί).
- Ψήστε το κέικ για 75 λεπτά.
- Καλή απόλαυση!
25 Οκτώβρη 2020: Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού
25 Οκτώβρη 2020: Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού
Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τον πιο κοινό τύπο καρκίνου στις γυναίκες, ενώ και οι άντρες εμφανίζουν καρκίνο του μαστού, αν και πολύ πιο σπάνια.
1 στις 8 γυναίκες θα διαγνωστούν με καρκίνο του μαστού!
Κάθε χρόνο στον κόσμο 1,6 εκατομμύρια διαγνώσεις αφορούν τον καρκίνο του μαστού ενώ στην Ελλάδα το 2018 έγιναν 7.734 διαγνώσεις, το 11.5% των διαγνώσεων καρκίνου.
Το 3% των διαγνώσεων καρκίνου του μαστού οφείλονται σε γονιδιακούς παράγοντες, ενώ ο τρόπος ζωής παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού.
Κύριοι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού είναι:
- Αλκοόλ
- Αυξημένο σωματικό βάρος (για καρκίνο του μαστού πριν την εμμηνόπαυση)
- Αύξηση του σωματικού βάρους στην ενήλικο ζωή
- Καθιστική ζωή
- Μη θηλασμός
- Ηλικία
- Γυναικείο φύλο
- Ύψος
- Απόκτηση τέκνων σε ηλικία >30 ετών
- Οικογενειακό ιστορικό
- Ηλικία εμμηναρχής & εμμηνόπαυσης
- Συνδυασμένη θεραπεία αντικατάστασης ορμονών (combined hormone replacement therapy- ο κίνδυνος μειώνεται με την παύση χρήσης τους)
- Αντισυλληπτικά χάπια (ο κίνδυνος μειώνεται με την παύση χρήσης τους)
Πώς η διατροφή μπορεί να μειώσει τον κίδνυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού;
Η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη πληθώρας τύπων καρκίνου. Έτσι, και στον καρκίνο του μαστού η διατροφή μπορεί να γίνει σύμμαχος.
Σάκχαρα: Αν και δεν υπάρχουν σαφή συμπεράσματα για τη σχέση υψηλής κατανάλωσης ελευθέρων σακχάρων και καρκίνου του μαστού, φαίνεται ότι η προσκόλληση σε διατροφή πλούσια σε ελεύθερα σάκχαρα αυξάνει τον κίνδυνο νόσου, ενδεχομένως μέσω της αύξησης του σωματικού βάρους. Πηγές ελευθέρων σακχάρων αποτελούν η ζάχαρη, το μέλι, οι χυμοί και τα ροφήματα με ζάχαρη, τα αναψυκτικά καθώς και τα γλυκά, τα μπισκότα και πολλά δημητριακά πρωινού.
Φυτικές ίνες και φρούτα: Η υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Αυτό ενδέχεται να οφείλεται και στο γεγονός ότι τα τρόφιμα που είναι πηγές φυτικών ινών είναι χαμηλά σε λιπαρά και υψηλά σε αντιοξειδωτικά, ενώ οι φυτικές ίνες σιταριού μειώνουν τα επίπεδα οιστρογόνων. Πηγές φυτικών ινών είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και τα προϊόντα ολικής άλεσης. Αναφορικά με τα φρούτα γυναίκες που καταναλώνουν περισσότερα φρούτα έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, μάλλον λόγω των φυτικών ινών και των αντιοξειδωτικών που περιέχουν.
Λιπαρά: Η αυξημένη κατανάλωση λιπαρών στην εμμηνόπαυση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, όμως φαίνεται ότι η αυξημένη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών είναι που αυξάνει τον κίνδυνο. Κοινές πηγές κορεσμένων λιπαρών αποτελούν το λίπος του κρέατος και των παραγώγων του, το βούτυρο, τα τυριά, η κρέμα γάλακτος, τα γλυκά και τα αρτοσκευάσματα. Αντιθέτως, άτομα που καταναλώνουν συχνά ψάρια, άρα και ω-3 λιπαρά οξέα, έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, σε σχέση με άτομα που καταναλώνουν μικρές ποσότητες ψαριού.
Πρωτεΐνες: Μια πρόσφατη έρευνα με δεδομένα από 46 μελέτες έδειξε ότι η υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος (φρέσκο και επεξεργασμένο) σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού, ενώ η υψηλή κατανάλωση προϊόντων σόγιας και γάλακτος με χαμηλά λιπαρά σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο. Πηγές πρωτεϊνών αποτελούν το κρέας, το κοτόπουλο, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά, τα όσπρια και το αβγό.
Γαλακτοκομικά: Ένας μύθος γύρω από τον καρκίνο του μαστού είναι ότι η κατανάλωση γάλακτος ή και γαλακτοκομικών αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου. Κάτι τέτοιο όμως δεν φαίνεται να ισχύει. Μάλιστα, μια μετα-ανάλυση έδειξε ότι γυναίκες που κατανάλωναν περισσότερα γαλακτοκομικά προϊόντα βρισκόντουσαν σε χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε σχέση με τις γυναίκες που κατανάλωναν λιγότερα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ η κατανάλωση γάλακτος δεν συσχετιζόταν με τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου. Η υψηλή πρόσληψη ασβεστίου, επίσης, φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Καφές και αλκοόλ: Ο καφές φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, ενώ η κατανάλωση αλκοόλ (1 ποτό κάθε μέρα) αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Σόγια: Αν και πολλοί θεωρούν ότι η κατανάλωση σόγιας και των προϊόντων της αυξάνουν τον κίνδυνο της νόσου, το αντίθετο φαίνεται να ισχύει, σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα σε ανθρώπους!
Αν και χρειάζονται περαιτέρω έρευνες για πιο σαφή συμπεράσματα, η διατήρηση ενός υγιούς βάρους και η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή μπορεί να γίνει σύμμαχος στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Μάλιστα, η έρευνα έχει αναδείξει τη Μεσογειακή Διατροφή ως πρότυπο διατροφής, στο οποίο η προσκόλληση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης αρκετών τύπων καρκίνων, εκ των οποίων και ο καρκίνος του μαστού!
Πηγές:
Επιστημονική τεκμηρίωση vs "επιστημονική τεκμηρίωση"
Οι επιστήμες βασίζονται στην παρατήρηση και τα πειράματα (έρευνα). Αυτά που σήμερα θερούμε κοινή λογική, αποτελούν ουσιαστικά τα συμπεράσματα μελετών και παρατηρήσεων. Χάρη στις επιστήμες ζούμε πολλά χρόνια, αντιμετωπίζουμε νόσους που παλαιότερα δεν ήταν ιάσιμες, και επικοινωννούμε άμεσα από κάθε γωνιά του κόσμου. Κι όμως, σήμερα παραμερίζουμε πολλά σημαντικά επιτεύγματα των επιστημών (πχ. τα εμβόλια, αλλά όχι τα κινητά), πιστεύουμε τις ψεύτικες ειδήσεις, και πρέπει να αναδιατυπώνουμε ακόμη και βασικές αρχές των επιστημών και της έρευνας, ώστε να ενημερωθεί σωστά το κοινό.
Παράλληλα, η έρευνα προχωρά, και γίνονται πολλές μελέτες ανά τον κόσμο, έτσι ώστε να μάθουμε καλύτερα τον κόσμο γύρω και μέσα μας. Η επιστημονική τεκμηρίωση θεωρείται σημαντική, όμως, στην πράξη το κοινό δεν έχει τα εργαλεία να αξιολογήσει την επιστημονική τεκμηρίωση που του παρέχεται. Αυτό είναι απολύτως (φυσιο)λογικό, καθώς δεν ασχολούμαστε όλοι με την έρευνα ή τον εκάστοτε κλάδο/επιστημη. Υπάρχουν χιλιάδες επιστημονικές μελέτες και δημοσιευμένα άρθρα, τα οποία πολλές φορές έχουν αντικρουόμενα αποτελέσματα, ενώ η μεθοδολογία της έρευνας επηρεάζει και την ποιότητά της. Άλλωστε, πολλές φορές διαβάζουμε άρθρα που ανακοινώνουν με βαρύγδουπους τίτλους τα νέα επιστημονικά δεδομένα που “αλλάζουν ο,τι ξέραμε”, χωρίς όμως να ισχύει κάτι τέτοιο, ειδικά στον κλάδο της διατροφής. Μάλιστα, για διάφορα επιστημονικά ερωτήματα μπορούμε να βρούμε και αντίθετες απαντήσεις! Θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν όλη την σχετική βιβλιογραφία και τις αδυναμίες των μελετών, έτσι ώστε να εξάγουμε σαφή, έγκυρα και ισχυρά συμπεράσματα! Άλλες φορές, το επιστημονικό ερώτημα δεν έχει μελετηθεί επαρκώς, και στην πράξη εφαρμόζεται μια κοινή συναίνεση (το λεγόμενο consensus). Άλλωστε, η επάρκεια του συνόλου των στοιχείων αποτελούν την επιστημονική απόδειξη/τεκμηρίωση.
Όλοι οι άνθρωποι έχουμε μέσα μας, λίγο εως πολύ, μια μεροληψία. Δεν είναι όλες οι μελέτες το ίδιο, και δεν μπορούμε πάντα να εξάγουμε συμπεράσματα αίτιου-αιτιατού (δηλαδή ότι το Α οδηγεί στο Β) ή να γενικεύσουμε τα αποτελέσματα. Επίσης, μελέτες σε ζωικά μποντέλα δεν μπορούν να “μεταφραστούν” στον άνθρωπο, αλλά μας δίνουν ένα έναυσμα. Ακόμα και οι μετα-αναλύσεις (οι -θεωρητικά- πιο αξιόπιστες αναλύσεις δεδομένων που λαμβάνουν υπόψιν δεδομένα πολλών μελέτών) μπορεί να έχουν σοβαρά προβλήματα μεθοδολογίας ή οι επιστήμονες να εξάγουν λανθασμένα συμπεράσματα, επηρεασμένοι από τη μεροληψία τους!
Γιατί μας νοιάζει αυτό;
Το κοινό μπορεί να παρασυρθεί πολύ εύκολα από επιτήδειους και ψευδοεπιστήμονες οι οποίοι χρησιμοποιούν συγκεκριμένες μελέτες, συχνά με πολλά μεθοδολογικά λάθη ή σε κύτταρα ή/και ζώα, αλλά όχι στον άθρωπο, έτσι ώστε να προωθήσουν την δική τους πεποίθηση. Δηλαδή, επιλέγουν συγκερκιμένες μελέτες, οι οποίες συμφωνούν με τα πιστεύω τους και ενισχύουν τους ισχυρισμούς τους, παραμερίζοντας την υπόλοιπη βιβλιογραφία, η οποία αναφέρει αντίθετα αποτελέσματα ή καμία συσχέτιση.
Λαμπρό παράδειγμα αποτελεί η αλκαλική διατροφή ως αντικαρκινική διατροφη. Οι υποστηρικτές αυτές της δίαιτας προωθούν ότι τα καρκινικά κύτταρα δεν μπορούν να ζήσουν σε αλκαλικο περιβάλλον, και μέσω αλκαλοποίησης του σώματος ο καρκίνος “πεθαίνει”. Τα καρκινικά κύτταρα (και κανένα άλλο κύτταρο) όντως δεν μπορούν να ζήσουν σε πολύ αλκαλικό περιβάλλον και περιβάλλονται από όξινο (μικρο)περιβάλλον, λόγω του διαφορετικού μεταβολισμού τους σε σχέση με τα υγιή κύτταρα. Σε δοκιμαστικό σωλήνα, τα καρκινικά κύτταρα θα πεθάνουν σε αλκαλικό περιβάλλον. Το σώμα μας όμως δεν είναι δοκιμαστικός σωλήνας, ενώ το αίμα έχει αλκαλικό pH, το οποίο παραμενει σε πολύ καλά ελεγχόμενα όρια 7,35-7,45. Αν αλλάξει έχουμε μεταβολική αλκάλωση ή οξέωση, και περαιτέρω κόμα και θάνατο. Το να καταρρίπτονται οι μύθοι και τέτοιου είδους ισχυρισμοί είναι σημαντικό, καθώς θέτουν σε κίνδυνο την δημόσια υγεία, και την υγεία ευάλωτων ομάδων, όπως οι ασθενείς χρόνιων νόσων! Παραδείγματα αποτελούν και άλλες διατροφές που συστήνονται ως “θεραπείες” ή το αντιεμβολιακό κίνημα. Το κίνημα αυτό ξεκίνησε με την “επιστημονική” δημοσίευση ενός (πρώην) ιατρού, η οποία πέρα από έλλειψη επίσημων διαγνώσεων, δεν είχε στατιστική ανάλυση (η οποία είναι απαραίτητη) καθώς ήταν σειρά από περιστατικά, και όχι μελέτη. Και ενώ από τέτοιου είδους παρατηρήσεις δεν μπορούμε να εξάγουμε ούτε συσχέτιση, ούτε σχέση αίτιου-αιτιατού, ο εν λόγω ιατρός προώθησε και έπεισε ότι το εμβόλιο MMR “προκαλεί” αυτισμό. Καμία μελέτη δεν έχει δείξει συσχέτιση μεταξύ MMR και αυτισμού, και όμως λόγω της αναπαραγωγής των ισχυρισμών αυτών έχουμε καταλήξει σε επικίνδυνη μείωση των εμβολιασμών, επανεμφάνιση της ιλαρά και θανάτων εξαιτίας της νόσου!
Ακόμη, πολλές φορές βλεπουμε και βιβλία να προωθούνται για επιστημονική τεκμηρίωση. Όμως, τα βιβλία δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό αυτό. Καθένας μπορεί να γράψει βιβλίο και να παρουσιάσει τις πεποιθήσεις του, χωρίς να σημαίνει ότι τα λεγόμενα αυτά είναι επιστημονικώς τεκμηριωμένα, ακόμη και αν γίνεται αναφορά σε μελέτες!
Τέλος, πολλές φορές ακούμε και “μαρτυρίες” ατόμων, για τα οποία μια πρακτική ή “θεραπεία” λειτούργησε. Σε αυτή την περίπτωση, έχουμε ανεπίσημο στοιχείο (anecdotal evidence), το οποίο δεν μπορεί να σταθεί ως τεκμηρίωση, και το παρατηρούμενο φαινόμενο (πχ. θεραπεία από σπάνια νόσο) μπορεί να είναι απάτη, όπως έχουμε δει πολλές φορές με δυσάρεστη κατάληξη, ή το φαινόμενο να οφείλεται στην φαρμακευτική αγωγή και όχι στη συμπληρωματική θεραπεία.
Συμπερασματικά, η επιστημονική τεκμηρίωση που προωθούν ορισμένοι, δεν είναι επιστημοπνική τεκμηρίωση, αλλά επιλογή μελετών που συμβαδιζουν με τις απόψεις τους, γεγονός επικίνδυνο για την υγεία μας. Η επιστήμη δεν βασίζεται, άλλωστε, σε απόψεις, αλλά σε δεδομένα.