Spirulina: Τι είναι και ποιά τα οφέλη της στην υγεία;
Spirulina: Τι είναι και ποιά τα οφέλη της στην υγεία;
Η σπιρουλίνα (Spirulina ή Arthrospira platensis) είναι ένα είδος κυανοβακτηρίου, το οποίο φωτοσυνθέτει. Η σπιρουλίνα έχει γίνει γνωστή για την θρεπτική της αξία και την χρήση της ως συμπλήρωμα διατροφής (και από τη NASA και την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή ESA), ενώ περιέχει και υψηλό ποσοστό πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας (το 60% κατά βάρος, αν και η ποσότητα που χρησιμοποιείται σε συνταγές είναι συχνά μικρή).
Επίσης, περιέχει βιταμίνες Β1, Β2, Β3, B6, και C, Σίδηρο, Μαγνήσιο και Χαλκό, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και γ-λινολενικό οξύ, ενώ είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, όπως η φυκοκυανίνη, που της δίνει το χαρακτηριστικό της χρώμα, το β-καροτένιο (πρόδρομη ένωση της βτιαμίνης Α), τοκοφερόλες και φαινολικές ενώσεις. Αν και παλαιότερα θεωρούταν πηγή βιταμίνης Β12, τελικά φαίνεται η ένωση που περιέχει να μην έχει τη δράση της βιταμίνης Β12.
Αναφορικά με την επίδραση της σπιρουλίνας στην υγεία, μελέτες δείχνουν ότι η χρήση της οδηγεί σε μείωση της χοληστερόλης, της LDL “κακής” χοληστερόλης, και των τριγλυκεριδίων και αύξηση της HDL “καλής” χοληστερόλης.
Ορισμένοι μηχανισμοί πίσω από την δράση της σπιρουλίνας αναφορικά με τη μεταβολική υγεία είναι η απέκκριση της χοληστερόλης και των χολικών αλάτων με τα κόπρανα, καθώς και η αντι-φλεγμονώδης και αντιοξειδωτική δράση της, και η δράση του γ-λινολενικού οξέος.
Μικρές μελέτες που εστιάζουν στη διαχείριση του σωματικού βάρους, των λιπιδίων του αίματος και της αρτηριακής υπέρτασης επίσης έχουν δείξει βελτίωση στην απώλεια βάρους, στην όρεξη, στην περιφέρεια μέσης και το σωματικό λίπος, στην υπέρταση και τη δυσλιπιδαιμία, μετά από αγωγή με 1-8 γραμμάρια την ημέρα σπιρουλίνα, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (placebo). Η απώλεια βάρους φαίνεται να διέπεται μέσω της βελτίωσης της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και της ρύθμισης του κορεσμού.
Επίσης, η σπιρουλίνα έχει πρεβιοτική δράση στο έντερο, ενώ φαίνεται να παίζει ρόλο και στο ανοσοποιητικό, ενδεχομένως λόγω των μικροθρεπτικών της συστατικών (βιταμίνες, αντιοξειδωτικά).
Είναι σημαντικό βέβαια να αναφερθεί το γεγονός ότι οι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει για τη σπιρουλίνα είναι σε ζωικά μοντέλα.
Πού θα τη βρώ, τι να προσέξω;
Υπάρχει και σε συμπλήρωμα σε μορφή δισκίου και σε σκόνη σε καταστήματα. Η δοσολογία, όπως έχει γίνει και στις μελέτες είναι από 1 εως 10 γραμμάρια ανά ημέρα.
H σπιρουλίνα δεν είναι τοξική και η χρήση της είναι ασφαλής, όμως άτομα με φαινυλκετονουρία θα πρέπει να την αποφύγουν, καθώς περιέχει το αμινοξύ φαινυλαλανινη.
Πώς θα τη χρησιμοποιήσω;
Τα τελευταία χρόνια, γίνεται όλο και περισσότερη χρήση φυτικών πηγών πρωτεϊνης, από πηγές όπως βακτήρια και ζύμες (πχ. διατροφική μαγιά). Έτσι, έχουμε και πολλές συνταγές!
Η σπιρουλίνα δεν έχει έντονη ή ιδιαίτερη γεύση, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε smoothies, μπάρες, σε overnight oats και γλυκές συνταγές, ενώ δίνει και πράσινο χρώμα σε κέικ και άλλες συνταγές.
Επίσης, είναι χαμηλή σε FODMAPs, και επιτρέπεται η χρήση της από άτομα με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου που βρίσκονται στο στάδιο αποκλεισμού του πρωτοκόλλου low FODMAP diet.
Πηγές:
- Serban MC, Sahebkar A, Dragan S, Stoichescu-Hogea G, Ursoniu S, Andrica F, Banach M. A systematic review and meta-analysis of the impact of Spirulina supplementation on plasma lipid concentrations. Clin Nutr. 2016 Aug;35(4):842-51. doi: 10.1016/j.clnu.2015.09.007. Epub 2015 Sep 25. PMID: 26433766.
- DiNicolantonio JJ, Bhat AG, OKeefe J. Effects of spirulina on weight loss and blood lipids: a review. Open Heart. 2020;7(1):e001003. Published 2020 Mar 8. doi:10.1136/openhrt-2018-001003
- Hernández-Lepe MA, Wall-Medrano A, López-Díaz JA, Juárez-Oropeza MA, Hernández-Torres RP, Ramos-Jiménez A. Hypolipidemic Effect of Arthrospira (Spirulina) maxima Supplementation and a Systematic Physical Exercise Program in Overweight and Obese Men: A Double-Blind, Randomized, and Crossover Controlled Trial. Mar Drugs. 2019 May 7;17(5):270. doi: 10.3390/md17050270. PMID: 31067674; PMCID: PMC6562443.
- Karkos PD, Leong SC, Karkos CD, Sivaji N, Assimakopoulos DA. Spirulina in clinical practice: evidence-based human applications. Evid Based Complement Alternat Med. 2011;2011:531053. doi:10.1093/ecam/nen058
Τροφικές αλλεργίες στα παιδιά
Κάθε χρόνο εκατομμύρια άνθρωποι εμφανίζουν τροφικές αλλεργίες, κυρίως βρέφη και παιδιά. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια οι τροφικές αλλεργίες στα παιδιά είναι συχνότερες απ’ ό,τι παλαιότερα. Οι τροφικές αλλεργίες εμφανίζονται όταν το ανοσοποιητικό μας σύστημα αντιδρά σε ένα συστατικό της τροφής μας, συνήθως κάποια πρωτεΐνη, την οποία το σώμα μας θεωρεί επικίνδυνη.
Τα συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν μέσα σε λίγα λεπτά και να είναι από ήπια (πχ. φαγούρα) ως θανατηφόρα.
Πρέπει να διαχωρίσουμε τις τροφικές δυσανεξίες, οι οποίες προκαλούνται λόγω ανικανότητας του οργανισμού μας να χωνέψει κάποιο συστατικό της τροφής (πχ. λακτόζη του γάλακτος), προκαλώντας συμπτώματα όπως πόνος στην κοιλιά ή/και διάρροια.
Υπάρχουν πάνω από 170 γνωστά αλλεργιογόνα τρόφιμα, όμως οκτώ από αυτά προκαλούν το 90% των τροφικών αλλεργιών. Αυτά είναι το γάλα, τα αβγά, τα φιστίκια, οι καρποί με κέλυφος (πχ. κάσιους, καρύδια), το ψάρι, τα οστρακοειδή, η σόγια και το σιτάρι.
Αν και οι αλλεργίες στο γάλα, τα αβγά και τη σόγια είναι παροδικές στα παιδιά, οι τροφικές αλλεργίες στα φιστίκια και στους καρπούς, στα ψάρια και στα οστρακόδερμα μένουν για όλη τη ζωή.
Πώς θα προστατέψτε τα παιδιά με αλλεργίες από τις αλλεργικές αντιδράσεις; Άτομα που πάσχουν από τροφικές αλλεργίες πρέπει να αποφεύγουν τα τρόφιμα στα οποία έχουν αλλεργία καθώς και τα τρόφιμα στα οποία αυτά περιέχονται ή ενδέχεται να περιέχονται, λόγω επιμόλυνσης από σκεύη μαγειρικής και γραμμές παραγωγής σε εργοστάσια τροφίμων.
Για το λόγο αυτό θα πρέπει:
1. Να γνωρίζετε τα τρόφιμα που περιέχουν ή ενδέχεται να περιέχουν το αλλεργιογόνο.
2. Να διαβάζετε με προσοχή τις ετικέτες τροφίμων που θέλετε να αγοράσετε. Στις ετικέτες πρέπει να αναγράφονται τα κοινά αλλεργιογόνα με έντονα γράμματα. Εάν η ετικέτα αναγράφει ότι ενδέχεται να περιέχεται κάποιο αλλεργιογόνο, είναι καλύτερο να ψάξετε για κάποιο άλλο τρόφιμο, καθώς και η παραμικρή ποσότητα μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση.
3. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή κατά το μαγείρεμα με αλλεργιογόνα τρόφιμα. Χρησιμοποιήστε καθαρά σκεύη κοπής και μαγειρικής για τα τρόφιμα που θα καταναλώσει το άτομο με αλλεργία.
4. Γνωστοποιήστε την ευαισθησία του παιδιού στα άτομα που ετοιμάζουν το φαγητό τους, είτε πρόκειται για κάποιο συγγενικό πρόσωπο είτε για το μάγειρα όταν τρώτε εκτός σπιτιού.
5. Να έχετε μαζί σας κάποιο φαγητό ειδικά για το παιδί σας σε περίπτωση που δεν είναι διαθέσιμα τρόφιμα χωρίς το αλλεργιογόνο.
6. Ενημερώστε συγγενείς, φίλους, άλλους γονείς και φυσικά τους δασκάλους για τις τροφικές αλλεργίες του παιδιού σας καθώς και τον τρόπο αντιμετώπισής τους σε περίπτωση που το παιδί εμφανίσει αλλεργική αντίδραση.
7. Στα παιδικά πάρτι και τα δείπνα προσφέρονται πληθώρα τροφίμων που ενδέχεται να περιέχουν ή να έχουν επιμολυνθεί με το αλλεργιογόνο. Ενημερώστε την οικοδέσποινα και ρωτήστε για τον τρόπο παρασκευής και τα συστατικά των επικίνδυνων τροφών. Μπορείτε να προσφερθείτε να μαγειρέψετε κάποιο φαγητό που δεν περιέχει το αλλεργιογόνο.
8. Ενημερώστε το παιδί σας για την τροφική του αλλεργία, μιλήστε του για τα τρόφιμα που δεν πρέπει να καταναλώνει και ζητήστε του να μη δέχεται φαγητό από άλλα παιδιά που ενδέχεται να περιέχει το αλλεργιογόνο.
Εάν πιστεύετε ότι παιδί σας πάσχει από κάποια αλλεργία, επισκεφτείτε το γιατρό και τον αλλεργιολόγο σας. Να μην προχωρήσετε σε διατροφικούς περιορισμούς πριν τη διάγνωση από το γιατρό.
Η υιοθέτηση μιας υγιεινής και ποικίλης διατροφής είναι κλειδί στη σωστή ανάπτυξη των παιδιών με αλλεργίες. Γι’ αυτό η αντικατάσταση των απαγορευμένων τροφίμων με άλλα εξίσου θρεπτικά τρόφιμα κρίνεται απαραίτητη.
Σταφυλοθεραπεία: Θεραπεία ή Απάτη;
Τις τελευταίες μέρες στα μέσα κοινωνικής δυκτίωσης παρατηρήθηκε αύξηση στις δημοσιεύσεις σχετικά με την σταφυλοθεραπεία ή αμπελοθεραπεία. Η εν λόγω πρακτική σύμφωνα με την Wikipedia αρχικά καταγράφηκε τον 19ο αιώνα, το 1878. Από τότε, αρκετοί την ακολουθούν, ειδικά άτομα που συστήνουν ή ακολουθούν εναλλακτικές πρακτικές θεραπείας.
Πώς γίνεται η σταφυλοθεραπεία;
Η διαδικασία είναι απλή. Τα ατόμα καταναλώνουν μόνο σταφύλια για μια μέρα ή ακόμα χειρότερα ακόμη και για ένα μήνα!
Τι οφέλη παρουσιάζουν οι υποστηρικτές της σταφυλοθεραπείας;
Οι υποστηρικτές της πρακτικής αυτής υποστηρίζουν ότι έχει αρκετά οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της αποτοξίνωσης, της θεραπείας από τον καρκίνο, την απώλεια βάρους, την αναζωογόνηση του δέρματος, των μαλλιών και των νυχιών, τη θεραπεία γαστρεντερικών προβλημάτων, της δυσκοιλιότητα, των ρευματικών παθήσεων, της ουρικής αρθρίτιδας, τα συμπτώματων εμμηνόπαυσης και της υπέρτασης.
Ισχύει κάτι από τα παραπάνω; Τι έχει να μας πει η έρευνα;
Η σταφυλοθεραπεία είναι ουσιαστικά μια δίαιτα μονοφαγίας. Δηλαδή, όσοι την ακολουθήσουν θα τρώνε μόνο σταφύλια. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα δεν θα λαμβάνει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται για τη βέλτιστη λειτουργία του, η οποία περιλαμβάνει πληθώρα διαδικασιών απαραίτητων για τη διατήρηση της ζωής. Στο σημείο αυτό πολλοί θα σκεφτούν ότι το σώμα μας έχει αποθήκες θρεπτικών συστατικών, επομένως, θα αντέξει, όμως στην πραγματικότητα το σώμα μας καθημερινά χρειάζεται όλα τα θρεπτικά συστατικά, έτσι ώστε να έχει αυτές τις αποθήκες. Ειδάλλως, θα τρώγαμε 1 φορά το μήνα ούτως ή άλλως!
Η απώλεια βάρους είναι ένα αυτονόητο αποτέλεσμα της σταφυλοθεραπείας, αλλά ουσιαστικό όφελος δεν υπάρχει, καθώς πρόκειται για απώλεια υγρών και μυικής μάζας, ενώ η μεγάλη στέρηση θα επιφέρει και υπερφαγία, και άμεση επαναπρόσληψη του βάρους μετά το πέρας της πρακτικής. Παράλληλα, δεν βελτιώνονται οι διατροφικές συνήθειες, ενώ αυξάνεται και ο κίνδυνος εμφάνισης διατροφικών διαταραχών, καθώς η πρακτική αυτή οδηγεί σε μεγάλο έλεγχο της διατροφής και του αισθήματος της πείνας, χαρακτηριστικά των διατροφικών διαταραχών.
Η αποτοξίνωση, για την οποία γίνεται και κυρίως λόγος, δεν γίνεται μεσω τροφίμων. Το σώμα μας μέσω των νεφρών και του ήπατος, με τη βοήθεια του γαστρεντερικού συστήματος, των πνευμόνων και του δέρματος, αποτοξινώνεται από μόνο του. Στην περίπτωση που λόγω ασθένειας ή δηλητηρίασης δεν είναι εφικτή η αποτοξίνωση είναι αναγκαία η επίσκεψη στο νοσοκομείο. Για παράδειγμα, οι νεφροπαθείς που βρίσκονται στο τελικό στάδιο νεφροπάθειας κάνουν αιμοκάθαρση ή αιμοδιάλυση για την απομάκρυνση από το αίμα των παραπροϊόντων του μεταβολισμού και άλλων άχρηστων ουσιών, δεν κάνουν σταφυλοθεραπείες και δίαιτες αποτοξίνωσης!
Ενδιαφέρεστε για τη βελτίωση της διατροφής σας και την διασφάλιση της υγείας σας, βάση της επιστήμης, και όχι μέσω επικίνδυνων για την υγεία πρακτικών; Κλείστε το ραντεβού σας εδώ!
Επίσης, λέγεται ότι με την κατανάλωση 1 τροφίμου ο οργανισμός μας ξεκουράζεται. Στην πραγματικότητα το σώμα μας δεν χρειάζεται ξεκούραση απο την κατανάλωση πολλών τροφίμων! Άλλωστε, δεν μπορεί να ξεχωρίσει την πηγή θρεπτικών συστατικών (τρόφιμο/συμπλήρωμα/χώμα), ενώ τα τρόφιμα και το νερό ακόμη, περιέχουν πληθώρα μικρο- και μακρο- θρεπτικών συστατικών!Επιπλέον μελέτες έχουν δείξει ότι διατροφικά πρότυπα που συμπεριλαμβάνουν τροφές από όλες τις ομάδες τροφίμων, όπως η Μεσογειακή Διατροφή οδηγούν σε πολλά οφέλη για την υγεία.
Λόγω της μεγάλης στερησης θρεπτικών συστατικών είναι επόμενο να περιμένουμε και παρενέργειες από την πρακτική αυτή, όπως πονοκέφαλος, έλλειψη συγκέντρωσης, κόπωση και αδυναμία, ενώ σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο βρίσκεται η υγεία παιδιών, εφήβων, ηλικιωμένων, και ατόμων με χρόνιες νόσους, είτε βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή, είτε όχι.
Αναφορικά με τις υποτιθέμενες ευεργετικές ιδιότητες κατά του καρκίνου και άλλων χρόνιων ασθενειών, ενώ η έρευνα έχει δείξει θετικά αποτελέσματα για ορισμένα συστατικά του σταφυλιού, όπως η ρεσβερατρόλη, οι μελέτες αυτές έχουν γίνει κυρίως σε κυτταρικές γραμμές, δηλαδή σε κύτταρα σε τρυβλία, με τα αποτελέσματα να μην μπορούν να μεταφραστούν ούτε στα ζώα, ούτε στον άνθρωπο. Οι μελέτες σε ανθρώπους δεν αφορούν την αποκλειστική κατανάλωση σταφυλιών, αλλά ουσιών του σταφυλιού σε μορφή συμπληρώματος ή κρασί, με αποτελέσματα που δεν οδηγούν σε ισχυρά και σαφή συμεπράσματα! Επομένως, δεν είναι η αποκλειστική κατανάλωση σταφυλιού/κρασιού που ενδέχεται να έχει οφέλη, αλλά η συμπληρωματική κατανάλωσή τους στα πλαίσια της συνηθησμένης διατροφής.
Εν τω μεταξύ, οι ποσότητες που χρησιμοποιούνται στις έρευνες αυτές είναι τόσο μεγάλες που δεν επιτυγχάνονται με την κατανάλωση σταφυλιών, ούτε κατά την σταφυλοθεραπεία! H Αμερικάνικη Κοινότητα για τον Καρκίνο American Cancer Society έχει ερευνήσει τους ισχυρισμούς περί σταφυλοθεραπείας πολλάκις, και έχει καταλήξει ότι δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για τους ισχυρισμούς αναφορικά με τον καρκίνο, αλλά και αναφορικά με άλλες χρόνιες παθήσεις.
Συμπερασματικά, η αμπελοθεραπεία-σταφυλοθεραπεία είναι άλλη μια παράδοξη και δυνητικά επικίνδυνη για την υγεία πρακτική, η οποία θα πρέπει να αποφέυγεται. Δεν υπάρχει κάποιο τρόφιμο, του οποίου η αποκλειστική κατανάλωση θα μας δώσει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε, ούτε θα μας επιφέρει την θεραπεία κάποιας νόσου. Τα σταφύλια, όπως και πολλά άλλα φρούτα και λαχανικά, είναι θρεπτικά και περιέχουν πληθώρα αντιοξειδωτικών. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα μας προστατέψουν ή θα μας γιατρέψουν από ασθένειες αν για ένα μήνα ή μια μέρα τα καταναλώσουμε σε αποκλειστικότητα! Αντιθέτως, πρακτικές όπως η σταφυλοθεραπεία θα συμβάλλουν σε διατροφικές ελλείψεις και δυνητικά σε διατροφικές διαταραχές, με αρνητικό αντίκτυπο στην σωματική και ψυχική μας υγεία. Η κατανάλωση πληθώρας τροφίμων και η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, θα μας βοηθήσουν στην πρόληψη, αλλά την αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών, όπως δείχνουν και αρκετές επιστημονικές μελέτες.
Βιβλιογραφία
Wine: An Aspiring Agent in Promoting Longevity and Preventing Chronic Diseases
American Cancer Society's Guide to Complementary and Alternative Methods. Atlanta: American Cancer Society, 2000, pp 323-325.
Adherence to Mediterranean Diet and Risk of Cancer: An Updated Systematic Review and Meta-Analysis.
Mediterranean diet and health.
Το άρθρο έχει συγγραφεί με την συμβολή της εξαιρετικής συναδέλφου Δρ Ειρήνης Δημίδη.
Έχει ευεργετικές ιδιότητες το νερό με λεμόνι;
Ποιά είναι τα πλεονεκτήματα (ή η έλλειψη πλεονεκτημάτων) του να πίνουμε νερό με λεμόνι;
Συχνά ακούμε από διάσημους (και μη) ότι ξεκινούν την ημέρα τους με ένα ποτήρι νερό με λεμόνι για τις ευεργετικές του ιδιότητες. Οι ιδιότητες που αναφέρουν συχνά είναι η απώλεια βάρους & λιποδιάλυση, η αποτοξίνωση, και η αλκαλοποίηση του οργανισμού.
Ας δούμε τι ισχύει στην πράξη
Πέρα από την μικρή προς μέτρια ποσότητα βιταμίνης C που παίρνουμε με το να προσθέτουμε χυμό λεμονιού στο νερό μας, και το γεγονός οτι πίνουμε νερό δεν υπάρχουν επιπλέον πλεονεκτήματα!
Όσον αφορά τη λιποδιάλυση και την απώλεια βάρους, κάτι τέτοιο δεν γίνεται. Δεν υπάρχει τροφή ή ρόφημα που θα καταναλώσουμε και θα πάει να "διαλύσει" ή "κάψει" το λίπος του σώματός μας, καθώς κάτι τέτοιο δεν υποστηρίζεται από την φυσιολογία του σώματος.
Επίσης, αναφορικά με την αποτοξίνωση του οργανισμού, αυτή γίνεται συνεχώς από τον οργανισμό μας, μέσω νεφρών και ήπατος, κυρίως. Δεν υπάρχει τρόφιμο ή δίαιτα που θα οδηγήσει στην αποτοξίνωση του οργανισμού. Για να υποστηριχτεί η αποτοξίνωση του οργανισμού είναι η βέλτιστη λειτουργία του, και αυτό που χρειάζεται είναι να ακολουθούμε μια πλήρη & ισορροπημένη διατροφή, και να προσλαμβάνουμε πληρθώρα θρεπτικών συστατικών!
Αν και μερικοί πιστεύουν ότι το νερό με λεμόνι κάνει αλκαλικό τον οργανισμό μας, κάτι τέτοιο δεν ισχύει, καθώς ο οργανισμός μας έχει αλκαλικό pH, ανεξαρτήτα με το τι θα φάμε ή θα πιούμε.
Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι ενδέχεται 85 ml νερό με λεμόνι να βοηθάει στην πρόληψη & αντιμετώπιση πέτρας στους νεφρούς, χάρη στο κιτρικό οξύ που περιέχει.
Επίσης, άλλοι λένε ότι το νερό με λεμόνι βοηθάει στη σωστή λειτουργία των οργάνων και του γαστρεντερικού, αλλά αυτό ουσιαστικά είναι χάρη στο νερό!
Τέλος, χρειάζεται προσοχή και για το σμάλτο των δοντιών, λόγω της οξύτητας του λεμονιού!
Επομένως, εαν σας αρέσει το νερό με λεμόνι μπορείτε να το πίνετε, αλλά δεν έχει επαρκή πλεονεκτήματα από την κατανάλωση σκέτου νερού, ενώ προσοχή χρειάζεται στην διάβρωση του σμάλτου των δοντιών!
Πηγές:
Lemon water: is it good for you?
The association of tooth wear, diet and dietary habits in adults aged 18-30 years old.