Adherence to Mediterranean Diet and Nutritional Status in Women with Breast Cancer: What Is Their Impact on Disease Progression and Recurrence-Free Patients’ Survival?
Mantzorou M, Tolia M, Poultsidi A, Vasios GK, Papandreou D, Theocharis S, Kavantzas N, Troumbis AY, Giaginis C. Adherence to Mediterranean Diet and Nutritional Status in Women with Breast Cancer: What Is Their Impact on Disease Progression and Recurrence-Free Patients’ Survival? Current Oncology. 2022; 29(10):7482-7497. https://doi.org/10.3390/curroncol29100589
Introduction: Nutritional status impacts the survival of patients with cancer. There are few studies that investigate the role of nutritional status on breast cancer survival in women with breast cancer, and even fewer regarding the impact of adhering to the Mediterranean diet (MD). The present study aims to assess the nutritional status, MD adherence, physical activity levels and health-related quality of life (HRQOL) in women diagnosed with breast cancer and evaluate these parameters regarding recurrence-free survival. Methods: A total of 114 women, aged 35–87 years old, diagnosed with breast cancer in Larissa, Greece, participated in the study. Tumor histopathology was reported, and anthropometric indices were measured by a trained nurse, while questionnaires regarding nutritional status (via mini nutritional assessment), HRQOL via EORTC QLQ-C30, physical activity levels via IPAQ and Mediterranean diet adherence via MedDietScore were administered. The participants were followed-up for a maximum time interval of 42 months or until recurrence occurred. Results: A total of 74% of patients were overweight or obese, while 4% of women were undernourished, and 28% were at risk of malnutrition. After 42 months of follow-up, 22 patients (19.3%) had relapsed. The median time to recurrence was 38 months (IQR: 33–40 months) and ranged between 23 to 42 months. Higher levels of MD adherence were significantly associated with lower body mass index (BMI) values, earlier disease stage, smaller tumor size, absence of lymph node metastases and better physical activity levels (p < 0.05). Normal nutritional status was significantly associated with higher BMI values and better health-related quality of life (p ≤ 0.05). In univariate analysis, patients with higher levels of MD adherence and well-nourished patients had significantly longer recurrence-free survival (p < 0.05). In multivariate analysis, MD adherence and nutritional status were independently associated with recurrence-free patients’ survival after adjustment for several confounding factors (p < 0.05). Conclusions: The impact of MD on time to recurrence is still under investigation, and future interventional studies need to focus on the role of adhering to the MD before and after therapy in survival and breast cancer progression. Furthermore, the present study also highlights the importance of an adequate nutritional status on disease progression, and the need for nutritional assessment, education and intervention in women with breast cancer.
H υιοθέτηση της Μεσογειακής Διατροφής και της κατάστασης θρέψης σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού: Ποιος είναι ο αντίκτυπός τους στην εξέλιξη της νόσου και στην επιβίωση των ασθενών χωρίς υποτροπές;
Ο καρκίνος, μια ομάδα νόσων που ολοένα και περισσότερο διαγιγνώσκεται, μπορεί να προληφθεί ως έναν σημαντικό βαθμό, με την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, με υγιεινή διατροφή, διακοπή καπνίσματος, και τακτική φυσική δραστηριότητα. Ο καρκίνος του μαστού χτυπάει την πόρτα σε ολοένα και περισσότερες γυναίκες, ενώ χάρη στην πρόοδο των επιστημών, σήμερα έχουμε τη δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης και αποτελεσματικότερης θεραπείας. Σύμφωνα με την American Cancer Society, η πενταετή επιβίωση από τον καρκίνο του μαστού είναι στο 90% για όλα τα στάδια της νόσου.
Η Μεσογειακή Διατροφή αποτελεί εργαλείο στην πρόληψη διάφορων μορφών καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου του μαστού, όμως οι έρευνες γύρω από την επίδραση αυτού του προτύπου διατροφής στην επιβίωση των ασθενών είναι λιγοστές. Μια νέα Ελληνική μελέτη, σε 114 γυναίκες που διήρκησε 3 έτη, ανέδειξε την σημαντικότητα της Μεσογειακής Διατροφής στην καθυστέρηση εμφάνισης υποτροπής μετά από τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού, αλλά και το ρόλο που παίζει η κατάσταση θρέψης και ο Δείκτης Μάζας Σώματος στην επιβίωση χωρίς υποτροπή.
Συγκεκριμένα, η χαμηλή προσκόλληση στο διατροφικό πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής σχετίστηκε με χειρότερη κατάσταση θρέψης, αλλά με και συντομότερο χρόνο μέχρι την υποτροπή της νόσου. Επιπλέον, συντομότερος χρόνος μέχρι την υποτροπή παρατηρήθηκε σε γυναίκες με υψηλότερο βάρος για το ύψος τους (Δείκτη Μάζας Σώματος), με χαμηλότερη ποιότητα ζωής και χαμηλότερα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας. Δηλαδή, γυναίκες με υψηλό βάρος, και χαμηλή προσκόλληση στη Μεσογειακή διατροφή και χαμηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας εμφάνιζαν νωρίτερα υποτροπή της νόσου, σε σχέση με γυναίκες με φυσιολογικό βάρος, υψηλή προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή και υψηλότερη φυσική δραστηριότητα.
Η μελέτη αυτή έρχεται να ισχυροποιήσει δεδομένα γνωστά από τη βιβλιογραφία σχετικά με το πόσο σημαντική είναι η διασφάλιση μιας καλής θρέψης στον καρκίνο του μαστού, ακόμη και σε γυναίκες με υπερβάλλον σωματικό βάρος, ενώ αναδεικνύει και την ανάγκη για ενημέρωση του κοινού σχετικά με τα οφέλη της διατήρησης ενός υγιούς βάρους, μιας υγιεινής διατροφής και της τακτικής άσκησης για την εξέλιξη της νόσου.
Δυστυχώς στη χώρα μας, απομακρυνόμαστε από το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής, με αρνητικές επιδράσεις στην υγεία, στο επίπεδο της πρόληψης, αλλά και της αντιμετώπισης χρόνιων νόσων. Η Μεσογειακή Διατροφή, όπως κάθε πρότυπο υγιεινής διατροφής χαρακτηρίζονται από χρώμα και γεύση, και όχι από περιορισμούς και απαγορεύσεις. Η Μεσογειακή Διατροφή εκπροσωπείται από τα προϊόντα ολικής άλεσης, τα φρούτα και τα λαχανικά, το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, τα γαλακτοκομικά, το ψάρι και τα όσπρια. Πλέον, υπάρχει πληθώρα εύκολων συνταγών που όλοι μπορούμε να βάλουμε στην καθημερινότητά μας, και να θρέψουμε και να θωρακίσουμε τον οργανισμό μας.
Το άρθρο είναι ελεύθερο προς ανάγνωση στη σελίδα του επιστημονικού περιοδικού εδώ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους συγγραφείς.
Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη 2017
Σήμερα, 14 Νοέμβρη 2017 είναι η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη.
Φέτος, η ημέρα είναι αφιερωμένη στις γυναίκες. Στις γυναίκες που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη.
Κεντρικό μήνυμα είναι «Κάν΄ το για σένα και για ένα υγιές μέλλον».
Από την ανακοίνωση του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων:
Η επίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη στη ζωή της γυναίκας, καθίσταται ευκολότερα αισθητή, αν αναλογιστεί κανείς ότι μία στις δέκα γυναίκες ζει παγκοσμίως με διαβήτη, ενώ μια στις επτά εγκυμοσύνεςπροέρχονται από γυναίκες με διαβήτη κύησης. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι μητέρες που γεννούν μεγάλα και υπέρβαρα παιδιά (>4 κιλά), πιθανότατα εμφάνισαν διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Υπενθυμίζεται ότι στην Ελλάδα, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο συνάνθρωποί μας αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα σχετικά με το σακχαρώδη διαβήτη. Κάθε χρόνο 35.000 – 40.000 άτομα ανακαλύπτουν για πρώτη φορά το πρόβλημα, μεταξύ των οποίων και περισσότερα από 600 παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών.
Αξίζει να αναφερθεί ότι τα τελευταία χρόνια η αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας, που μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση σακχαρώδη διαβήτη στην ενήλικη ζωή, έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών, από πολύ μικρή ηλικία και τη δημιουργία απρόβλεπτων συνεπειών για την ποιότητα και το μέλλον των παιδιών.
Βασικές αρχές για την αντιμετώπιση της νόσου αποτελεί η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής και πρωτίστως η συστηματική σωματική δραστηριότητα. Σήμερα, κάθε ασθενής με διαβήτη μπορεί να ρυθμίσει τη ζωή του, όπως επιθυμεί, με ασφάλεια και καλή ποιότητα ζωής. Το μόνο που χρειάζεται είναι η σωστή προσαρμογή της θεραπείας του, στον τρόπο ζωής που επιθυμεί.
Η Ομάδα Ειδικών του Διαβήτη του European Federation of the Associations of Dietitians (EFAD)υποστηρίζοντας την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη 2017 (WDD) με τίτλο «Γυναίκες και διαβήτης. Το δικαίωμά μας για ένα υγιές μέλλον» εξέδωσε Δελτίο Τύπου με σκοπό την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία των αλλαγών στον τρόπο ζωής και τις διαιτητικές παρεμβάσεις ως βασικό συστατικό της διαχείρισης του διαβήτη, τονίζοντας και τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι διαιτολόγοι στον έλεγχο του διαβήτη. Για όλους τους διαιτολόγους η σωστή εκπαίδευση για τη διαχείριση του διαβήτη αποτελεί βασική προτεραιότητα και ανάγκη για ένα υγιές μέλλον για όλους.
Διαβάστε τον οδηγό διατροφής για τη ρύθμιση του διαβήτη από την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία εδώ.
Διαβάστε το άρθρο μου για τη διατροφή και τον διαβήτη τύπου ΙΙ εδώ.
Πώς θα τρώμε λιγότερο κόκκινο κρέας;
Το κόκκινο κρέας είναι από τα πιο κοινά τρόφιμα που καταναλώνουμε πλέον, αν και στη Μεσογειακή Διατροφή η κατανάλωση του κόκκινου κρέατος ήταν πολύ πιο σπάνια.
Η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο νόσου και θανάτου από καρδιαγγειακά και καρκίνο, καθώς και αυξημένο κίνδυνο πρώιμου θανάτου.
Συγκεκριμένα, τα επεξεργασμένα κρέατα πλέον αποτελούν σαφή καρκινογόνα (κατηγορία 1) για ανάπτυξη καρκίνου, ενώ το κόκκινο κρέας (εκτός ψαριού και πουλερικών) αποτελεί πιθανή αιτία καρκίνου (κατηγορία 2Α), όπως δείχνουν πάνω από 800 έρευνες που μελετήθηκαν από τον οργανισμό «International Agency for Research on Cancer».
Ως κόκκινο κρέας εννοούμε το χοιρινό, το μοσχαρίσιο, το κατσικίσιο και αρνίσιο κρέας, καθώς και τον κιμά από το κρέας αυτό. Στο κόκκινο επεξεργασμένο κρέας ανήκουν τα σαλάμια, το μπέικον τα λουκάνικα και άλλα κρέατα που έχουν υποστεί επεξεργασία. Ως μια μερίδα ορίζεται 2 φέτες επεξεργασμένου κρέατος (πχ. 2 φέτες γαλοπούλα), ή 90 γραμμάρια/ 1 τράπουλα κρέατος (πχ. 90 γραμμάρια χοιρινή μπριζόλα).
Μια μελέτη διάρκειας 28 ετών, με 24.000 συμμετέχοντες έδειξε ότι άτομα που έτρωγαν το περισσότερο κόκκινο κρέας είχαν την τάση να πεθαίνουν πιο νωρίς και συχνά από καρδιαγγειακά και καρκίνο. Για κάθε επιπλέον μερίδα κόκκινου κρέατος ο κίνδυνος θανάτου αυξήθηκε κατά 13%, ενώ για κάθε μερίδα επεξεργασμένου κρέατος κατά 20%.
Μάλιστα, στη μελέτη αυτή τα άτομα που κατανάλωναν το περισσότερο κόκκινο κρέας είχαν την τάση να πεθαίνουν σε πιο νεαρή ηλικία, και πιο συχνά από καρδιαγγειακά και καρκίνο. Επίσης, ζύγιζαν περισσότερο, ασκούνταν λιγότερο, κάπνιζαν και έπιναν πειρσσότερο αλκοόλ, σε σχέση με πιο υγιή άτομα της μελέτης.
Συστήνεται να καταναλώνουμε λιγότερο κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας, και να δίνουμε έμφαση σε άλλες καλές πηγές πρωτεϊνών. Πώς μπορούμε να μειώσουμε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος;
- Meatless Mondays. Μια πρωτοβουλία για την αποφυγή κατανάλωσης κόκκινου κρέατος τις Δευτέρες, με σκοπό την βελτίωση των διατροφικών συνηθειών του πληθυσμού. Πολύ απλά αποφύγετε να καταναλώσετε κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας τη Δευτέρα, επιλέγοντας ως σνακ ξηρούς καρπούς, κουλούρι, ή φρούτα και για κυρίως γεύμα μπορείτε να φτιάξετε όσπρια ή σαλάτα ανακατεμένη με όσπρια, όπως φασολάκια μαυρομύτικα, ένα λαδερό φαγητό (με προσεγμένη την ποσότητα ελαιολάδου βέβαια) ή ψάρι ή κοτόπουλο.
- Πρόγραμμα με ποικιλία. Μπορούμε να φτιάξουμε εβδομαδιαίο πρόγραμμα για κύρια γεύματα, με όλες τις ομάδες τροφίμων. Για παράδειγμα, τη Δευτέρα τρώμε λαδερό, την Τρίτη κοτόπουλο, την Τετάρτη όσπριο, την Πέμπτη και το Σάββατο ψάρι, την Παρασκευή ζυμαρικά ή ομελέτα, και την Κυριακή κόκκινο κρέας!
- Μπορούμε να αλλάξουμε κλασσικές συνταγές με κόκκινο κρέας. Τα μπιφτέκια κοτόπουλο είναι εξίσου γευστικά με τα κλασσικά, ενώ έχουν και λιγότερο κορεσμένο λίπος! Επίσης, μπορούμε να φτιάξουμε μπιφτέκια από ρεβύθια ή και φακές, ή ακόμα και παστίτσιο με κοτόπουλο ή φακές!
- Μπορούμε να αντικαταστήσουμε μια μερίδα το κόκκινο κρέας την εβδομάδα με ψάρι. 2 μερίδες ψαριού την εβδομάδα, κυρίως λιπαρών ψαριών αρκούν για επιτύχουμε την πρόσληψη των ω-3 λιπαρών που χρειαζόμαστε!
- Μπορούμε να μειώσουμε την ποσότητα κρέατος στο πιάτο μας και να συμπληρώσουμε τη μερίδα μας με όσπρια ή και λαχανικά!
- Μπορούμε να βελτιώσουμε την ποικιλία στα τοστ και τα σάντουιτς προτιμώντας αντί για αλλαντικό να βάλουμε μόνο τυρί με λαχανικά ή τυρί φέτα και ντομάτα, ή τόνο και λαχανικά!
- Μια καλή και γρήγορη εναλλακτική στο κόκκινο κρέας είναι το αυγό, με την εξαιρετικής ποιότητας πρωτεϊνη του! Ειδικά τις μέρες που βιαζόμαστε μπορούμε να φτιάξουμε μια ομελέτα με λαχανικά και τυρί!
Η διατροφή μας παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη χρόνιων ασθενειών, όπως τα καρδιαγγειακά, ο διαβήτης και ο καρκίνος. Μια υγιεινή διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή χαρακτηρίζεται από ποικιλία τροφίμων, με χαμηλη όμως πρόσληψη κόκκινου κρέατος! Ας δοκιμάσουμε νέες και παλιές υγιεινές συνταγές, και ας προτιμήσουμε το κόκκινο κρέας πιο σπάνια!
Διατροφικοί μύθοι: Τι ισχύει τελικά (Μέρος Β')
Πληθώρα πληροφοριών μάς είναι πλέον διαθέσιμες μέσω του διαδικτύου. Η παραπληροφόρηση πάνω στη διατροφή είναι πιο κοινή από ποτέ, γεγονός που δεν βοηθάει στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας και της επίτευξης ενός υγιεινού τρόπου διατροφής.
1. Το βραδινό φαγητό παχαίνει. Κι όμως αυτό που έχει σημασία είναι πόσες θερμίδες προσλαμβάνουμε μέσα σε μία μέρα, μέσα σε ένα 24ωρο! Αυτό που συμβαίνει συχνά είναι να τρώμε μεγάλη ποσότητα βραδινού και έτσι να υπερβαίνουμε τις ημερήσιες ενεργειακές ανάγκες που έχει ο οργανισμός μας και να οδηγούμαστε σε σταδιακή αύξηση του βάρους. Σε ορισμένα άτομα η κατανάλωση του βραδινού νωρίς π.χ. στις 8 και η αποφυγή κατανάλωσης τροφής μετά μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του βάρους λόγω μείωσης των θερμίδων που προσλαμβάνουν μέσα σε ένα 24ωρο!
2. Δεν πρέπει να συνδυάζουμε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες σε ένα γεύμα, γιατί ο οργανισμός μας δεν μπορεί να πέψει καλά τα δύο συστατικά μαζί και οδηγούμαστε σε πρόσληψη βάρους. Η θεωρία αυτή ξεκίνησε από έναν γιατρό στην αρχή του 20ού αιώνα. Στην πραγματικότητα η θεωρία αυτή δεν ισχύει και η αποφυγή του συνδυασμού υδατανθράκων και πρωτεϊνών δεν οδηγεί σε μείωση του βάρους από μόνη της. Επιπλέον, υπάρχουν πολλά κοινά τρόφιμα-πηγές αμύλου που περιέχουν και πρωτεΐνες, όπως το γάλα, το γιαούρτι, τα όσπρια, τα δημητριακά και τα παράγωγά τους (π.χ. ψωμί, ζυμαρικά), άρα πρακτικά δεν μπορούμε να χωρίσουμε αυτά τα δύο θρεπτικά συστατικά!
3. Έχω δυσανεξία σε ένα τρόφιμο και αυτό με παχαίνει. Τα τελευταία χρόνια η τροφική δυσανεξία και η σχέση της με την απώλεια βάρους έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Η θεωρία αυτή δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη, ενώ δεν λαμβάνει υπόψη τη φυσιολογία του οργανισμού μας. Μάλιστα, τα τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμόού έχουν κριθεί παράνομα, σύμφωνα με τις υπουργικές αποφάσεις με αριθμό πρωτοκόλλου Γ3β/ΓΠ/οικ.63736 και Γ3β/ΓΠ/οικ.63737. Δεν υπάρχει κάποιο τρόφιμο που να μας παχαίνει. Αν όμως τρώμε περισσότερο απ’ όσο χρειαζόμαστε, τότε σε βάθος χρόνου το βάρος μας αυξάνεται, ανεξαρτήτου τροφής!
4. Για να ξεκινήσω να χάνω βάρος πρέπει να κάνω αποτοξίνωση. Η βιομηχανία της αποτοξίνωσης τα τελευταία χρόνια έχει αυξήσει τα κέρδη της! Στην πραγματικότητα οι νεφροί και το ήπαρ μας είναι τα πιο σημαντικά όργανα που παίρνουν μέρος στην αυτο-αποτοξίνωση του οργανισμού μας, ενώ στην περίπτωση που λόγω δηλητηρίασης ή νόσου δεν μπορεί να αποτοξινωθεί, τότε πάμε στο νοσοκομείο. Δεν θα μας βοηθήσει κανένα -ακριβό- πρόγραμμα αποτοξίνωσης, τσάι ή συμπλήρωμα διατροφής! Πολλοί έχουν συνδέσει την «αναγκαιότητα για αποτοξίνωση» με την απώλεια βάρους, δηλαδή παρουσιάζουν την αποτοξίνωση ως τρόπο για την εκκίνηση της απώλειας βάρους, κάτι που η έρευνα έχει αποδείξει πως δεν ισχύει, ενώ πολλοί αναφέρουν ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα για απώλεια βάρους οδηγεί σε μείωση βάρους του πορτοφολιού μας! Για να χάσουμε βάρος αρκεί να προσλαμβάνουμε λιγότερες θερμίδες απ’ αυτές που χρειαζόμαστε! Ακολουθώντας φυσικά έναν υγιεινό τρόπο ζωής, βοηθάμε τη βέλτιστη λειτουργία του και τη διασφάλιση της υγείας μας!
Η παραπληροφόρηση πάνω στη διατροφή και η παρουσίαση ορισμένων «πρωτότυπων» μεθόδων για γρήγορη απώλεια βάρους αποτελούν σημαντικά θέματα δημόσιας υγείας και παραπλάνησης του κοινού. Πολλοί διατροφικοί μύθοι θεωρούνται από το κοινό ισχύοντες, με αποτέλεσμα όχι μόνο τον αποπροσανατολισμό του, αλλά και την απογοήτευση σε περίπτωση που οι προσπάθειες για απώλεια βάρους δεν ευδοκιμούν.