Διατροφή και ψωρίαση
Η ψωρίαση είναι μια χρόνια, μη μεταδοτική φλεγμονώδης δερματοπάθεια, που εμφανίζει εξάρσεις και υφέσεις. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ αυτή η δερματοπάθεια επηρεάζει το 0.09–11.43% του παγκόσμιου πληθυσμού, και στις ανεπτυγμένες χώρες το ποσοστό των ασθενών είναι 1.5% με 5%. Η κλινική εικόνα των ασθενών διαφέρει ανάλογα με τη μορφή της. Η πλειονότητα των ασθενών εμφανίζει δερματικές πλάκες, συμμετρικά, κυρίως στους αγκώνες, τα γόνατα, στη μέση και το κεφάλι, που προκαλούν φαγούρα, πόνο και κάψιμο στο δέρμα. Οι δερματικές πλάκες δημιουργούνται από την υπερπλασία κυττάρων του δέρματος (κερατινοκυττάρων).
Η ψωρίαση διαγιγνώσκεται κυρίως μέσω φυσικής εξέτασης από δερματολόγο. Ενδέχεται να πραγματοποιηθεί βιοψία για την επιβεβαίωση της διάγνωσης. Η θεραπεία στοχεύει συχνά στη μείωση των συμπτωμάτων και στην πρόληψη των εξάρσεων. Κοινές θεραπείες περιλαμβάνουν τοπικά κορτικοστεροειδή, ανάλογα της βιταμίνης D, φωτοθεραπεία, στοματικά ή ενέσιμα φάρμακα και βιολογικούς παράγοντες που στοχεύουν σε συγκεκριμένα μέρη του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η διατροφή μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της ψωρίασης, αν και δεν την προκαλεί. Οι διατροφικές συστάσεις έχουν εστιάσει ιδιαίτερα γύρω από την ποιότητα της διατροφής.
- Διαχείριση Βάρους Το αυξημένο σωματικό βάρος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ψωρίασης. Επομένως, η απώλεια βάρους μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, και την καλύτερη αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής. Μάλιστα, ακόμη και μικρή απώλεια βάρους, της τάξης του 5% του αρχικού βάρους έχει θετικά αποτελέσματα!
- Μεσογειακή Διατροφή Η Μεσογειακή Διατροφή είναι ένα πρότυπο διατροφής πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, με την έμφαση στα φρέσκα φρούτα, τα λαχανικά, τα σιτηρά ολικής άλεσης, το ψάρι, τα όσπρια και το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο. Μάλιστα, συστήνεται η τακτική εβδομαδιαία κατανάλωση ψαριού και οσπρίων, όπως και κόκκινης σάλτσας στο φαγητό, η καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, και η καθημερινή χρήση ελαιολάδου. Αυτό το διατροφικό πρότυπο μπορεί να έχει ευεργετική δράση για τα άτομα με ψωρίαση λόγω των συστατικών των τροφίμων που τη χαρακτηρίζουν.
- Ωμέγα-3 Λιπαρά Οξέα Η πρόσληψη ωμέγα-3 λιπαρών οξέων μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή που σχετίζεται με τη ψωρίαση. Καλές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων είναι τα λιπαρά ψάρια, οι σπόροι και ξηροί καρποί.
- Συμπληρωματική αγωγή με βιταμίνη D σε περίπτωση χαμηλών επιπέδων Ορισμένες μελέτες δείχνουν βελτίωση στα συμπτώματα με συμπληρωματική αγωγή σε άτομα που έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D.
- Δίαιτα Χωρίς Γλουτένη Μόνο σε άτομα με ψωρίαση και κοιλιάκη ή ευαισθησία στη γλουτένη, μια διατροφή χωρίς γλουτένη μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της ψωρίασης. Εαν δεν υπάρχει κοιλιάκη ή ευαισθησία στη γλουτένη, δεν υπάρχει λόγος αποφυγής της γλουτένης.
Τι πρέπει να προσέξει το άτομο με ψωρίαση στη διατροφή του;
Ελεγχόμενη Κατανάλωση Αλκοόλ Η κατανάλωση αλκοόλ ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά τα συμπτώματα της ψωρίασης, επομένως η μείωση ή η αποφυγή του αλκοόλ μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση της ασθένειας (Qureshi et al., 2009, Archives of Dermatology).
Χαμηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών Μελέτες σε ποντίκια έχουν δείξει αρνητική επίδραση των κορεσμένων λιπαρών στην δερματοπάθεια. Συνεπώς, συστήνεται η αποφυγή της υψηλής κατανάλωσης τους. Κοινές πηγές κορεσμένων λιπαρών είναι το βούτυρο, το κόκκινο κρέας, τα τροπικά έλαια (πχ. φοινικέλαιο, λάδι καρύδας) και τα ολόπαχα γαλακτοκομικά (κυρίως τυριά).
Χαμηλή πρόσληψη ελευθέρων και πρόσθετων σακχάρων Σε ποντίκια, διατροφή πλούσια σε σάκχαρα, και διατροφή πλούσια σε σάκχαρα και λιπαρά, είχε αρνητική επίδραση στην ψωρίαση. Συνεπώς, συστήνεται η χαμηλή πρόσληψη ελευθέρων σακχάρων, όπως συστήνει και ο ΠΟΥ, μέχρι 5% των προσλαμβανόμενων θερμίδων. Το μέτρο αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω επιλογής τροφίμων με λιγότερη ή καθόλου πρόσθετη ζάχαρη, παρασκευή ροφημάτων και γλυκισμάτων χωρίς ή με λιγότερη ζάχαρη, και χρήση φρούτων για γλυκιά γεύση σε γλυκές παρασκευές (μπάρες, κέικ, μπισκότα).
Ημερήσιο Διατροφικό Πλάνο
Πρωινό: 1 κεσεδάκι γιαούρτι 2% με 1 φρούτο, μούσλι, κανέλα και σπόρους (πχ. κολοκυθόσπορο)
Δεκατιανό: Σπιτική μπάρα με βρώμη, σπόρους και φυστικοβούτυρο
Μεσημεριανό: Σαλάτα εποχής με εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, 1 μερίδα ψάρι ψητό ή πλακί, και ψωμί ολικής άλεσης
Απογευματινό: 2 φρούτα και ξηρούς καρπούς
Βραδινό: Σαλάτα ντάκος με παξιμάδι ολικής άλεσης, ανθότυρο, ντομάτα, κρεμμύδι και ελιές, και εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο
Χρήσιμες πηγές:
- Kanda N, Hoashi T, Saeki H. Nutrition and Psoriasis. Int J Mol Sci. 2020 Jul 29;21(15):5405. doi: 10.3390/ijms21155405.
- Garbicz J, Całyniuk B, Górski M, Buczkowska M, Piecuch M, Kulik A, Rozentryt P. Nutritional Therapy in Persons Suffering from Psoriasis. Nutrients. 2021 Dec 28;14(1):119. doi: 10.3390/nu14010119.
- Honda T, Kabashima K. Current understanding of the role of dietary lipids in the pathophysiology of psoriasis. J Dermatol Sci. 2019 Jun;94(3):314-320. doi: 10.1016/j.jdermsci.2019.05.003. Epub 2019 May 21. PMID: 31133503.
- Ford AR, Siegel M, Bagel J, Cordoro KM, Garg A, Gottlieb A, Green LJ, Gudjonsson JE, Koo J, Lebwohl M, Liao W, Mandelin AM 2nd, Markenson JA, Mehta N, Merola JF, Prussick R, Ryan C, Schwartzman S, Siegel EL, Van Voorhees AS, Wu JJ, Armstrong AW. Dietary Recommendations for Adults With Psoriasis or Psoriatic Arthritis From the Medical Board of the National Psoriasis Foundation: A Systematic Review. JAMA Dermatol. 2018 Aug 1;154(8):934-950. doi: 10.1001/jamadermatol.2018.1412.
Τι κάνω ως διαιτολόγος-διατροφολόγος;
Η Δρ Ειρήνη Δημίδη είχε προτείνει σε συναδέλφους, για την ενημέρωση του κοινού, να αναφέρουμε τι κάνουμε ως διαιτολόγοι-διατροφολογοι!
Ως διαιτολόγος-διατροφολόγος:
1. Διατηρώ διαιτολογικό γραφείο, όπου ασχολούμαι πέρα από τον έλεγχο του σωματικού βάρους, και με την διαιτολογική παρέμβαση σε ασθενείς με χρόνιες νόσους, όπως καρκινο, διαβητη, νεφροπαθειες κ.α.
2. Αρθρογραφώ για την τοπικη εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, στη στηλη μου ΔΙΑΤΟλογικά και αναρτώ κείμενα στην ιστοσελίδα μου www.mantzorou.gr kai στους λογαριασμούς μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook και instagram.
3. Δίνω ομιλίες σε σχολεία & στο κοινό σχετικά με τη διατροφή
4. Στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου εκπονώ τη διδακτορική μου διατριβή. Η έρευνά μου σχετίζεται με την κατάσταση θρεψης σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού
5. Λαμβάνω μέρος στην εκπόνηση ερευνών του Παν/μίου Αγαίου, καθώς και στη συγγραφή επιστημονικών άρθρων ανασκόπισης & κλινικών μελετών
6. Παρουσιάζω τα αποτελέσματα της έρευνάς μου και των άλλων ερευνών σε εθνικά & διεθνή επιστημονικά συνέδρια
Τέσσερις τρόποι να σαμποτάρετε την προσπάθειά σας να τρώτε σωστά
Όλοι γνωρίζουμε ότι η υγιεινή διατροφή είναι αρωγός στην διασφάλιση της υγείας μας. Η προσκόλληση σε ένα υγιεινό πρόγραμμα διατροφής σχετίζεται με σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων ασθενειών και πρόωρου θανάτου. Πολλές φορές νομίζουμε ότι το να τρώμε σωστά είναι δύσκολο και ενέχει αρκετούς περιορισμούς που μας στερούν την απόλαυση του φαγητού. Στην πραγματικότητα, όμως, η προσκόλληση στην υγιεινή διατροφή είναι πιο απολαυστική, και πιο γευστική από την προσκόλληση σε μια «δυτικού» τύπου διατροφή.
Ας δούμε τέσσερις πεποιθήσεις που σαμποτάρουν την προσπάθειά μας να τρώμε υγιεινά!
1. Η υγιεινή διατροφή ισούται με περιορισμούς σε τρόφιμα. Κανένα τρόφιμο δεν απαγορεύεται, εκτός και αν υπάρχει ιατρικός λόγος, όπως κάποια αλλεργία. Όλα τα τρόφιμα μάς παρέχουν ενέργεια και θρεπτικά συστατικά, με κάποια τρόφιμα να είναι πιο θρεπτικά, και άλλα λιγότερο θρεπτικά. Σκοπός είναι η ισορροπία στην κατανάλωση των τροφίμων. Δηλαδή, ναι μεν το πορτοκάλι είναι πιο υγιεινό από μια πάστα, αλλά δεν μπορούμε να ζήσουμε αποκλειστικά με κανένα από τα δύο. Θα φάμε καθημερινά 2 με 3 μερίδες φρούτων, και μια φορά την εβδομάδα μπορούμε να απολαύσουμε το αγαπημένο μας γλυκό! Ακόμη και όταν δεν είναι εύκολο να έχουμε έλεγχο στον τρόπο μαγειρέματος και στα διαθέσιμα φαγητό, όπως στις διακοπές, πρέπει να σκεφτόμαστε ότι ο στόχος δεν είναι η τελειότητα, αλλά το να κάνουμε τις καλύτερες επιλογές, δεδομένων των συνθηκών!
2. Η υγιεινή διατροφή βοηθά μόνο τα άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος. Πολλές φορές λέμε ή σκεφτόμαστε ότι ο/η τάδε είναι αδύνατος/η, άρα γιατί να προσέξει; Δεν έχει τόση σημασία το σωματικό βάρος, όταν η διατροφή δεν παρέχει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά σε επαρκείς ποσότητες, ενώ γίνεται υπερκατανάλωση κορεσμένων και τρανς λιπαρών, ελευθέρων σακχάρων και Νατρίου. Η προσκόλληση στην υγιεινή διατροφή είναι ευεργετική για όλους.
3. Πρέπει να τρώμε αυστηρά 3 γεύματα και 2 σνακ την ημέρα, ανά 3 ώρες. Φυσικά, είναι καλό να ακολουθούμε το πλάνο αυτό, έτσι ώστε να παρέχουμε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό μας, χωρίς να μένουμε νηστικοί και πολύ πεινασμένοι για ώρες. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε με το ρολόι πάνω από το φαγητό και να τρώμε όλο το φαγητό μας. Είναι απαραίτητο να ακούμε τον οργανισμό μας και να τρώμε όταν πεινάμε (που συνήθως είναι ανά 3-4 ώρες), ενώ όταν είμαστε ικανοποιημένοι με την ποσότητα φαγητού που φάγαμε, χωρίς να έχουμε «σκάσει στο φαΐ», καλό είναι να σταματάμε, ακόμη και αν δεν έχουμε τελειώσει το πιάτο μας. Μπορούμε να βάλουμε το φαγητό που περίσσεψε στο ψυγείο και να το φάμε αργότερα, όταν πεινάσουμε!
4. Η υγιεινή διατροφή είναι βαρετή και τα φαγητά άγευστα! Η υγιεινή διατροφή, όμως, μόνο άγευστη ή άχρωμη δεν είναι! Πληθώρα χρωματιστών λαχανικών και φρούτων από τοπικούς παραγωγούς, μυρωδικά και μπαχαρικά που δίνουν άλλη διάσταση στο πιάτο, καλομαγειρεμένο κρέας, κοτόπουλο με πατάτες στο φούρνο και ψητό ψάρι με μπόλικο λεμόνι και μυρωδικά, καλοζυμωμένο ψημένο ψωμί με λίγο λάδι και ρίγανη, ζεστή σούπα οσπρίων για το χειμώνα, γιαούρτι με μέλι και καρύδια, και πολλά άλλα αλμυρά και γλυκά εδέσματα είναι αυτά που χαρακτηρίζουν την υγιεινή διατροφή, ειδικά στην Ελλάδα. Μήπως πρέπει να φανταζόμαστε τα παραπάνω φαγητά όταν σκεφτόμαστε την υγιεινή διατροφή;
Η προσκόλληση σε ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής δεν είναι δύσκολο! Ειδικά στην Ελλάδα είναι εύκολο, γευστικό και πιο φθηνό να ακολουθούμε τη Μεσογειακή Διατροφή, ένα από τα πιο υγιεινά και μελετημένα πρότυπα διατροφής στον κόσμο!
Να γίνω διαιτολόγος;
Διανύουμε την εποχή των Πανελληνίων, η οποία, αν και κουραστική και αγχωτική, μας δίνει το εισιτήριο για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση και για πολλούς την πρώτη μετακόμιση από το σπίτι και την πρώτη φορά που θα ζήσουμε μόνοι μας! Ένα από τα ερωτήματα των ημερών προς τους υποψηφίους είναι τι θέλουν να σπουδάσουν και ποια σχολή έχουν ως στόχο!
Καθένας έχει το δικό του στόχο, ανεξάρτητα από το πόσο καλά έχει γράψει στις εξετάσεις και το πώς θα κινηθούν οι βάσεις! Είναι σημαντικό να έχουμε ψάξει τις διαφορετικές επιλογές που έχουμε και το πρόγραμμα σπουδών κάθε σχολής, καθώς, ακόμη και αν έχουν τον ίδιο τίτλο σπουδών, μπορεί το πρόγραμμα να διαφέρει αρκετά όσον αφορά τον αριθμό των μαθημάτων, το πόσο καλά καλύπτεται ένας κλάδος-μάθημα, πχ. φυσιολογία, από την ύλη, καθώς και την πρακτική άσκηση και την πτυχιακή εργασία.
Βλέποντας τον οδηγό σπουδών, μπορεί κάποια μαθήματα να φαίνεται ότι δεν συνδέονται με τον τίτλο σπουδών. Κι όμως, μαθαίνοντας τις αρχές τις χημείας, βιοχημείας, φυσιολογίας, φαρμακολογίας και άλλων στην περίπτωσή μου κατανοούμε καλύτερα και σε βάθος τον τρόπο λειτουργίας του οργανισμού και την επιρροή διάφορων παραγόντων (διατροφή, φάρμακα, περιβάλλον, γονίδια) στην υγεία και τη νόσο. Για παράδειγμα, όταν γνωρίζουμε καλά τον τρόπο λειτουργίας ενός οργάνου του σώματος, γνωρίζουμε πώς επηρεάζεται η λειτουργία του και τον αντίκτυπο που έχει η νόσος στη διατροφική κατάσταση και τη σίτιση του ατόμου.
Επιπλέον, έτσι γίνεται ευκολότερη η κατανόηση επιστημονικών βιβλίων και άρθρων, των οποίων η μελέτη (με κριτική ματιά) δεν σταματάει ποτέ!
Πολλές φορές και τα επαγγελματικά δικαιώματα μπορεί να διαφέρουν σε κάποιους κλάδους, αν και στην διαιτολογία τα επαγγελματικά δικαιώματα είναι ίδια για αποφοίτους του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου και των Τ.Ε.Ι.
Το επάγγελμα του διαιτολόγου-διατρφολόγου είναι πλέον κατοχυρωμένο και στη χώρα μας. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί οποιοσδήποτε να πει ότι είναι διαιτολόγος και να έχει διαιτολογικό γραφείο ή να δίνει συμβουλές πάνω στη διατροφή, αν και δυστυχώς είναι συχνό φαινόμενο να αναπαράγονται μη αληθείς ισχυρισμοί πάνω στη διατροφή και την απώλεια βάρους και τη διασφάλιση της υγείας μας.
Το αντικείμενο του ιδιώτη διαιτολόγου, αν και είναι συνδεδεμένο με την απώλεια βάρους, δεν οριοθετείται εκεί.
Ο διαιτολόγος-διατροφολόγος, πέρα από την κατάρτιση ενός προγράμματος διατροφής και τη διατροφική συμβουλευτική με ενσυναίσθηση που παρέχει, έχει ως αντικείμενο τη βελτίωση της σχέσης του ατόμου με το φαγητό και την επίτευξη και διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής (σωστή διατροφή και άσκηση). Όμως, διαιτολογική υποστήριξη χρειάζονται και άτομα με ασθένειες σχετιζόμενες με τη διατροφή, όπως άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακά νοσήματα, νεφροπαθείς, άτομα με κοιλιοκάκη και άλλες παθήσεις του γαστρεντερικού καθώς και πολλές άλλες ασθένειες.
Ο διαιτολόγος-διατροφολόγος είναι ο ειδικός που μέσω της παροχής διαιτολογικής μέριμνας παίζει καίριο ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση ασθενειών.
Ο κλάδος της διαιτολογίας είναι ένας πολύ ενδιαφέρον τομέας, με αρκετές προοπτικές στην Κλινική Διατροφή, στη Διατροφή Δημόσιας Υγείας καθώς και στη Βιομηχανία Τροφίμων. Μάλιστα, στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο για την απόκτηση του πτυχίου η πρακτική άσκηση έχει τρία μέρη: α. την πρακτική άσκηση στη βιομηχανία τροφίμων (ή μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες), β. την πρακτική άσκηση στην κοινότητα (σε ΚΑΠΗ, νηπιαγωγεία/παιδικούς σταθμούς, στον Πανελλήνιο Σύλλογο Διαιτολόγων-Διατροφολόγων κ.ά.), η οποία καλύπτει τον κλάδο της Δημόσιας Υγείας, και γ. πρακτική άσκηση σε νοσοκομείο, όπου καλύπτεται ο κλάδος της κλινικής διατροφής. Έτσι, ο φοιτητής αφού μελετήσει τη θεωρία, περνάει στην πράξη και βλέπει από πρώτο χέρι πώς είναι να δουλεύει κανείς ως διαιτολόγος στους διάφορους αυτούς κλάδους.
Η απόφαση της επιλογής του επαγγέλματος που θα ακολουθήσουμε στο μέλλον δεν είναι εύκολη απόφαση!
Αναρωτηθείτε πώς βλέπετε τον εαυτό σας τα επόμενα χρόνια, τι σας αρέσει να κάνετε και ποια είναι τα ταλέντα σας! Έχουν δίκιο όσοι σας λένε να κάνετε επάγγελμα αυτό που σας αρέσει να κάνετε και δεν θα χρειαστεί να δουλέψετε ούτε μία μέρα.