Διατροφή και πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων
Τα καρδιαγγειακά, τα νοσήματα της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων αποτελούν τη νούμερο ένα αιτία θανάτων στον κόσμο και τη πιο συχνή αιτία θανάτου σε διαβητικούς ασθενείς.
Οι παράγοντες κινδύνου είναι τροποποιήσιμοι και μη τροποποιήσιμοι. Στην πλειοψηφία τους τα καρδιαγγειακά νοσήματα έχουν αίτια που μπορούν να αποφευχθούν και να θεραπευτούν, όπως υπέρταση, υψηλή χοληστερόλη, υπέρβαρο και παχυσαρκία, κάπνισμα, καθιστική ζωή και σακχαρώδης διαβήτης. Στους μη τροποποιήσιμους παράγοντες συγκαταλέγονται η ηλικία, το φύλο (οι άνδρες βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο από τις προεμμηνοεπαυσιακές γυναίκες) και το οικογενειακό ιστορικό.
Ο American Heart Association, καθώς και άλλοι σύλλογοι έχουν εκδώσει οδηγίες για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Στόχος είναι το υγιές λιπιδαιμικό προφίλ, τα φυσιολογικά επίπεδα αρτηριακής πίεσης και γλυκόζης αίματος.
Η διατροφή παίζει ρόλο στη διαμόρφωση των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου. Αναλυτικά, για μείωση κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων:
1. Διατηρήστε ένα υγιές βάρος, με Δείκτη Μάζας Σώματος στα φυσιολογικά όρια 18.5- 24.9 kg/m2, καθώς η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ επηρεάζει την αρτηριακή πίεση, τα επίπεδα γλυκόζης και το λιπιδαιμικό προφίλ.
2. Ακολουθήστε μια υγιεινή διατροφή. Μάλιστα, η Μεσογειακή Διατροφή είναι ιδιαίτερα ευεργετική στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
- Καταναλώνετε τουλάχιστον 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα, ιδιαίτερα αυτά με έντονα χρώματα (όπως σπανάκι, καρρότα, μύρτιλα), καθώς είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, χωρίς να είναι ενεργειακά πυκνά. Δίαιτες πλούσιες σε φρούτα και λαχανικά είναι προστατευτικές, ιδιαίτερα, όταν τα φρούτα αντικαθιστούν γλυκά και άλλα σνακ.
- Προτιμήστε προϊόντα ολικής άλεσης και τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες (όπως όσπρια) που βελτιώνουν το λιπιδαιμικό προφίλ.
- Καταναλώστε λιπαρά ψάρια τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα, που είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα.
- Μειώστε την κατανάλωση των τρανς και κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης. Κύριες πηγές κορεσμένων λιπαρών είναι ζωικά προϊόντα, όπως κρεατικά και γαλακτοκομικά, πηγές τρανς λιπαρών είναι τα μερικώς υδρογονωμένα λίπη, που χρησιμοποιούνται σε έτοιμα τηγανητά και γλυκά προϊόντα. Κύριες πηγές χοληστερόλης είναι ζωικά προϊόντα, όπως αυγά, γαλακτοκομικά και κρεατικά. Τα επίπεδα χοληστερόλης δεν επηρεάζονται άμεσα από την ποσότητα χοληστερόλης της διατροφής, αλλά σε κάποιους ανθρώπους μια δίαιτα πλούσια σε χοληστερόλη επηρεάζει τα επίπεδα χοληστερόλης του αίματος, με δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία. Προτιμήστε γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά, άπαχο κρέας και αποφύγετε τα υδρογονωμένα λίπη.
- Αποφύγετε την προσθήκη αλατιού σε φαγητό και σαλάτες, καθώς μπορεί να συμβάλει στην υπέρταση.
3. Εάν καταναλώνετε αλκοόλ μειώστε την ποσότητα σε 1 ποτήρι για τις γυναίκες και 2 για τους άνδρες την ημέρα.
4. Άσκηθείτε. Η άσκηση βελτιώνει την καρδιαγγειακή λειτουργία και βοηθάει στην απώλεια και διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.
Η έρευνα συνδέει τη διατροφή με τους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η τροποποίηση της διατροφής και του τρόπου ζωής μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του κινδύνου και να συμβάλουν στη βελτίωση της υγείας γενικότερα.
Πού θα απευθυνθεί κάποιος που έχει διατροφική διαταραχή;
Οι διατροφικές διαταραχές αποτελούν ψυχικές νόσους με σημαντικό αντίκτυπο στην σωματική υγεία του πάσχοντος.
Με διατροφικές διαταραχές μπορούν να διαγνωστούν άντρες και γυναίκες, αν και είναι πιο συχνές σε γυναίκες. Η κρίσιμη ηλικία εμφάνισης διατροφικών διαταραχών ποικίλει. Η νευογενής ανορεξία & βουλιμία είναι πιο συχνές στην εφηβεία (15-19 ετών) & η αδηφαγική διαταραχή στην ενήλικο ζωή. Παράλληλα φαίνεται να υπάρχει μια τάση για αύξηση στιε διατροφικές διαταραχες σε γυναίκες μέσης ηλικίας!
Η νευρογενής ανορεξία αποτελεί την ψυχική νόσο με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα!!!
Πού θα απευθυνθεί κάποιος που έχει διαταραγμένη σχέση με το φαγητό ή διατροφική διαταραχή;
Η αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών απαιτεί ολοκληρωμένη μέριμνα από διεπιστημονική ομάδα που περιλαμβάνει επαγγλεματίες ψυχικής υγείας (ψυχολόγο, ψυχίατρο), ιατρό, και διαιτολόγο-διατροφολόγο.
Ο διαιτολόγος-διατροφολόγος συχνά είναι ο πρώτος επαγγελματίας υγείας που θα αναγνωρίσει τη διατροφική διαταραχή, και ο ρόλος του έγκειται στην ανάρρωση και την πρόληψη της υποτροπής, ανάλογα με τη διατροφική διαταραχή (νευρογενής ανορεξία, νευρογενής βουλιμία, αδηφαγική διαταραχή).
Ο διαιτολόγος-διατροφολόγος είναι ο ειδικός ο οποίος σε συνεργασία με τον ασθενή θα καταρτίσει ένα θεραπευτικό πλάνο αναφορικά με τη διατροφή, ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση θρέψης, θα φροντίσει τη διατροφική εκπαίδευση του ασθενούς, προς βελτίωση της διαταραγμένης σχέσης με τροφή & την επαναφορά φυσιολογικών προτύπων διατροφής.
Οι διατροφικές διαταραχές δεν αποτελούν τρόπο ζωής, αλλά νόσους, που απαιτούν ολοκληρωμένη ομάδα ειδικών!
Εγώ έχω εκπαιδευτεί στις διατροφικές διαταραχές στο ΚΕΑΔΔ, το οποίο συνεργάζεται με το National Centre for Eating DIsorders του Ην. Βασιλείου.
Πηγές
- Epidemiology of Eating Disorders: Incidence, Prevalence and Mortality Rates
-NICE guideline [NG69] Eating disorders: recognition and treatment
Πειράζει να τρώω το ίδιο πρωινό;
Πειράζει να τρώω το ίδιο πρωινο κάθε μέρα;
Πολλοί διαιτωμενοι αναρωτιουνται αν πειραζει να τρωνε το ίδιο πρωινο ή βραδινό ή σνακ κάθε μέρα.
- Σίγουρα θέλουμε να ακολουθούμε μια πληρη ισορροπημένη #διατροφή, με τρόφιμα που μας αρέσουν & γευματα που μας βολευουν!
- Επίσης, η ποικιλια είναι σημαντική για να λαμβάνουμε πληθωρα θρεπτικών συστατικών!
Αν το γευμα μας είναι θρεπτικό και πληρες, και οι διατροφικές επιλογές της υπολοιπης ημέρας έχουν ποικιλια, τοτε δεν είναι απαγορευτικό να καταναλώνουμε το ίδιο πρωινο κάθε μέρα ή τακτικα!
Ένα πλήρες και ισορροπημένο γεύμα περιέχει λαχανικά ή φρούτο, μια πηγή πρωτεΐνης & μια πηγή υδατάνθρακα!
Ιδέες για πρωινά:
- Sandwich με τυρί, γαλοπούλα, ντοματα, αγγούρι & πιπεριά
- Ομελέτα με λαχανικά και βρώμη ή ψωμί
- Porridge με φρούτα & φυστικοβούτυρο
- Κουλούρι με τυρί και ντοματίνια
- Αυγοφέτες με γιαούρτι και σως κόκκινων φρούτων
- Baked oatmeal με μήλο
Από πότε οι πατάτες είναι ανθυγιεινές;
Κατά καιρούς διάφορα ντοκιμαντέρ βγαίνουν στον αέρα σχετικά με τη διατροφή και την υγεία. Δυστυχώς, πολλές φορές τα ντοκιμαντέρ έχουν σκοπό να οδηγήσουν σε ένα συγκεκριμένο συμπέρασμα, χωρίς να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο, όπως το ντοκιμαντέρ «What the Health?» που οδήγησε πολλούς να πιστεύουν ότι μια vegan διατροφή είναι η μοναδική υγιεινή διατροφή που πρέπει να ακολουθεί κανείς, και ότι οργανισμοί υγείας δεν γνωρίζουν από επιστημονική τεκμηρίωση, εφόσον οι τηλεφωνητές των οργανισμών δεν μπορούσαν να απαντήσουν στις ερωτήσεις του παρουσιαστή!
Φέτος, είναι σειρά του BBC, με την εκπομπή - ντοκιμαντέρ «The truth about carbs» να παραπλανήσει το κοινό, σχετικά με τους υδατάνθρακες και τις πατάτες! Δημοσιεύματα μετά την εκπομπή ισχυρίζονταν ότι οι πατάτες περιέχουν διπλάσια ζάχαρη από την coca - cola! Όμως κάτι τέτοιο δεν ισχύει! Οι πατάτες, όπως και άλλα λαχανικά, όσπρια και σιτηρά περιέχουν λίγα σάκχαρα, πάρα πολύ λιγότερα από 19 κουταλάκια του γλυκού βέβαια, περίπου στο ένα με δύο γραμμάρια ανά πατάτα! Επιπλέον, τα σάκχαρα που περιέχονται στα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα σιτηρά και στο γάλα δεν μετρούν στα ελεύθερα σάκχαρα, όπως η ζάχαρη που περιέχεται στα αναψυκτικά! Αυτό συμβαίνει καθώς τα σάκχαρα των παραπάνω τροφίμων είναι σε μικρή ποσότητα, βρίσκονται σε θρεπτικά τρόφιμα, πλούσια σε βιταμίνες, πρωτεΐνες, μέταλλα, και φυτικές ίνες.
Οι υδατάνθρακες, το κύριο καύσιμο του οργανισμού μας, από όποιο τρόφιμο και να προέρχονται μετατρέπονται σε γλυκόζη, ενώ το σώμα μας δεν καταλαβαίνει από ποιό τρόφιμο προέρχονται τα μακροθρεπτικά και τα μικροθρεπτικά συστατικά. Σχετικά με την γλυκαιμία, δεν θέλουμε μεγάλες αυξομειώσεις στη συγκέντρωση της γλυκόζης του αίματός μας, δηλαδή θέλουμε οι υδατάνθρακες να περνούν αργά στην κυκλοφορία του αίματός μας. Ενώ τα ελεύθερα σάκχαρα, δηλαδή η ζάχαρη, από τα αναψυκτικά θα περάσουν πολύ γρήγορα στην κυκλοφορία του αίματος, οι υδατάνθρακες από την πατάτα (ειδικά αν είναι με το φλούδι), τη γλυκοπατάτα, και τα προϊόντα ολικής άλεσης θα περάσουν πιο αργά στην κυκλοφορία του αίματος, χάρη στη δομή του αμύλου και τις φυτικές ίνες που περιέχουν. Επομένως, οι υδατάνθρακες που περιέχονται στις πατάτες δεν μπορούν να συγκριθούν με τη ζάχαρη που περιέχεται στα αναψυκτικά και τους χυμούς!
Συνεπώς, οι πατάτες, και άλλες πηγές αμύλου - υδατανθράκων όχι μόνο δεν είναι ανθυγιεινές σαν τρόφιμο, αλλά μας παρέχουν και θρεπτικά συστατικά! Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η υπερκατανάλωση πατάτας ή άλλων πηγών αμύλου είναι θεμιτή, καθώς το σώμα μας χρειάζεται πληθώρα θρεπτικών συστατικών, τα οποία λαμβάνει από διάφορες ομάδες τροφίμων!
Άλλωστε, μια υγιεινή διατροφή δεν απαγορεύει τρόφιμα ή ομάδες τροφίμων, ενώ αντιθέτως οι πηγές αμύλου και ειδικά τα προϊόντα ολικής άλεσης βρίσκονται στην βάση της πυραμίδας της Μεσογειακής Διατροφής, και τα χρειαζόμαστε στην καθημερινότητά μας.