Σιδηροπενική αναιμία: αιτίες και διατροφική αντιμετώπιση
O σίδηρος είναι απαραίτητος για τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων, που μεταφέρει το οξυγόνο στον οργανισμό μας, και της μυοσφαιρίνης, που αποθηκεύει οξυγόνο στους μύες και τους ιστούς.
Επιπλέον, ο σίδηρος είναι απαραίτητος για διάφορα ένζυμα και πρωτεΐνες, καθώς και ορμόνες και νευροδιαβιβαστές.
Η έλλειψη σιδήρου αποτελεί την πιο συχνή έλλειψη θρεπτικού συστατικού και οδηγεί στη σιδηροπενική αναιμία.
Τα συμπτώματά της είναι κούραση και έλλειψη ενέργειας, δυσκολία στην αναπνοή, ταχυπαλμίες και χλομή όψη, ενώ λιγότερο συχνά συμπτώματα είναι η τριχόπτωση, η φαγούρα, ο πονοκέφαλος, η δυσφαγία, έλκη στις γωνίες των χειλιών και η λεία ή με έλκη γλώσσα. Η έλλειψη σιδήρου συνδέεται με διαταραγμένη ικανότητα σωματικής εργασίας, αναπαραγωγής και γνωστικής και ψυχοκινητικής ανάπτυξης.
Η διάγνωση γίνεται με εξετάσεις αίματος και συγκεκριμένα η χαμηλή αιμοσφαιρίνη, ο χαμηλός αριθμός, το μικρό μέγεθος και λιγότερο κόκκινο χρώμα των ερυθρών αιμοσφαιρίων, καθώς και η χαμηλή φερριτίνη είναι ενδεικτικά της αναιμίας.
Οι αιτίες της σιδηροπενικής αναιμίας μπορεί να είναι είτε η αιμορραγία, συνήθως από το γαστρεντερικό σύστημα, λόγω έλκους στομάχου, καρκίνου του στομάχου ή εντέρου, είτε η αυξημένη ροή περιόδου ή η εγκυμοσύνη, όπου ο οργανισμός έχει αυξημένες ανάγκες σιδήρου. Επιπλέον, η σιδηροπενική αναιμία είναι συχνή σε άτομα με χρόνια νεφρική νόσο, κοιλιοκάκη, νόσο Crohn και ελκώδη κολίτιδα. Διατροφική έλλειψη σιδήρου είναι λιγότερο συχνή, αλλά πολύ πιθανή εάν λείπουν πηγές σιδήρου από τη διατροφή.
Η αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας έγκειται στη λήψη συμπληρωμάτων σιδήρου, καθώς και στη θεραπεία της υποκείμενης νόσου που προκάλεσε την έλλειψη. Επιπλέον, κατά τη θεραπεία και μετά, είναι θεμιτή η αύξηση της ποσότητας σιδήρου της διατροφής.
Ο σίδηρος βρίσκεται σε δύο μορφές, σαν αιμικός και μη αιμικός σίδηρος, όταν είναι συνδεδεμένος με την αίμη ή ελεύθερος, αντίστοιχα.
Ο αιμικός σίδηρος, που βρίσκεται σε ζωικές πηγές, είναι πιο άμεσα και εύκολα απορροφήσιμος σε σχέση με το μη αιμικό σίδηρο. Παλαιότερα το σπανάκι θεωρούνταν πολύ καλή πηγή σιδήρου, που έγινε ιδιαίτερα γνωστή με τον Popeye. Όμως οι ερευνητές είχαν κάνει λάθος στον υπολογισμό! Το σπανάκι, όπως και άλλα σκούρα πράσινα λαχανικά, περιέχουν σίδηρο, όχι όμως όπως οι ζωικές πηγές.
Παρακάτω παρουσιάζονται εύκολοι τρόποι για αύξηση της πρόσληψης σιδήρου:
1. Η βιταμίνη C βοηθάει στην απορρόφηση του σιδήρου, συνεπώς μπορείτε να καταναλώνετε πορτοκαλάδα μαζί με το συμπλήρωμα σιδήρου.
2. Συνοδεύστε το γεύμα σας με πορτοκαλάδα για καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου της διατροφής.
3. Προτιμείστε πηγές σιδήρου όπως το κρέας, το ψάρι και το τόφου, τα αυγά, τα όσπρια και τα φασόλια, οι ξηροί καρποί και τα φρούτα, καθώς και τα εμπλουτισμένα με σίδηρο δημητριακά.
4. Το ασβέστιο δυσχεραίνει την απορρόφηση σιδήρου, οπότε αποφύγετε την κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών μαζί με πηγές ή συμπλήρωμα σιδήρου.
Η σιδηροπενική αναιμία, αν μείνει αθεράπευτη, μπορεί να οδηγήσει σε υπολειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και ευαισθησία σε ασθένειες και μολύνσεις. Σε περίπτωση ασθένειας, όμως, το συμπλήρωμα σιδήρου δεν είναι καλή επιλογή, καθώς μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη του μικροοργανισμού που είναι υπεύθυνος για την ασθένεια.
Είναι πολλές οι πηγές του σιδήρου και μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη και στη θεραπεία των διαφόρων τύπων αναιμίας.
Muffins μπανάνας
Banana muffins ιδανικά για πρωινό & σνακ!
Αν θέλετε μια γρήγορη και εύκολη συνταγή δοκιμάστε να φτιάξτε muffins μπανάνας με υλικά που έχετε στο σπίτι.
Η συνταγή γίνεται ακόμα πιο γρήγορα αν έχετε μεγάλο μπλέντερ για να ανακατέψτε όλα τα υλικά.
Η μείωση της πρόσληψης ζάχαρης (δηλαδή ελευθέρων σακχάρων, όπως ζάχαρη, μέλι, σιρόπι αγαύης, ζάχαρη καρύδας κ.α.) αποτελεί πυλώνα βελτίωσης της ποιότητας της διατροφής. Ένας καλός τρόπος μείωσης της πρόσληψης σακχάρων είναι η χρήση φρούτων (εδώ μπανάνα) & μπαχαρικών (εδώ κανέλα) σε γλυκές συνταγές. Η συνταγή muffins μπανάνας, πέρα από τη λίγη επικάλυψη ζάχαρης και τις 3 κ.σ. μέλι παίρνει τη γλυκύτητα της από τις ώριμες μπανάνες.
Τι θα χρειαστείτε για 10 μαφιν:
- 2 ώριμες μπανάνες
- 2 αυγά
- 3 κ.σ. μέλι
- 1 βανιλινη
- 1 κ.γ. baking powder
- 1 φλ. τριμμένο καρύδι στο μπλεντερ
- 2/3 φλ. αλεύρι βρώμης
- 1 κ.γ. κανέλα
Για την επικάλυψη:
- 2 κ.γ. ζάχαρη
- 1 κ.γ. κανέλα
Εκτέλεση:
- Προθερμάνετε το φούρνο στου; 170 βαθμούς
- Στο μπλέντερ ή με 1 πιρούνι λιώστε τις μπανάνες
- Προσθέστε τα 2 αυγά και αναμείξτε
- Προσθέστε τα υπόλοιπα υλικά και αναμείξτε
- Χωρίστε το μίγμα σε 10 θήκες για μαφιν
- Ανακατέψτε τη ζάχαρη & την κανέλα και πασπαλίστε πάνω από το μίγμα
- Ψήστε για 30 λεπτά στους 170 βαθμους
- Καλή απόλαυση!
Μπορεί η διατροφή να βοηθήσει τη σχολική επίδοση;
Μια διατροφή επαρκή σε συστατικά είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και την γνωστική λειτουργία. Μάλιστα διατροφικές ελλείψεις κατά την εμβρυική και την βρεφική ηλικία επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου [1,2] και πιθανώς και την συμπεριφορά [3].
Κομμάτια της γνωστικής λειτουργίας αποτελούν η προσοχή, η μνήμη, η σκέψη, η εκμάθηση και η αντίληψη [4], που είναι αλληλένδετες με την ακαδημαϊκη πρόοδο. Μάλιστα, μελέτες δείχνουν ότι η υποθρεψία και η χαμηλής ποιότητας διατροφή από την εμβρυική [5] και παιδική ηλικία [6] έχουν μακροπρόθεση επιρροή στη γωστική λειτουργία και την σχολική πρόοδο [7][8].
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι η διατροφή των παιδιών απομακρύνεται από τα υγιεινά και παραδοσιακά πρότυπα διατροφής [9,10]. Παράλληλα, τα ποσοτά υπέρβαρου & παχυσαρκίας αυξάνονται [11], γεγονός που επηρεάζει την κατάσταση υγείας των παιδιών και των εφήβων [12,13], ενώ παράλληλα η καλύτερη κατάσταση υγείας σχετίζεται και με καλυτερη επίδοση στο σχολείο [14].
Πληθώρα μελετών ανά τον κόσμο έχει αναδείξει τη συσχέτιση μεταξύ ποιότητας διατροφής και ακαδημαικής επίδοσης σε παιδιά και εφήβους. Μάλιστα, φαίνεται οτι η Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται με καλύτερη επίδοση στην ανάγνωση και κατανόηση σε παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού, ενώ σε παιδιά μεγαλύτερων τάξεων και σε εφήβους φαίνεται να σχετίζεται με καλύτερη επίδοση γενικά, καθώς και στα μαθηματικά, τη φυσική και τη γλώσσα. Επίσης, υψηλότερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή, χετίζεται με καλύτερες στρατηγικές επεξεργασίας & οργάνωσης, κριτική σκέψη, αυτορρύθμιση, συνήθειες χρόνου & μελέτης, αυτοαποτελεσματικότητα, αυτορρύθμιση της προσπάθειας, και εγγενώς προσανατολισμένους στόχους στους εφήβους.
Παράλληλα, η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή, πέρα από τη Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται με καλύτερη ακαδημαϊκή πρόοδο, ακόμη και 1 χρόνο αργότερα, ενώ η βελτίωση των συνηθειών επίσης φαίνεται να σχετίζεται με καλυτερη απόδοση. Αντιθέτως, προσκόληση σε “Δυτικού” τύπου διατροφή σχετίζεται με χειρότερη σχολική επίδοση και γνωστική λειτουργία.
Αναφορικά με τις συνήθειες σίτισης, τα τακτικά γεύματα και η λήψη (υψηλής ποιότητας) πρωϊνού σχετίζονται με καλλυτερη πρόοδο στο σχολείο και τους βαθμούς, ειδικά κοντά σε περίοδο εξετάσεων.
Αναφορικά με συγκεκριμένα τρόφιμα και ομάδες τροφίμων, η υψηλή πρόσληψη φρου΄των και λαχανικών, τα προϊόντα ολικής άλεσης, το γάλα, το ψάρι και οι άλλες πηγές πρωτεϊνης έχουν σχετιστεί με καλύτερη επίδοση, ενώ αντιθέτως, η τακτική κατανάλωση χυμών, αναψυκτικών, ενεργειακών ποτών και γρήγορου φαγητού και μη θρεπτικών σνακ υψηλών σε λιπαρά, ζαχαρη και αλάτι σχετίζονται με χειρίτερη επίδοση.
Λίγες μέλετες έχουν γίνει σχετικά με την βελτίωση των διατροφικών συνηθειών των μαθητών για βελτίωση της σχολικής προόδου. Όφελος φαίνεται να υπάρχει μετά από βελτίωση του σχολικού διατροφικού περιβάλλοντος για παιδιά με υπερβάλλον σωματικο βάρος, ενώ παρεμβάσεις που αφορούν όλο το φάσμα του υγιεινού τρόπου ζωής οδηγούν σε βελτίωση παραγόντων υγείας και ακαδημαϊκής προόδου, ειδικά σε παιδιά χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου. Τέλος, σε παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο υποθρεψίας ωφελούνται περισσότερο με την κατανάλωση πρωινού.
Σύφμωνα με την παρούσα βιβλιογραφία, η μακροπρόθεσμη προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή, με τακτικά γεύματα, πρωινό και θρεπτικά σνακ, στα πλαίσια ενός υγιεινού τρόπου ζωής μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά και τους εφήβους να έχουν καλύτερη επίδοση στο σχολείο.
Πηγές
1. Kretchmer, N.; Beard, J.L.; Carlson, S. The role of nutrition in the development of normal cognition. Am J Clin Nutr 1996, 63, 997S-1001S, doi:10.1093/ajcn/63.6.997.
2. Nyaradi, A.; Li, J.; Hickling, S.; Foster, J.; Oddy, W.H. The role of nutrition in children's neurocognitive development, from pregnancy through childhood. Front Hum Neurosci 2013, 7, 97, doi:10.3389/fnhum.2013.00097.
3. Wauben, I.P.; Wainwright, P.E. The influence of neonatal nutrition on behavioral development: a critical appraisal. Nutr Rev 1999, 57, 35-44, doi:10.1111/j.1753-4887.1999.tb01776.x.
4. Bhatnagar, S.; Taneja, S. Zinc and cognitive development. Br J Nutr 2001, 85 Suppl 2, S139-145, doi:10.1079/bjn2000306.
5. de Rooij, S.R.; Wouters, H.; Yonker, J.E.; Painter, R.C.; Roseboom, T.J. Prenatal undernutrition and cognitive function in late adulthood. Proceedings of the National Academy of Sciences 2010, 107, 16881-16886, doi:10.1073/pnas.1009459107.
6. Black, R.E.; Allen, L.H.; Bhutta, Z.A.; Caulfield, L.E.; de Onis, M.; Ezzati, M.; Mathers, C.; Rivera, J. Maternal and child undernutrition: global and regional exposures and health consequences. Lancet 2008, 371, 243-260, doi:10.1016/s0140-6736(07)61690-0.
7. Engle, P.L.; Fernández, P.D. INCAP Studies of Malnutrition and Cognitive Behavior. Food and Nutrition Bulletin 2010, 31, 83-94, doi:10.1177/156482651003100109.
8. Nyaradi, A.; Li, J.; Foster, J.K.; Hickling, S.; Jacques, A.; O'Sullivan, T.A.; Oddy, W.H. Good-quality diet in the early years may have a positive effect on academic achievement. Acta Paediatr 2016, 105, e209-218, doi:10.1111/apa.13324.
9. Lauria, L.; Spinelli, A.; Cairella, G.; Censi, L.; Nardone, P.; Buoncristiano, M. Dietary habits among children aged 8-9 years in Italy. Ann Ist Super Sanita 2015, 51, 371-381, doi:10.4415/ann_15_04_20.
10. Tambalis, K.D.; Panagiotakos, D.B.; Psarra, G.; Sidossis, L.S. Insufficient Sleep Duration Is Associated With Dietary Habits, Screen Time, and Obesity in Children. J Clin Sleep Med 2018, 14, 1689-1696, doi:10.5664/jcsm.7374.
11. Nittari, G.; Scuri, S.; Petrelli, F.; Pirillo, I.; di Luca, N.M.; Grappasonni, I. Fighting obesity in children from European World Health Organization member states. Epidemiological data, medical-social aspects, and prevention programs. Clin Ter 2019, 170, e223-e230, doi:10.7417/ct.2019.2137.
12. Turer, C.B.; Lin, H.; Flores, G. Health status, emotional/behavioral problems, health care use, and expenditures in overweight/obese US children/adolescents. Acad Pediatr 2013, 13, 251-258, doi:10.1016/j.acap.2013.02.005.
13. Hadjiyannakis, S.; Ibrahim, Q.; Li, J.; Ball, G.D.C.; Buchholz, A.; Hamilton, J.K.; Zenlea, I.; Ho, J.; Legault, L.; Laberge, A.M., et al. Obesity class versus the Edmonton Obesity Staging System for Pediatrics to define health risk in childhood obesity: results from the CANPWR cross-sectional study. Lancet Child Adolesc Health 2019, 3, 398-407, doi:10.1016/s2352-4642(19)30056-2.
14. Basch, C.E. Healthier students are better learners: a missing link in school reforms to close the achievement gap. J Sch Health 2011, 81, 593-598, doi:10.1111/j.1746-1561.2011.00632.x.
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 9-13 Οκτώβρη 2017
1. Το αυξημένο σωματικό βάρος στα παιδιά αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα δημόσιας υγείας ανά τον κόσμο. Τα παιδιά που εμφανίζουν αυξημένο σωματικό βάρος έχουν περισσότερες πιθανότητες να συνεχίσουν να έχουν υπερβάλλον σωματικό βάρος ως έφηβοι και ως ενήλικες. Το υπέρβαρο και η παχυσαρκία έχουν αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική υγεία των ατόμων, καθώς και η ποιότητα της ζωής μπορεί να υποβαθμιστεί ήδη από την παιδική ηλικία. Επομένως, κρίνεται αναγκαία η αντιμετώπιση του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας στα παιδιά.
Πώς μπορεί η οικογένεια να βοηθήσει το υπέρβαρο παιδί; Διαβάστε το Μέρος Α και το Μέρος Β.
2. Η Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας ήταν στις 11 Οκτώβρη! Ανησυχητικά είναι τα δεδομένα για την Ελλάδα, αλλά και τον κόσμο!
Εάν η παρούσα τάση συνεχιστεί περίπου 2.420.000 ενήλικες (28% του συνόλου των ενηλίκων) στην Ελλάδα θα είναι παχύσαρκοι μέχρι το 2025.
- Οι ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως οι καρδιοπάθειες, ο σακχαρώδης διαβήτης, η ηπατική νόσος, η κατάθλιψη και πολλοί τύποι καρκίνου, μέχρι το 2025 θα φτάσουν να κοστίζουν στην Ελλάδα περίπου 2 δισεκατομμύρια € ετησίως.
- Αντιθέτως, η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και η μείωσή της κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες στην Ελλάδα, από το 28% στο 23%, θα κοστίσει μόνο 814 εκατομμύρια €.
- Οι κυβερνήσεις παροτρύνονται να δώσουν προτεραιότητα στις επενδύσεις για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας επενδύοντας τώρα σε υπηρεσίες θεραπείας της παχυσαρκίας, στην έγκαιρη παρέμβαση και την πρόληψη.
3. Οι ψευδείς ισχυρισμοί γύρω από τη θεραπεία ασθενειών είναι άκρως επικίνδυνη. Δεν είναι λίγοι bloggers, ψευδοεπιστήμονες και ιστοσελίδες που ισχυρίζονται ότι έχουν γιατρέψει σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή ασθένειες, μέσω διατροφής.
Οι ισχυρισμοί αυτοί φυσικά δεν ισχύουν, αλλά πολλοί ασθενείς εξαπατώνται, παρασύρρονται και ελπίζουν οτι θα θεραπευτούν ακολουθώντας τη διατροφή ή παίρνοντας τα σκευάσματα που προωθούν οι "θεραπευμένοι".
Η Αυστραλή Belle Gibson κέρδισε εκατοντάδες χιλιάδες δολλάρια μέσω του blog της, της εφαρμογής και του βιβλίου της, ισχυριζόμενη ότι νίκησε τον καρκίνο στον εγκέφαλο μέσω "εναλλακτικής" ιατρικής και αλλαγών στη διατροφή της. Αφού ανακαλύφθηκε το ψέμα της το δικαστήριο αποφάσισε να της δώσει πρόστιμο 410.000 Αυστραλιανών δολλαρίων.
Βέβαια, το κακό έχει ήδη γίνει, καθώς ενδέχεται ακόλουθοί της να έχουν ακολουθήσει τις συμβουλές της και να έχουν χάσει τη ζωή τους, όπως έχει γίνει και με άλλους bloggers και ψευδο-επιστήμονες που εξαπάτησαν ασθενείς.
4. Πώς θα βάλουμε τη βρώμη στη διατροφή μας;
Αρχικά γιατί να τη βάλουμε στη διατροφή μας;
1. Η σκέτη βρώμη είναι από τα πολύ λίγα δημητριακά στα οποία δεν προστίθεται ζάχαρη!
2. Περιέχει αρκετές φυτικές ίνες (11γρ/ 100 γρ βρώμη), εκ των οποίων οι β-γλυκάνες βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης!
3. 70 γρ βρώμης την ημέρα (τα 40 γρ είναι η 1 μερίδα) βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης, όπως οι στατίνες!
4. Λόγω των φυτικών ινών βοηθά στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, και στον κορεσμό!
5. Είναι φθηνή, χορταστική, τη βρίσκουμε εύκολα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολλούς τρόπους!
Πώς μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε;
1. Χυλός βρώμης. Οι συνδυασμοί είναι αμέτρητοι! Δείτε κάποιες ιδέες εδώ
2. Στα μπιφτέκια, αντί για ψωμί ή φρυγανιά. Κάνει τα μπιφτέκια πολύ πιο αφράτα!
3. Στην ομελέτα, αντί για αλεύρι!
4. Μπορούμε να φτιάξουμε σπιτικό ψωμί από βρώμη!
5. Μπορούμε να φτιάξουμε κέικ με βρώμη! Το αγαπημένο μου είναι το κέικ μπανάνας!
6. Τα pancakes και τα μπισκότα μπορούν να γίνουν πιο χορταστικά και πιο υγιεινά με βρώμη!
7. Μπορούμε να φτιάξουμε σπιτικές μπάρες δημητριακών με βρώμη!
5. Δεν έχετε χρόνο να γυμναστείτε; Γιατί δεν ακολουθείτε το online πρόγραμμα της Μαρίας Μπριλάκη από το Fitness Reloaded;
16 λεπτά, 3 φορές την εβδομάδα, για 8 εβδομάδες!