Πεινάω ή διψάω;
Θα έχετε ακούσει τη φράση, “δεν πεινάς, διψάς”.
Στην πραγματικότητα, αυτή η φράση έχει τις ρίζες της στην κουλτούρα της δίαιτας, και όχι στην επιστήμη, καθώς η πείνα και η δίψα είναι δύο διακριτά φυσιολογικά φαινόμενα που ελέγχονται από διάφορους μηχανισμούς στον οργανισμό, και έχουν διαφορετικά σημάδια αναγνώρισης.
Η πείνα προκαλείται από έναν συνδυασμό φυσιολογικών, και νευροενδοκρινολογικών παραγόντων. Κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στην πείνα περιλαμβάνουν την κενότητα του στομάχου, την ινσουλίνη και άλλες ορμόνες όπως η γκρελίνη και η λεπτίνη. Οι νευρώνες στον εγκέφαλο, ειδικότερα στο υποθάλαμο, ανταποκρίνονται σε αυτές τις αλλαγές και παράγουν την αίσθηση της πείνας. Πεινάμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, ανά 3-4 ώρες, και η πείνα αυξάνεται σταδιακά, ενώ ικανοποιείται με το φαγητό.
Από την άλλη πλευρά, η δίψα είναι η αίσθηση που προκαλείται από την αύξηση της οσμωτικότητα του αίματος, την μείωση του όγκου του αίματος ή την απώλεια νερού από τον οργανισμό, και ρυθμίζεται επίσης από τον υποθάλαμο, μέσω νευρολογικών οδών.
Αν και η πείνα και η δίψα είναι αισθήσεις που προκαλούνται από τον οργανισμό ως απάντηση σε βιολογικές ανάγκες, και ρυθμίζονται από τον υποθάλαμο, η πείνα είναι συνήθως συνδεδεμένη με την ανάγκη για ενέργεια και θρεπτικά στοιχεία, ενώ η δίψα είναι συνδεδεμένη με την ανάγκη για νερό, και είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τη διαφορά τους!
Δυστυχώς, λόγω της πανταχού παρούσας κουλτούρας της δίαιτας, έχουμε πειστεί ότι δεν είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τις ανάγκες του σώματος μας. Και ενώ όντως είναι συχνό φαινόμενο να μην ακούμε την πείνα και τον κορεσμό, ο διαχωρισμός της πείνας και της δίψας είναι αρκετά πιο εύκολος!
Πηγές:
- Augustine V, Lee S, Oka Y. Neural Control and Modulation of Thirst, Sodium Appetite, and Hunger. Cell. 2020 Jan 9;180(1):25-32. doi: 10.1016/j.cell.2019.11.040. PMID: 31923398; PMCID: PMC7406138.
- Crooks B, Stamataki NS, McLaughlin JT. Appetite, the enteroendocrine system, gastrointestinal disease and obesity. Proc Nutr Soc. 2021 Feb;80(1):50-58. doi: 10.1017/S0029665120006965. Epub 2020 May 4. PMID: 32364087.
- Sternson SM, Eiselt AK. Three Pillars for the Neural Control of Appetite. Annu Rev Physiol. 2017 Feb 10;79:401-423. doi: 10.1146/annurev-physiol-021115-104948. Epub 2016 Nov 28. PMID: 27912679.
Πώς σαμποτάρουμε την προσπάθειά μας για απώλεια βάρους, ενώ ακολουθούμε το πρόγραμμα;
Η προσπάθεια για απώλεια βάρους απασχολεί πολλούς και είναι από τα κυριότερα θέματα που ασχολούνται τα περιοδικά, τα ιστολόγια και διάφορες ιστοσελίδες. Ακόμη και αν ακολουθούμε ένα πρόγραμμα διατροφής, μπορεί ασυναίσθητα να σαμποτάρουμε την προσπάθειά μας.
Διαβάστε παρακάτω τρεις τρόπους με τους οποίους επηρεάζουμε αρνητικά την έκβαση της προσπάθειάς μας.
1. «Κάνουμε υπομονή» και στερούμαστε αγαπημένα τρόφιμα μέχρι να φτάσουμε στο στόχο μας. Ένα πρόγραμμα διατροφής πέρα από την απώλεια βάρους, έχει ως στόχο την βελτίωση των διατροφικών συνηθειών, έτσι ώστε η απώλεια του βάρους να διατηρηθεί και μετά το πέρας της δίαιτας. Ένα πρότυπο υγιεινής διατροφής δεν αποκλείει κάποιο τρόφιμο ή ομάδα τροφίμων, χωρίς ιατρικό λόγο. Έτσι, τα γλυκά και αλμυρά σνακ έχουν θέση στην διατροφή, αλλά πιο σπάνια και σε μετρημένες μερίδες, για παράδειγμα ένα κομμάτι τούρτα, μια φορά την εβδομάδα. Επίσης, οι υδατάνθρακες είναι απαραίτητοι για τη διατροφή μας, άρα το ψωμί, οι πατάτες, το ρύζι και τα ζυμαρικά δεν αποκλείονται από την διατροφή, αλλά θα πρέπει να καταλαμβάνουν το 1/4 του πιάτου μας, καθημερινά.
2. Δεν κινούμαστε. Στην προσπάθεια για απώλεια βάρους, το μεγαλύτερο ενεργειακό έλλειμμα προέρχεται από την διατροφή. Η άσκηση δημιουργεί ενεργειακό έλλειμμα, αλλά μικρότερο απ’ ό,τι μια υποθερμιδική διατροφή, αλλά μας βοηθάει στην καύση του λίπους και στην διατήρηση της μυϊκής μάζας, που αποτελούν μέρος του στόχου στην απώλεια βάρους. Ακόμη και αν δεν γυμναζόμαστε συστηματικά, η καθημερινή φυσική δραστηριότητα είναι απαραίτητη για τη σωστή απώλεια βάρους και λίπους, αλλά και για την υγεία μας. Με την μη οργανωμένη άσκηση μπορούμε να κάψουμε έως και 600 θερμίδες τη μέρα! Επομένως, εάν δεν έχετε το χρόνο να ασκηθείτε, περπατήστε περισσότερο, ανεβείτε με τις σκάλες, πηγαίνετε μια βόλτα με τα πόδια, ή ασχοληθείτε με τις δουλειές του σπιτιού και του κήπου.
3. Συγκρίνουμε το ρυθμό απώλειας βάρους μας με τον ρυθμό κάποιας φίλης ή φίλου μας. Καθένας έχει το δικό του ρυθμό απώλειας βάρους. Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, δηλαδή οι θερμίδες που χρειαζόμαστε μέσα σε ένα 24ωρο, όταν βρισκόμαστε σε ηρεμία, διαφέρει από άτομο σε άτομο, και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το βάρος, το ύψος, η ηλικία, το φύλο, το ποσοστό του λίπους και της μυϊκής μάζας στο σώμα μας. Επιπλέον, το πόσο δραστήρια είναι η ζωή του καθένα μας, διαφέρει, με αποτέλεσμα ο ρυθμός απώλειας βάρους και λίπους επίσης να διαφέρει. Επομένως, συγκρίνοντας τον ρυθμό απώλειας βάρους μας με το ρυθμό κάποιου άλλου, συγκρίνουμε δύο ανόμοιες καταστάσεις, και το αποτέλεσμα ενδέχεται να μας επηρεάσει αρνητικά, χωρίς λόγο!
Christian Orthodox Fasting as a Traditional Diet with Low Content of Refined Carbohydrates That Promotes Human Health: A Review of the Current Clinical Evidence
Giaginis, Constantinos, Maria Mantzorou, Sousana K. Papadopoulou, Maria Gialeli, Andreas Y. Troumbis, and Georgios K. Vasios. 2023. "Christian Orthodox Fasting as a Traditional Diet with Low Content of Refined Carbohydrates That Promotes Human Health: A Review of the Current Clinical Evidence" Nutrients 15, no. 5: 1225. https://doi.org/10.3390/nu15051225
Introduction: Christian Orthodox fasting is a pattern high in complex carbohydrates and low in refined carbohydrates. It has been explored in association with its potential health benefits. The present review aims to comprehensively explore the existing available clinical data concerning the potential favorable impact of the dietary pattern of Christian Orthodox fasting on human health. Methods: PubMed database, Web of Science and Google Scholar were extensively searched in order to identify the more appropriate clinical studies that explore the effect of Christian Orthodox fasting on health-related outcomes in humans utilizing relative keywords. We initially retrieved 121 records through database searching. After applying several exclusion criteria, 17 clinical studies were finally included in this review study. Discussion: Christian Orthodox fasting showed beneficial effects concerning glucose and lipid control, whereas the data for blood pressure remain inconclusive. Concerning weight control, fasters were characterized by lower body mass and lower caloric intake in the course of the fasting periods. During fasting, this pattern is higher in fruits and vegetables, showing the absence of dietary deficiencies for iron and folate. Nevertheless, dietary deficiencies were recorded for calcium and vitamin B2, and also hypovitaminosis D has been noticed in monks. Interestingly, the vast majority of monks do present with both good quality of life and mental health. Conclusions: Overall, Christian Orthodox fasting is a dietary pattern low in refined carbohydrates and high in complex carbohydrates and fiber that may be beneficial for human health promotion and chronic disease prevention. However, further studies are strongly recommended on the impact of long-term religious fasting on HDL cholesterol levels and blood pressure.
Η Χριστιανική Ορθόδοξη νηστεία ως παραδοσιακή διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες που προάγει την ανθρώπινη υγεία: Μια ανασκόπηση των τρεχουσών κλινικών μελετών
Η χριστιανική ορθόδοξη νηστεία είναι ένα πρότυπο με υψηλή περιεκτικότητα σε σύνθετους υδατάνθρακες και χαμηλή σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες. Έχει διερευνηθεί σε συνδυασμό με τα πιθανά οφέλη για την υγεία. Η παρούσα ανασκόπηση στοχεύει να διερευνήσει διεξοδικά τα υπάρχοντα διαθέσιμα κλινικά δεδομένα σχετικά με την πιθανή ευνοϊκή επίδραση του διατροφικού προτύπου της Χριστιανικής Ορθόδοξης νηστείας στην ανθρώπινη υγεία.
Η βάση δεδομένων PubMed, το Web of Science και το Google Scholar αναζητήθηκαν εκτενώς προκειμένου να εντοπιστούν οι καταλληλότερες κλινικές μελέτες που διερευνούν την επίδραση της χριστιανικής ορθόδοξης νηστείας σε αποτελέσματα που σχετίζονται με την υγεία σε ανθρώπους χρησιμοποιώντας σχετικές λέξεις-κλειδιά. Αρχικά ανακτήσαμε 121 εγγραφές μέσω αναζήτησης στη βάση δεδομένων. Μετά την εφαρμογή πολλών κριτηρίων αποκλεισμού, 17 κλινικές μελέτες συμπεριλήφθηκαν τελικά σε αυτή τη μελέτη ανασκόπησης.
Η χριστιανική ορθόδοξη νηστεία έδειξε ευεργετικά αποτελέσματα όσον αφορά τον έλεγχο της γλυκόζης και των λιπιδίων, ενώ τα δεδομένα για την αρτηριακή πίεση παραμένουν ασαφή. Όσον αφορά τον έλεγχο του βάρους, οι νηστευτές χαρακτηρίζονταν από χαμηλότερη μάζα σώματος και χαμηλότερη θερμιδική πρόσληψη κατά τη διάρκεια των περιόδων νηστείας. Κατά τη διάρκεια της νηστείας, αυτό το πρότυπο είναι υψηλότερο στα φρούτα και τα λαχανικά, δείχνοντας την απουσία διατροφικών ελλείψεων σε σίδηρο και φυλλικό οξύ. Ωστόσο, καταγράφηκαν διατροφικές ελλείψεις για το ασβέστιο και τη βιταμίνη Β2, ενώ παρατηρήθηκε και υποβιταμίνωση D σε μοναχούς. Είναι ενδιαφέρον ότι η συντριπτική πλειονότητα των μοναχών παρουσιάζει τόσο καλή ποιότητα ζωής όσο και ψυχική υγεία.
Συνολικά, η χριστιανική ορθόδοξη νηστεία είναι ένα διατροφικό πρότυπο χαμηλής περιεκτικότητας σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες και υψηλής περιεκτικότητας σε σύνθετους υδατάνθρακες και φυτικές ίνες που μπορεί να είναι ευεργετικό για την προαγωγή της ανθρώπινης υγείας και την πρόληψη χρόνιων ασθενειών. Ωστόσο, συνιστώνται περαιτέρω μελέτες σχετικά με τον αντίκτυπο της μακροχρόνιας θρησκευτικής νηστείας στα επίπεδα της HDL χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης.
Το άρθρο είναι ελεύθερο προς ανάγνωση στη σελίδα του επιστημονικού περιοδικού εδώ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους συγγραφείς.
Veganuary: πώς θα δοκιμάσεις τον βιγκανισμό τον Ιανουάριο
Ο Ιανουάριος είναι ο μήνας που έχει καθιερωθεί η δοκιμή της vegan διατροφής, γνωστή και ως Veganuary
Είναι ένας τρόπος να δοκιμάσει κανείς τη βίγκαν διατροφή και να μειώσει και την κατανάλωση ζωικών τροφίμων, ειδικά μετα τις γιορτές!
Πώς θα διευκολύνουμε τη δοκιμή αυτή;
1.Κάνουμε λίστα με ποικιλια από φαγητά (για πρωινο, μεσημεριανό, βραδινό και σνακ) που είναι αυστηρά χορτοφαγικά και ήδη τρώμε ή θέλουμε να δοκιμάσουμε!
2. Επιβεβαιωνουμε & καταγράφουμε την προσβασιμότητα μας σε διάφορα vegan σνακ και γευματα (στο σουπερμάρκετ & σε εστιατόρια), καθώς και τρόφιμα όπως υποκατάστατα γάλακτος.
3. Προγραμματίζουμε όλα τα γευματα και τα σνακ για τις επόμενες μέρες, καθώς δεν είναι παντα εύκολο να έχουμε άμεση προσβαση σε vegan θρεπτικές επιλογές, και για να αποφύγουμε τη μονοτονία στη διαφορετικη αυτή διατροφή!
4. Δεν αμελουμε την επαρκή προσληψη πρωτεΐνης, και επιλέγουμε να ακολουθουμε τη μέθοδο του vegan πιάτου. Ως πηγές πρωτεΐνης έχουμε κυρίως τα όσπρια και τα παραγωγα τους, πχ. σόγια, tempeh, tofu, καθώς και υποκατάστατα κρέατος (πχ. beyond meat).
5. Δίνουμε έμφαση στα μικροθρεπτικα συστατικά όπως βιταμίνη Β12 (διατροφική μαγιά, συμπλήρωμα, εμπλουτισμένα προϊόντα), και στα ω-3 λιπαρά (ξηροί καρποί και σπόροι)
6. Δεν είμαστε αυστηροί με τον εαυτό μας! Δεν είναι (παντα) ευκολο να ακολουθήσουμε την βιγκαν διατροφή! Μπορεί να μην έχουμε διαθέσιμο vegan πιάτο, να ξεχαστουμε ή να δυσκολευτουμε! Αν κάτι μας δυσκολεύει, μπορούμε να ρωτήσουμε τον διαιτολόγο μας ή κάποιον φίλο vegan!
Θα βρείτε πολλες ιδέες και συμβουλές στο www.veganuary.com & στο vegansociety.com
Ωραίες συνταγές θα βρείτε και εδώ στη σελίδα μου!