Πρόσθετη ζάχαρη και παχυσαρκία
Η ζάχαρη αποτελεί συστατικό της διατροφής μας, καθώς υπάρχει σε πολλά τρόφιμα, ακόμη κι αν δεν το γνωρίζουμε. Έχει ενοχοποιηθεί ως κύρια αιτία για τη φθορά των δοντιών, ενώ η έρευνα έχει δείξει ότι η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους, ειδικά όταν πρόκειται για ποτά με πρόσθετη ζάχαρη.
Ιδιαίτερα σε άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος που κάνουν καθιστική ζωή, η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, σακχαρώδους διαβήτη και άλλων παθήσεων. Η αποφυγή τους μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια βάρους.
Στη φύση τα σάκχαρα υπάρχουν στο γάλα, στα φρούτα και στα λαχανικά, μαζί με βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες, όχι όμως και στα επεξεργασμένα τρόφιμα! Για παράδειγμα, τα αναψυκτικά με πρόσθετη ζάχαρη, συνήθως περιέχουν μεγάλες ποσότητες σακχάρων, αυξάνοντας έτσι το θερμιδικό περιεχόμενο και την πρόσληψη ζάχαρης, χωρίς να έχουν ιδιαίτερη θρεπτική αξία. Επίσης, δε βοηθούν στο αίσθημα κορεσμού όσο οι στερεές τροφές, με αποτέλεσμα την κατανάλωση επιπλέον τροφής και θερμίδων που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους.
Yπάρχουν πολλές κρυφές πηγές ζάχαρης, που συμβάλλουν στην αυξημένη κατανάλωσή της. Για παράδειγμα, η κέτσαπ και η μουστάρδα, το ψωμί και τα γιαούρτια με γεύσεις περιέχουν ζάχαρη. Τα ενεργειακά ποτά, τα έτοιμα milkshakes, τα φρουτοποτά και τα αναψυκτικά μπορεί να περιέχουν μέχρι και 18 κουταλιές του γλυκού ζάχαρη!
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τονίζει ότι η ημερήσια κατανάλωση ζάχαρης δεν πρέπει να ξεπερνά το 5%, το οποίο μεταφράζεται σε 25 γρ. (έξι κουταλιές του γλυκού) για τις γυναίκες και σε 35 γρ. (οκτώ κουταλιές του γλυκού) για τους άνδρες την ημέρα. Εξάλλου και στην πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής, τα γλυκά, τα αναψυκτικά και τα προϊόντα που είναι πλούσια σε ζάχαρη, λίπος και αλάτι βρίσκονται στην κορυφή, που σημαίνει ότι πρέπει να καταναλώνονται σπάνια και με μέτρο.
Πώς όμως μπορεί να εφαρμοστεί αυτό;
1. Μειώστε την ποσότητα ζάχαρης που προσθέτετε σε τρόφιμα, όπως δημητριακά. Για πιο γλυκιά γεύση μπορείτε να βάλετε φρέσκα ή αποξηραμένα φρούτα στο γιαούρτι και το γάλα.
2. Στο τσάι και τον καφέ προσθέστε γλυκαντικά, αντί για ζάχαρη ή σιρόπι.
3. Μειώστε την ποσότητα ζάχαρης σε γλυκά που φτιάχνετε. Εναλλακτικά, αναμείξτε ζάχαρη με γλυκαντικά ή χρησιμοποιήστε μόνο γλυκαντικά. Οι χουρμάδες και η μπανάνα λειτουργούν ως γλυκαντικά και ταιριάζουν πολύ στα γλυκά.
4. Τα μπαχαρικά, όπως το ginger, το μοσχοκάρυδο και η κανέλα μπορούν να προστεθούν σε συνταγές ως βελτιωτικά γεύσης.
5. Προτιμήστε ποτά και αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη. Το νερό είναι φυσικά η καλύτερη επιλογή.
6. Ειδικά για τα παιδιά προτιμήστε το γάλα ή το νερό αντί για αναψυκτικά, ενώ ακόμα και το γάλα με κακάο είναι προτιμότερη επιλογή από τα αναψυτκικά.
Μικρές αλλαγές στην καθημερινή ζωή μπορεί να φέρουν μεγάλα αποτελέσματα με την πάροδο του χρόνου στο σωματικό βάρος και ιδιαίτερα στην υγεία και την ευεξία.Καμία τροφή δεν απαγορεύεται, πρέπει όμως να υπάρχει μέτρο και σύνεση στην κατανάλωση κάποιων τροφίμων για την επίτευξη μιας ισορροπημένης διατροφής.
Διατροφή και σωματικό βάρος στην εμμηνόπαυση
Η εμμηνόπαυση είναι μια δύσκολη περίοδος για τη γυναίκα, όπου πολλές αλλαγές παρατηρούνται στο σώμα και τη διάθεση, ως απόρροια ορμονικών αλλαγών.
Η εμμηνόπαυση διαρκεί 2-5 έτη. Με την μείωση των επιπέδων οιστρογόνων παρατηρείται μια συστάδα συμπτωμάτων, από την αύξηση της αρτηριακής πίεσης, τη δυσλιπιδαιμία ως την αύξηση του βάρους, την ευερεθιστότητα και τις εξάψεις. Τα συμπτώματα διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα αναφορικά με την ένταση και τη διαρκεια, ενώ παράλληλα, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης οστεοόπρωσης, υπέρτασης και καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Μπορούμε να ελέγξουμε τα συμπτώματα;
Για τη διαχείρηση των συμτωμάτων συστήνεται είτε ορμονική θεραπεία, είτε αλλαγές στον τρόπο ζωής. Μελέτες δείχνουν οτι η ορμονική θεραπεία ενδέχεται να βοηθήσει στα συμπτώματα και τη διαχείρηση του σωματικού βάρους, αλλά δεδομένου ότι πολλές γυναίκες δεν την επιλέγουν θα σταθούμε στις αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Παραδόξως, δεν είναι λιγες οι φορές που ακούμε από γυναίκες στην εμμηνόπαυση οτι τους έχουν πει οτι οι αλλαγές στο σώμα τους δεν είναι διαχειρίσιμες. Αυτό, δυστυχώς, οδηγεί πολλές γυναίκες σε χειρότερη ψυχική και σωματική κατάσταση υγείας.
Μπορούμε να ελέγξουμε το βάρος κατά την εμμηνόπαυση;
Ένα από τα πλέον κοινά αλλά σημαντικά συμπτώματα-επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης αποτελεί η αύξηση στο βαρος. Αν και συχνα ακούμε για μεγάλες αλλαγές στο βάρος, κατά μέσο όρο η αύξηση είναι 2-2,5 κιλα στα 3 χρόνια της εμμηνόπαυσης, ή αλλιώς 0,7 κιλά το χρόνο για την 5η και 6η δεκαετία ζωής, ενώ συνοδεύεται από την τάση για αύξηση λίπους στον κορμό, μείωση της μυικής μάζας και της φυσικής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα χαμηλότερες ενεργειακές ανάγκες. Οι αλλαγές αυτές, βέβαια, εν μέρει οφείλονται και στη γήρανση.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η αύξηση του βάρους στην εμμηνόπαυση δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των ορμονικών αλλαγών, αλλά κυρίως αλλαγών στον τρόπο ζωής. Σημειώνεται ότι η ορμονική θεραπεία δεν συστήνεται για την διαχείρηση του βάρους.
Η άσκηση και η μικρή μείωση της ενεργειακής πρόσληψης μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης των χρόνιων νόσων και της αύξησης του βάρους στην εμμηνόπαυση, καθώς και να βοηθήσουν στη διαχείρηση των συμπτωμάτων. Είναι σημαντικό να βοηθηθούν οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση, ώστε να μπορέσουν να εφαρμόσουν τις συστηνόμενες αλλαγές τρόπου ζωής, επιλύοντας τα προβλήματα και ξεπερνώντας τα εμπόδια που αντιμετωπίζει η κάθε γυναίκα, όπως δυσκολίες στον ύπνο, αλλαγές στη διάθεση, κατάθλιψη και συναισθηματική πείνα.
Πώς πρέπει να είναι η διατροφή;
Αναφορικά με τη διατροφή, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συστάσεις διατροφής για την εμμηνόπαυση, πέρα από τις συστάσεις υγιεινής διατροφής, αλλά λόγω του αυξημένου κιδνύνου για χρόνιες νόσους και οστεοπόρωση συτήνεται να δοθεί έμφαση στην υγεία των οστών & στον κίνδυνο εφάνισης καρδιεγγαειακών.
Συγκεκριμένα, για την υγεία των οστών η επαρκής πρόσληψη Ασβεστίου και βιταμίνης D είναι σημαντική, ενώ απαραίτητη για την καρδειαγγειακή υγεία είναι μια πλήρης υγιεινή διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ψάρι και όσπρια με έμφαση στα ακόρεστα λιπαρά (εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, ψάρι, ξηρούς καρπούς).
Τέλος, αναφορικά με τα φυτο-οιστρογόνα (πχ. από σόγια), τα δεδομένα παραμένουν σχετικά ασαφή σχετικά με την επίδραση τους στη μείωση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων και τη διατήρηση της οστικής πυκνότητας, ενώ για τις εξάψεις, μείωση στην κατανάλωση αλκοόλ, καυτερών φαγητών και καφεϊνης σε συνδυασμό με απώλεια βάρους μπορεί να βοηθήσει.
Συμπερασματικά, η δειαχείρηση του βάρους και η τακτική φυσική δραστηριότητα, σε συνδυασμό με μια υγιεινή διατροφή μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείρηση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων και στην πρόληψη χρόνιων ασθενειών.
Χρήσιμες πηγές:
- Manual of Dietetic Practice, 5th edition
- Metabolic implications of menopause.
- Menopause: highlighting the effects of resistance training.
- 12 weeks of combined exercise is better than aerobic exercise for increasing growth hormone in middle-aged women.
- Weight Gain in Women at Midlife: A Concise Review of the Pathophysiology and Strategies for Management.
- Effects of phytoestrogens on bone mineral density during the menopause transition: a systematic review of randomized, controlled trials.
- Efficacy of phytoestrogens for menopausal symptoms: a meta-analysis and systematic review.
- BDA Food Fact Sheet Menopause.
Nutritional status is associated with the degree of cognitive impairment and depressive symptoms in a Greek elderly population
Mantzorou Maria, Vadikolias Konstantinos, Pavlidou Eleni, Serdari Aspasia, Vasios Georgios, Tryfonos Christina & Giaginis Constantinos (2018) Nutritional status is associated with the degree of cognitive impairment and depressive symptoms in a Greek elderly population, Nutritional Neuroscience, DOI: 10.1080/1028415X.2018.1486940
Η γνωστική δυσλειτουργία και η υποθρεψία αποτελούν δύο σημαντικά προβλήματα δημόσια υγείας στους ηλικιωμένους, τα οποία συνδέονται με την ψυχική τους υγεία.
Αυτή η μελέτη έχει ως στόχο την αξιολόγηση της διατροφικής κατάστασης μιας ομάδας ομάδας ηλικιωμένων στην Ελλάδα και τη σχέση της με τον βαθμό της γνωστικής πτώσης, τις ανθρωπομετρικές μετρήσεις και την ψυχική τους κατάσταση.
Συμμετείχαν συνολικά 2092 ηλικιωμένοι άνδρες και γυναίκες από επτά ελληνικές πόλεις. Τα ερωτηματολόγια Mini Nutritional Assessment (MNA), Mini Mental State Examination (MMSE) και Geriatric Depression Scale (GDS) χρησιμοποιήθηκαν για να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος της κατάστασης θρέψης στις γνωστικές λειτουργίες και την ψυχολογική κατάσταση των συμμετεχόντων.
Από τους ηλικιωμένους, το 35,0% βρισκόταν σε κίνδυνο για υποθρεψία, και το 11,3% ήταν υποσιτισμένοι, ενώ το 34,4% των συμμετεχόντων είχε διαταραγμένη γνωστική λειτουργία και το 32,3% παρουσίαζε συμπτώματα κατάθλιψης. Η υποθρεψία παρατηρήθηκε πιο συχνά σε συμμετέχοντες με διαταραγμένη γνωστική λειτουργία και συμπτώματα κατάθλιψης.
Η κατάσταση θρέψης συσχετίστηκε ανεξάρτητα με τη γνωστική και ψυχολογική κατάσταση.
Καταγράφηκε υψηλό ποσοστό διαταραγμένης κατάστασης θρέψης στον εξεταζόμενο πληθυσμό, η οποία συσχετίστηκε άμεσα με τη γνωστική πτώση και την κατάθλιψη. Διαγνωστικά εργαλεία όπως το MNA, το MMSE και το GDS συνιστώνται να εφαρμόζονται στην καθημερινή κλινική πρακτική στους ηλικιωμένους για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζουν.
Οι διατροφικοί μύθοι για τον καρκίνο βλάπτουν σοβαρά τους ασθενείς
Ο καρκίνος αποτελεί μια πλέον κοινή νόσο, με την Ελλάδα να έχει 67.401 νέα περιστατικά και 33.288 θανάτους από καρκίνο το 2018 [1].
Η θεραπεία (ή μάλλον θεραπείες) του καρκίνου έχει βελτιωθεί άρδην τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να επιζούν περισσότερα χρόνια μετά τη διάγνωση. Σύμφωνα με το Cancer Research UK για το Ην. Βασίλειο [2] οι μισοί ασθενείς με καρκίνο ζουν για τουλάχιστον 10 χρόνια μετά τη διάγνωση, δηλαδή διπλάσια επιβίωση σε σχέση με τα 40 προηγούμενα έτη.
Η 10ετής επιβίωση ποικίλει ανάλογα με τον τύπο καρκίνου, από το 98% για τον καρκίνο των όρχεων εως 1% για τον καρκίνο του παγκρέατος.
Παρόλα αυτά, αρκετοί μύθοι γύρω από την πρόληψη & αντιμετώπιση του καρκίνου συνεχίζουν να διαδίδονται, με σοβαρό κίνδυνο για την υγεία & επιβίωση των ασθενών!
Υπάρχουν ροφήματα που σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα;
Και ποιός δεν έχει δει αναρτήσεις που "ενημερώνουν" για το ρόφημα Χ που θεραπεύει τον καρκίνο;
Δεν υπάρχουν ροφήματα με τέτοιες ιδιότητες, και οι αναρτήσεις αυτές είναι παραπλανητικές και δυνητικά επικίνδυνες. Οι αρνητικές συνέπειες που επέρχονται με την αναπαραγωγή τέτοιου είδους αναρτήσεων έχουν να κάνουν με την ψυχική και σωματική υγεία ασθενών, ενώ παραπλανούν και υγιή άτομα σε πρακτικές που δεν οφελούν την υγεία τους.
Μάλιστα, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι όταν οι καρκινοπαθείς με θεραπεύσιμους καρκίνους ακολουθούν συμπληρωματικές πρακτικές (complimentary medicine) είναι πιο πιθανό να καθυστερήσουν την θεραπεία τους, με αποτέλεσμα να μειώνεται το προσδόκιμο ζωής τους, σε σχέση με ασθενείς που δεν ακολουθούν συμπληρωματικές πρακτικές [2]. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε φυσικά και το γεγονός οτι η αδυναμία βελτίωσης με τέτοιου είδους πρακτικές επίσης μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία των ασθενών, αλλά να υπάρξουν και επιπρόσθετες παρενέργειες. Άλλωστε, ακόμη και όταν ένα προϊόν ή ρόφημα παρουσιάζεται ως φυσικό/φυτικό δεν σημαίνει οτι είναι και ασφαλές.
Η ζάχαρη προκαλεί ή θρέφει τον καρκίνο;
Ο ρόλος της ζάχαρης στην εμφάνιση και αντιμετώπιση του καρκίνου αποτελεί έναν από τους πιο κοινούς διατροφικούς μύθους γύρω από τη νόσο [4].
Η ζάχαρη δεν προκαλεί καρκίνο. Αιτίες καρκινογέννεσης αποτελούν γενετικοί (το DNA μας), περιβαλλοντικοί παράγοντες και το γήρας. Η μη υγιεινή διατροφή, το αλκοόλ, η καθιστική ζωή, το κάπνισμα και οι μολύνσεις (πχ. HPV, H. Pylori) αποτελούν παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της νόσου [5]. Το αυξημένο σωματικό βάρος σχετίζεται με τον καρκίνο, και για το λόγο αυτό τα ενεργειακά πυκνά τρόφιμα, τα οποία συνήθως είναι και πλούσια σε ελεύθερα σάκχαρα & λίπος, συστήνεται να καταναλώνονται πιο αραιά.
Αναφορικά με το αν η ζάχαρη ταΐζει τα καρκινικά κύτταρα, η απάντηση είναι απλή. Οι υδατάνθρακες είτε προέχονται από την ζάχαρη, είτε από φρούτο ή φακές, στο αίμα μας θα κυκλοφορήσουν ως γλυκόζη. Όπως όλα τα κύτταρα του σώματός μας, έτσι και τα καρκινικά κύτταρα (τα οποία πάλι είναι κύτταρα του σώματός μας που αναπτύσσονται ταχέως, παρεκλείνοντας από τις φυσιολογικές κυτταρικές λειτουργίες και τον κυτταρικό έλεγχο) χρειάζονται ενέργεια για να αναπτυχθούν, υπό μορφή γλυκόζης. Έτσι, αναπόφευκτα χρησιμοποιούν ενέργεια, όπως όλα τα κύτταρα, ενώ έχουν αυξημένες ανάγκες ενέργειας/γλυκόζης. Δεν σημαίνει ότι αν σταματήσουμε να τρώμε ζάχαρη, ή/και οποιαδήποτε πηγή υδατανθράκων θα σταματήσει η εξέλιξη της νόσου!
Οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού πρέπει να αποφεύγουν κρέας και γαλακτοκομικά;
Σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού τα ερευνητικά δεδομένα [6] δεν μπορούν να μας οδηγήσουν σε σαφή συμπεράσματα αναφορικά με το αν η κατανάλωση λίπους και κορεσμένου λίπους, άρα και των τροφίμων που τα περιέχουν όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά επηρεάζουν την επιβίωση των ασθενών. Ενδέχεται η χαμηλότερη κατανάλωση λιπαρών να μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη επανεμφάνισης της νόσου.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι το σώμα, ειδικά σε ασθένεια χρειάζεται ενέργεια και θρεπτικά συστατικά, η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή είναι απαραίτητη για την διατήρηση μιας καλής κατάστασης θρέψης. Επίσης, λόγω των παρενεργειών της θεραπείας ενδέχεται η σίτιση να δυσχαιρένεται, επομένως, η κατανάλωση ποικιλίας θρεπτικών τροφίμων κρίνεται ακόμη πιο σημαντική. Έτσι, τα γαλακτοκομικά, και το κρέας που είναι τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά μπορούν να είναι μέρος της διατροφής, όπως άλλωστε και σε υγιή άτομα. Φυσικά, όπως και για όλους μας συστήνεται η αποφυγή υπερκατανάλωσης λιπαρών και κορεσμένων λιπαρών, επομένως είναι προτιμότερη η κατανάλωση γαλακτοκομικών με χαμηλότερα λιπαρά, και άπαχου κρέατος .
Είναι η αλκαλική διατροφή θεραπεία στον καρκίνο;
Σύμφωνα με τους δημιουργούς και διάσημους ακόλουθους της, υποτίθεται οτι η “αλκαλική δίαιτα” οδηγεί τον οργανισμό να διατηρεί το pH του αίματος σταθερό, και βοηθά τον οργανισμό να είναι υγιής, και να αντιμετωπίζει ασθένειες. Όμως, ο οργανισμός μας μόνος του κρατάει το pH του αίματός μας πάντοτε σε σταθερό pH 7,35-7,45, ενώ το pH σε άλλα μέρη του σώματος είναι διαφορετικό (πχ. το στομάχι μας έχει αρκετά όξινο pH γύρω στο 3,5). Η διατροφή μας δεν επηρεάζει το pH του αίματος! Εάν το pH του αίματός μας μεταβληθεί έστω και λίγο αυτό δείχνει ότι νοσούμε σοβαρά και χρειαζόμαστε άμεσα ιατρική περίθαλψη.
Δεν υπάρχει καμία απολυτως ένδειξη ή μηχανισμός που να υποδεικνύει ότι η Αλκαλική Διατροφή έχει αντικαρκινική δράση [7,8].
Οι ασθενείς με καρκίνο είναι σημαντικό να εμπιστευτούν τον θεράποντα ιατρό & να ζητήσουν τη βοήθεια διαιτολόγου-διατροφολόγου, ειδικά σε περίπτωση αυξημένου κινδύνου για ή ύπαρξης υποθρεψίας.
Πηγές
4. Sugar and cancer – what you need to know
6. Nutrition and Survival After the Diagnosis of Breast Cancer: A Review of the Evidence
8. Don’t believe the hype – 10 persistent cancer myths debunked