Καλοκαίρι και ενυδάτωση
Το καλοκαίρι έφτασε και η θερμοκρασία του περιβάλλοντος έχει ανέβει. Κάθε χρόνο ειδικά σε ημέρες καύσωνα, ακούμε από τα ΜΜΕ ενημερώσεις σχετικά με την προστασία των ευπαθών ομάδων από τη ζέστη και την αφυδάτωση, η οποία έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία!
Το σώμα μας τους θερινούς μήνες αποβάλλει μεγαλύτερες ποσότητες υγρών για τη διατήρηση της θερμοκρασίας μας σταθερής, επομένως είναι αναγκαία η κάλυψη της επιπλέον αυτής ποσότητας από τη διατροφή!
Το νερό είναι απαραίτητο για τη διατήρησή μας στη ζωή, καθώς έχει βαρυσήμαντο ρόλο στο μεταβολισμό των κυττάρων, τη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών και του οξυγόνου στους ιστούς, στην αποβολή των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού, στην ενυδάτωση των αρθρώσεων, στην προστασία του εγκεφάλου, της σπονδυλικής στήλης και των εμβρύων (μέσω αμνιακού υγρού) από τους κραδασμούς και στη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.
Επομένως, σε περίπτωση αφυδάτωσης, λόγω μειωμένης πρόσληψης ή μη κάλυψης των αυξημένων αναγκών σε υγρά ο οργανισμός μας επιβαρύνεται ιδιαιτέρως. Τα συμπτώματα ποικίλουν από ζαλάδες και αίσθημα αδυναμίας έως ξηροστομία, ταχυκαρδία, μηδενική παραγωγή ούρων και διαταραγμένη νοητική κατάσταση!
Για την πρόληψη της αφυδάτωσης, λοιπόν, θα πρέπει να προσλαμβάνουμε αρκετή ποσότητα υγρών! Οι ανάγκες κυμαίνονται στα 2-3 λίτρα την ημέρα, τα οποία κατά το 80% καλύπτονται από υγρά (νερό, χυμοί, τσάι) και το 20% από τρόφιμα που καταναλώνουμε, όπως φρούτα, λαχανικά, γιαούρτι και παγωτό!
Στην πράξη, μπορείτε να καλύψετε τις ανάγκες σας ακολουθώντας τις παρακάτω συμβουλές:
1. Βάλτε ως στόχο τα 6-8 ποτήρια υγρών την ημέρα. Εάν το προτιμάτε μπορείτε να δώσετε γεύση στο νερό βάζοντας στο μπουκάλι ή την κανάτα σας κομμένο αγγούρι, λεμόνι, δυόσμο, μέντα και άλλα φρούτα και μυρωδικά της αρεσκείας σας. Αυτό το τρικ μπορεί να σας βοηθήσει να πιείτε επιπλέον νερό! Είναι σημαντικό να έχετε μαζί σας πάντα ένα μπουκαλάκι νερό, ειδικά για τα παιδιά και τους ηλικιωμένους.
Εάν νιώθετε ότι δυσκολεύεστε να πιείτε 6-8 ποτήρια υγρών να θυμάστε ότι το τσάι, ο καφές, το γάλα, οι χυμοί και τα αναψυκτικά (επιλέξτε χωρίς ζάχαρη) αποτελούνται κυρίως από νερό και μπορούν να βοηθήσουν στην κάλυψη των αναγκών! Βέβαια, καλό είναι να καταναλώνουμε τους χυμούς με μέτρο, και να αποφεύγουμε τα αναψυκτικά. Αν και ο καφές και το τσάι έχουν μια ήπια διουρητική δράση, αυτή είναι παροδική και δεν οδηγεί σε αφυδάτωση, αν η κατανάλωσή τους δεν είναι υπερβολική!
Προσοχή: το νερό με το λεμόνι δεν έχει μαγικές αδυνατιστικές ιδιότητες! Μάθετε περισσότερα εδώ.
2. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι πηγές νερού, καθώς περιέχουν κατά 70-90% νερό! Καταναλώστε τουλάχιστον 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα, κυρίως ως έχουν, είτε ως χυμούς και smoothies, αλλά με μέτρο.
3. Η μείωση των απωλειών των υγρών επίσης είναι σημαντική. Πέρα από το να μένουμε σε δροσερό περιβάλλον, καλό είναι να περιορίσουμε και το αλκοόλ. Τα αλκοολούχα ποτά, αν και υγρά, αφυδατώνουν τον οργανισμό, επομένως είναι συνετό να περιορίζεται η κατανάλωσή τους, ενώ όταν τα επιλέγουμε να συνοδεύονται με νερό!
Η αφυδάτωση του οργανισμού επιφέρει κινδύνους στην υγεία μας, και ιδιαίτερα σε άτομα υψηλού κινδύνου! Καταναλώνετε αρκετά υγρά, έχοντας πάντα μαζί σας ένα μπουκαλάκι νερό, ενώ να υπενθυμίζετε και να δίνετε συχνά στα παιδιά και τους ηλικιωμένους να πίνουν νερό!
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 12-16 Μαρτίου 2018
1. Πρόσφατη προοπτική μελέτη στην Ιαπωνία έδειξε ότι υψηλότερες συγκεντρώσεις βιταμίνης D (25-ΟΗ βιταμίνη D) στο πλάσμα σχετίζεται με σημαντικά μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου γενικά, και καρκίνου του ήπατος!
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έλλειψη βιταμίνης D, της βιταμίνης του ήλιου, και στη χώρα μας!!!
Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια αυξάνεται η βιβλιογραφία που συνδέει την έλλειψη βιταμίνης D με τον κίνδυνο για διάφορες νόσους, από αυτοάνοσα νοσήματα, και κρύωμα, εως νεοπλάσματα και κατάθλιψη!
Είναι απαραίτητο να ελέγχουμε τα επίπεδα της βιταμίνης D, και να λάβουμε συμπλήρωμα διατροφής σε περίπτωση έλλειψης!
2.Το Μαγνήσιο (Mg) είναι ένα μέταλλο, απαραίτητο για τον οργανισμό μας, το οποίο δρα ως συμπαράγοντας σε πληθώρα βιοχημικών αντιδράσεων στο σώμα μας, συμπεριλαμβανομένης της σύνθεσης πρωτεϊνών, τη λειτουργία μυών και νεύρων, στον έλεγχο της γλυκόζης του αίματος και της αρτηριακής πίεσης, και στην κατασκευή των οστών, μεταξύ άλλων.
Μάλιστα, η επαρκής πρόσληψη Μαγνησίου και βιταμίνης Β6 βοηθά στην καταπολέμηση των προ-εμμηνορροϊκών συμπτωμάτων, ενώ μειωμένα επίπεδα Μαγνησίου σχετίζονται και με αυξημένο στρες.
Λαμβάνουμε αρκετό Μαγνήσιο; Ποιοί βρίσκονται σε κίνδυνο έλλειψης;
3. "Να βάλω κουρκουμά στο φαγητό;"
Μετά από τη δημοσίευση της ανασκόπισης για τις ευεργετικές ιδιότητες του κουρκουμά δέχτηκα αρκετές ερωτήσεις για το πώς μπορούμε να λάβουμε τις ευεργετικές αυτές ιδιότητες, και αν τώρα πρέπει να βάλουμε κουρκουμά σε κάθε πιάτο.
Αν και η κουρκουμίνη είναι ισχυρή δραστική ουσία με πληθώρα πλεονεκτημάτων για την υγεία μας, στον κουρκουμά περιέχεται σε πολύ μικρή ποσότητα. Επίσης, δεν είναι βιοδιαθέσιμη, δηλαδή δεν μπορεί να περάσει εύκολα στην κυκλοφορία του αίματός μας.
Οι μελέτες χρησιμοποιούν πολύ μεγάλες ποσότητες κουρκουμίνης (εως και 8 γραμμάρια τη μέρα), ενώ τις περισσότερες φορές η κουρκουμίνη συνδέεται με άλλα μόρια για να μπορέσει να περάσει στο αίμα.
Συνεπώς, όσο κουρκουμά και να βάλουμε στο φαγητό μας δύσκολα θα λάβουμε τα οφέλη της κουρκουμίνης.
Όμως, επειδή μένει στον εντερικό αυλό μπορεί εκεί να δρα με ευεργετικά αποτελέσματα σε άτομα με φλεγμονή στο γαστρεντερικό (πχ. νόσος Crohn, ελκώδη κολίτιδα, γαστρίτιδα)!
Αν σας αρέσει η γεύση που δίνει ο κουρκουμάς στο φαγητό συνεχίστε να τον χρησιμοποιείται, αλλά δεν θα επιφέρει τα σημαντικά κλινικά οφέλη που δείχνουν οι μελέτες!
Διαβάστε την περίληψη της ανασκόπισης εδώ.
4. Τι σημαίνει να τρώμε φυσιολογικά;
Σύμφωνα με την Ellyn Satter σημαίνει:
- Να καθόμαστε στο τραπέζι πεινασμένοι και να τρώμε μέχρι να ικανοποιηθεί η πείνα μας
- Να μπορούμε να επιλέγουμε φαγητό που μας αρέσει και να το απολαμβάνουμε, χωρίς να σταματάμε το φαγητό επειδή πρέπει
- Να μπορούμε να σκεφτούμε και να επιλέξουμε θρεπτικό φαγητό χωρίς να ανησυχούμε, και να μην περιορίζουμε τις επιλογές απολαυστικού φαγητού
- Να δίνουμε στον εαυτό μας την άδεια καμιά φορά να φάμε κάτι επειδή είμαστε χαρούμενοι ή λυπημένοι ή επειδή απλώς θέλουμε να φάμε
- Να τρώμε 3 ή 4 ή 5 φορές τη μέρα ή να επιλέξουμε να τρώμε ανάλογα όπως θέλουμε
- Να αφήνουμε μπισκότα στο πιάτο γιατί μπορούμε να τα φάμε και αύριο ή να φάμε παραπάνω γιατί μας αρέσουν
- Να τρώμε παραπανω καμιά φορά, να "σκάμε στο φαί" και να μη νιώθουμε άνετα μετά, αλλά άλλες φορές να τρώμε λιγότερο και να ευχόμασταν να είχαμε φάει παραπάνω
- Να εμπιστευόμαστε το σώμα μας να αντισταθμίζει τα "λάθη" που κάνουμε με το φαγητό.
Το να τρώμε φυσιολογικά παίρνει τον χρόνο και την προσοχή μας, αλλά είναι ένα από τα σημαντικά κομμάτια της ζωής μας.
Το να τρώμε φυσιολογικά είναι μια ευέλικτη έννοια! Ποικίλει ανάλογα με την πείνα, το πρόγραμμά μας, την πρόσβαση στο φαγητό και τα συναισθήματά μας!
Να βάλω κουρκουμά στο φαγητό;
Τα τελευταία χρόνια η χρήση του κουρκουμά έχει γίνει της μόδας. Σε διαφημίσεις ακούμε για τις ευεργετικές του ιδιότητες στην υγεία και σε χρόνιες νόσους, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται συχνά στη μαγειρική.
Η κουρκουμίνη, η δραστική ουσία του κουρκουμά, φαίνεται να έχει πληθώρα πλεονεκτημάτων για την υγεία μας σε κυτταρικό επίπεδο. Όμως στον κουρκουμά περιέχεται σε πολύ μικρή ποσότητα, και μάλιστα η βιοδιαθεσιμότητά της είναι πολύ μικρή, δηλαδή δεν μπορεί να περάσει εύκολα στην κυκλοφορία του αίματός μας, ενώ γρήγορα μεταβολίζεται και αποβάλλεται. Μάλιστα, σε μια μελέτη οι εθελοντές κατανάλωσαν 2 γραμμάρια κουρκουμίνης και η μέγιστη συγκέντρωση στο αίμα παρατηρήθηκε μετά από 2 ώρες στα 149.8 ng/g αίματος, και σε 4,5 ώρες είχε ήδη εξαληφθεί από το αίμα!
Οι μελέτες που έχουν γίνει χρησιμοποιούν πολύ μεγάλες ποσότητες κουρκουμίνης, εως και 8 γραμμάρια τη μέρα, ενώ τις περισσότερες φορές η κουρκουμίνη συνδέεται με άλλα μόρια ώστε να μπορέσει να περάσει στην κυκλοφορία του αίματος, και η αγωγή είναι στα πλαίσια συμπληρωματικής αγωγής μαζί με την τυπική φαρμακολογική θεραπεία.
Επίσης, οι παρούσες μελέτες έχουν μεθοδολογικές διαφορές που δεν επιτρέπουν τη διεξαγωγή σαφών συμπερασμάτων. Ενώ παρατηρείται μείωση στους δείκτες φλεγμονής, βελτίωση στη ρύθμιση της γλυκόζης και των λιπιδίων του αίματος μετά από χορήγηση κουρκουμίνης, ενώ θετικά είναι και τα αποτελέσματα για την αρθρίτιδα. Επειδή παραμένει στον εντερικό αυλό μπορεί εκεί να δρα με ευεργετικά αποτελέσματα σε άτομα με φλεγμονώδεις νόσους εντέρου όπως νόσος Crohn και ελκώδη κολίτιδα.
Συνεπώς, όσο κουρκουμά και να βάλουμε στο φαγητό μας δύσκολα θα λάβουμε τα οφέλη της κουρκουμίνης. Αν σας αρέσει η γεύση που δίνει ο κουρκουμάς στο #φαγητό συνεχίστε να τον χρησιμοποιείται, αλλά δεν θα επιφέρει τα σημαντικά κλινικά οφέλη που δείχνουν οι μελέτες!
Οι μελλοντικές μελέτες, βασιζόμενες στα παρόντα δεδομένα θα μας βοηθήσουν να καταλήξουμε σε σαφέστερα συμπεράσματα.
Πηγή: Mantzorou M, Pavlidou E, Vasios G, Tsagalioti E, Giaginis C. Effects of curcumin consumption on human chronic diseases: A narrative review of the most recent clinical data. Phytotherapy Research. 2018;1–19. https://doi. org/10.1002/ptr.6037
Υδατάνθρακες: Μας παχαίνουν;
Τα τρόφιμα-πηγές υδατανθράκων εδώ και δεκαετίες έχουν δαιμονοποιηθεί από τη «βιομηχανία της δίαιτας». Συνεχώς ακούμε ότι δεν θα πρέπει να συνδυάζουμε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες στα γεύματά μας, ότι το ψωμί και τα μακαρόνια παχαίνουν και άλλους σχετικούς ισχυρισμούς. Παράλληλα, αρκετές ανορθόδοξες, μη επιστημονικά τεκμηριωμένες δίαιτες απώλειας βάρους όπως η κετογονική, η Άτκινς, η Dukan, η Paleo και άλλες είναι πολύ χαμηλές σε υδατάνθρακες, και εκεί φαινομενικά στηρίζουν το αποτέλεσμά τους.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι υδατάνθρακες μας παχαίνουν; Μας κάνουν τόσο κακό;
Όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενα κείμενα, ο μόνος παράγοντας από τον οποίο εξαρτάται η απώλεια βάρους είναι το ενεργειακό έλλειμμα. Δηλαδή, για την απώλεια βάρους αρκεί να τρώμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε, ανεξαρτήτως σύστασης της διατροφής μας. Αντιστρόφως, για την πρόσληψη βάρους αρκεί να τρώμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε. Συνεπώς, πρωτεύουσα σημασία για την απώλεια και πρόσληψη βάρους έχουν οι θερμίδες.
Όμως, δεν τρώμε μόνο ενέργεια, δηλαδή τα μακροθρεπτικά συστατικά λιπαρά, υδατάνθρακες και πρωτεΐνες, αλλά χρειαζόμαστε και τα μικροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία. Επομένως, η διατροφή μας θα πρέπει να είναι πλήρης, και με ποικιλία τροφίμων και ομάδων τροφίμων, έτσι ώστε να λαμβάνουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας για τη βέλτιστη λειτουργία του. Οι πηγές αμύλου/υδατανθράκων (φρούτα, λαχανικά, γάλα και γιαούρτι, όσπρια, ψωμί, ρύζι, πατάτα, παξιμάδι, ζυμαρικά κ.α.) είναι πηγές φυτικών ινών και πληθώρας μικροθρεπτικών συστατικών, με τα φρούτα, τα λαχανικά, και τα όσπρια να είναι τρόφιμα αρκετά χορταστικά και θρεπτικά! Άρα, γιατί να τα βγάλουμε από τη διατροφή μας; Φυσικά, η υπερκατανάλωση ελευθέρων σακχάρων (γλυκά, αναψυκτικά, επιδόρπια, σιρόπια κ.α.) έχει αρνητική επίδραση στην υγεία, και θα πρέπει να περιορίζεται στο 5% των ημερήσιων θερμίδων που λαμβάνουμε.
Αναφορικά με την πρόσληψη βάρους, μια νέα μελέτη σε επίμυες έδειξε ότι υπό αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες και διατροφή, οι επίμυες αύξησαν το σωματικό λίπος τους μόνο όταν ακολουθούσαν διατροφή υψηλή σε λίπος, ενώ παρατηρήθηκαν αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα, που σχετίζονται με την απόλαυση, τις λιγούρες και την εξάρτηση, με δράσεις όπως της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης. Βέβαια, τα αποτελέσματα αυτά δεν μπορούν να μεταφραστούν στον άνθρωπο για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένων της διαφορετικής διατροφής, του γενετικού προφίλ, και λόγω του ότι η έρευνα δεν μεταφράζεται άμεσα από τα ζώα στον άνθρωπο. Αυτό όμως που μας δείχνει η έρευνα αυτή είναι ότι η αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων δεν επέφερε αύξηση του λιπώδους ιστού, όπως θα αναμενόταν από υποστηρικτές των διαιτών χαμηλών σε υδατάνθρακες.
Στον άνθρωπο, μια πολύ καλά σχεδιασμένη μελέτη είχε δείξει ότι είτε ακολουθούμε πρόγραμμα υποθερμιδικής διατροφής στα πρότυπα της κετογονικής δίαιτας, η οποία είναι πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, είτε την τυπική Αμερικάνικη δίαιτα, χάνουμε την ίδια ποσότητα λίπους!
Μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψιν μια πρόσφατη μελέτη σχετικά με τους υδατάνθρακες βλέπουμε ότι η μέτρια-φυσιολογική πρόσληψη υδατανθράκων, όχι μόνο είναι απαραίτητη για το σώμα μας, αλλά σχετίζεται και με τη μακροζωία. Συγκεκριμένα, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι άτομα που ακολουθούν διατροφή με μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων (50-55% των ημερήσιων θερμίδων) εμφανίζουν χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας, σε σχέση με εκείνους που καταναλώνουν πολλούς (>70%) ή λίγους (<40%) υδατάνθρακες.
Συνοψίζοντας, για την απώλεια βάρους σημασία έχει η ενέργεια, δηλαδή οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε. Κανένα τρόφιμο, από μόνο του δεν επιφέρει αύξηση στο σωματικό βάρος/λίπος, συμπεριλαμβανομένων των πηγών αμύλου. Παράλληλα, τα πρόσφατα κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι είναι ευεργετική η μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων, δηλαδή όταν περίπου οι μισές θερμίδες που λαμβάνουμε την ημέρα προέρχονται από υδατάνθρακες! Άλλωστε, και η Μεσογειακή Διατροφή, το πιο καλά μελετημένο πρότυπο διατροφής, το οποίο συστήνεται για την πρόληψη και αντιμετώπιση πληθώρας ασθενειών έχει στη βάση του τις πηγές αμύλου ολικής άλεσης.
Βιβλιογραφία
Dietary Fat, but Not Protein or Carbohydrate, Regulates Energy Intake and Causes Adiposity in Mice.
Dietary carbohydrate intake and mortality: a prospective cohort study and meta-analysis.