Ακολουθούν οι φοιτητές τη Μεσογειακή Διατροφή; Πώς σχετίζεται η προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή με την ψυχική υγεία και την ακαδημαϊκή πρόοδο;
Οι φοιτητές αποτελούν μια ιδιαίτερη πληθυσμιακή ομάδα, καθώς βρίσκονται σε μια μεταβατική περίοδο ζωής. Υπάρχει ερευνητικό ενδιαφέρον για τις διατροφικές τους συνήθειες και αυτό θελήσαμε να μελετήσουμε στην ανασκόπισή μας, καθώς και να εξετάσουμε την επίδραση της διατροφής στην ψυχική υγεία και ακαδημαϊκή πρόοδο.
Η Μεσογειακή Διατροφή (ΜΔ) είναι το πιο καλά μελετημένο διατροφικό πρότυπο και η προσκόλληση σε αυτό το πρότυπο συστήνεται παγκοσμίως. Υψηλή προσκόλληση στη ΜΔ σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νόσων όπως καρδιαγγειακά, καρκίνο και διαβήτη, ενώ πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα υποδεικνύουν συσχέτιση μεταξύ υγιεινής διατροφής και ψυχικής υγείας. Συγκεκριμένα, η ΜΔ έχει συσχετιστεί με την καλύτερη γνωστική λειτουργία σε παιδιά και νέους ενήλικες. Στα παιδιά και τους εφήβους, η υψηλότερη προσκόλληση στη ΜΔ έχει συσχετιστεί με καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις, ενώ μια δίαιτα "δυτικού τύπου" στην ηλικία των 14 ετών έχει συσχετιστεί με χειρότερες γνωστικές επιδόσεις στην ηλικία των 17 ετών. Σε νεαρούς ενήλικες, 10 ημέρες ΜΔ βελτίωσαν διάφορες πτυχές της γνώστικής λειτουργίας, ενώ η πρόσληψη ψαριών συσχετίστηκε με καλύτερη γνωστική λειτουργία σε εφήβους.
Οι υπάρχουσες μελέτες τονίζουν ότι οι φοιτητές έχουν απομακρυνθεί από τα πρότυπα υγιεινής διατροφής και ειδικά μακριά από τη Μεσογειακή Διατροφή. Αυτό το εύρημα ήταν εμφανές ακόμη και σε φοιτητές που ζουν σε χώρες της Μεσογείου, και ιδιαίτερα σε όσους ζουν μακριά από το σπίτι (σε άλλη πόλη), καθώς και σε φοιτητές που δεν ασκούνται. Σε μελέτη στην Ελλάδα η επισιτιστική αναασφάλεια αναδείχτηκε ως ένας σημαντικός παράγοντας που πρέπει να εξεταστεί σχετίζεται με λιγότερο υγιεινές διατροφικές επιλογές.
Αναφορικά με τον τομέα σπουδών και τη διατροφή υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι φοιτητές των ιατρικών σχολών δεν είναι τόσο εξοικειωμένοι όσο αναμενόταν με τη ΜΔ και δεν έχουν καλή προσκόλληση στη ΜΔ, παρά τις απόψεις τους σχετικά με τη σημασία των γνώσεων γύρω από τη διατροφή. Οι μελλοντικοί δάσκαλοι και νοσηλευτές παρουσιάζουν επίσης ανεπαρκή προσκόλληση στη ΜΔ. Βέβαια, οι φοιτητές σχολών που έχουν σχέση με την υγεία έχουν καλυτερες διατροφικές συνήθειες, από εκείνους που δεν σπουδάζουν επαγγέλματα υγείας.
Μπορούμε να αυξήσουμε την οικιότητα με την Μεσογειακή διατροφή; Η βραχυχρόνια έκθεση στη ΜΔ μέσω παρακολούθηση μαθημάτων σε Μεσογειακές χώρες, από φοιτητές άλλων χωρών, επίσης δεν ήταν αρκετή για να μετατοπίσει μόνιμα τις διατροφικές συνήθειες των σπουδαστών προς υγιέστερα πρότυπα, αν και παρατηρήθηκαν θετικές επιδράσεις. Ακόμη, η πρόσβαση σε πληροφορίες μέσω μαθημάτων και διαλέξεων στο πανεπιστήμιο δεν αποδείχτηκε αρκετή, προκειμένου να ενισχυθεί σημαντικά η προσκόλληση στη ΜΔ.
Η ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική υγεία και πρέπει να προωθηθεί εξίσου ως τμήμα της δημόσιας υγείας. Οι φοιτητές με υψηλότερη προσκόλληση στη ΜΔ θεωρούν ότι η υγεία τους είναι σε καλύτερη κατάσταση, έχουν καλύτερη ποιότητα ύπνου και χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης, ενώ η υψηλότερη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα στρες. Όσον αφορά τις ακαδημαϊκές επιδόσεις, παρόλο που υπάρχουν σημαντικές αποδείξεις στους μαθητές, λίγες μελέτες έχουν διερευνήσει τη σημασία της ποιότητας της διατροφής και την προσήλωση στη ΜΔ σε φοιτητές και στις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Τα τρέχοντα στοιχεία υποδεικνύουν ότι η υψηλότερη προσκόλληση στη ΜΔ σχετίζεται με καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις στους φοιτητές. Ως εκ τούτου, χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση των επιπτώσεων μιας υγιεινής διατροφής στην ψυχική υγεία των φοιτητών.
Συμπερασματικά, η Μεσογειακή Διατροφή έχει τη δυνατότητα να είναι ένα βέλτιστο πρότυπο διατροφής που προστατεύει και προάγει τη σωματική και ψυχική υγεία των φοιτητών. Θα πρέπει όμως να εφαρμοστούν μακροπρόθεσμες πολιτικές και εκστρατείες προσαρμοσμένες στις ανάγκες του νεαρού ενήλικου πληθυσμού προκειμένου να αυξηθούν οι γνώσεις τους σχετικά με τη σημασία των υγιεινών διατροφικών συνηθειών, και να διευκολυνθεί η προσκόλληση στη υγιεινή, θρεπτική διατροφή.
Διαβάστε περισσότερα εδώ.
Κόκκινο κρασί: το χαρακτηριστικό ποτό της Μεσογειακής Διατροφής έρχεται με οφέλη για την υγεία μας
Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ έχει συσχετιστεί με μικρότερη θνησιμότητα, σε σχέση με την αποχή από το αλκοόλ, και την κατάχρηση αλκοόλ. Ανά τον κόσμο οι συστάσεις διαφέρουν ως προς την κατανάλωση αλκοόλ, με τις περισσότερες να συστήνουν την κατανάλωση που δεν ξεπερνά το 1 ποτό για τις γυναίκες και τα 2 ποτά για τους άνδρες την ημέρα. Η μέτρια κατανάλωση κρασιού είναι χαρακτηριστικό της Μεσογειακής Διατροφής, ενώ παράγεται εξαιρετικό κρασί σε διάφορα μέρη της χώρας μας.
Τι μας δείχνουν οι πρόσφατες μελέτες σχετικά με την ευεργετική επίδραση του κόκκινου κρασιού στην υγεία μας;
Οι κλινικές μελέτες πάνω στην ευεργετική δράση του κόκκινου κρασιού, ερευνούν τη χαμηλή προς μέτρια κατανάλωση κρασιού, δηλαδή περίπου 1 με 2 ποτά την ημέρα, όπου 1 ποτό αντιστοιχεί στα 125 ml κρασιού.
Οι μελέτες των τελευταίων ετών επικεντρώνονται στις κοινές χρόνιες μη-μεταδιδόμενες νόσους, δηλαδή στα καρδιαγγειακά νοσήματα και την υπέρταση, στον καρκίνο, το διαβήτη και το μεταβολικό σύνδρομο, και τον καρκίνο, ενώ μελετάται και η επίδραση του κόκκινου κρασιού στην μικροχλωρίδα του εντέρου.
Αναφορικά με τα καρδιαγγειακά νοσήματα, φαίνεται ότι η μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού βοηθά στον λιπιδαιμικό έλεγχο, με βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ, όχι μόνο σε άτομα με υπερχοληστερολαιμία (αυξημένη χοληστερόλη), αλλά και σε ασθενείς υψηλού κινδύνου για καρδιαγγειακά, σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, καθώς και σε υγιείς (που δεν έχουν αυξημένη χοληστερόλη).
Σε άτομα με Μεταβολικό Σύνδρομο, η κατανάλωση κρασιού φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης του συνδρόμου, σε υγιείς και σε ηλικιωμένους με υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο, ενώ σε άτομα με Μεταβολικό Σύνδρομο φαίνεται να βοηθά στην βελτίωση του ελέγχου της γλυκόζης και των λιπιδίων αίματος, καθώς και της αρτηριακής πίεσης, βελτιώνοντας έτσι την κλινική εικόνα.
Αναφορικά με την αρτηριακή πίεση, όμως, τα δεδομένα δεν είναι σαφή. Αν και φαίνεται η μέτρια κατανάλωση να αυξάνει την αρτηριακή πίεση και τους παλμούς της καρδιάς, αρχικά έχει αντίθετη δράση, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση. Βέβαια, σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 χρόνια μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού δεν φαίνεται να επιδρά στην αρτηριακή πίεση!
Αναφορικά με τη μικροχλωρίδα του εντέρου, η τακτική κατανάλωση κόκκινου κρασιού φαίνεται να επιδρά θετικά, έχοντας πρεβιοτική δράση. Δηλαδή, τα μη-αλκοολούχα μέρη του κόκκινου κρασιού (πχ. πολυφαινόλες, φλαβονοειδή) θρέφουν τα βακτήρια του εντέρου μας που σχετίζονται με ευεργετική δράση στην υγεία μας.
Συνεπώς, η μέτρια κατανάλωση οίνου, σε ποσότητα της τάξης 1 - 2 ποτήρια ημερησίως, ως αναπόσπαστο μέρος της Μεσογειακής Διατροφής και στα πλαίσια της κοινωνικότητας, συσχετίζεται θετικά με την προαγωγή της υγείας του ανθρώπου. Ωστόσο, ποικίλοι, ετερόκλητοι παράγοντες, σχετικοί με τα χαρακτηριστικά του κρασιού, αλλά και του ανθρώπου ενδέχεται να επηρεάσουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του και την τελική ευεργετική του δράση.
Αποτοξίνωση: μύθος ή πραγματικότητα;
Τα περιοδικά αφιερώνουν πολλές σελίδες για τις δίαιτες αποτοξίνωσης, ενώ οι διάσημες δεν σταματούν να μιλούν για τις δίαιτες τέτοιου τύπου που ακολουθούν. Όμως, τι σημαίνει πραγματικά αποτοξίνωση και τελικά ενδείκνυται για απώλεια βάρους;
Ο όρος «αποτοξίνωση» σημαίνει απαλλαγή από εθισμό. Η αποτοξίνωση είναι ζωτικής σημασίας σε περίπτωση εθισμού και δηλητηρίασης.
Όμως, η κατάχρηση του όρου αυτού τον έχει κάνει συνώνυμο με τη διαδικασία απομάκρυνσης βλαβερών ή τοξικών ουσιών από τον οργανισμό, χρησιμοποιώντας ακριβά συμπληρώματα, υπερ-τρόφιμα, επιθέματα που αλλάζουν χρώμα, και άλλα προϊόντα στα οποία, όμως, δεν ορίζεται τι σημαίνει αποτοξίνωση, από ποιες τοξικές ουσίες απαλλάσσεται ο οργανισμός, ενώ παράλληλα ούτε οι κατασκευαστές δεν μπορούν να υποδείξουν στοιχεία από επιστημονικές μελέτες που να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς τους.
Αν και πολυδιαφημισμένες, οι δίαιτες αποτοξίνωσης δεν απομακρύνουν τις «βλαβερές ουσίες που έχουν συσσωρευτεί στον οργανισμό μας», καθώς τη λειτουργία απομάκρυνσης των βλαβερών ουσιών την έχουν αναλάβει οι νεφροί, το ήπαρ, οι πνεύμονες και το δέρμα.
Συνεπώς, εάν τα όργανα είναι υγιή και λειτουργούν πλήρως, τότε ο οργανισμός αποβάλλει κανονικά τα βλαβερά προϊόντα του μεταβολισμού και των φαρμάκων, ενώ σε αντίθετη περίπτωση, γίνεται η ανάλογη θεραπεία από τον ιατρό. Ιδιαίτερα σε περίπτωση ασθένειας αντενδείκνυται ο αυστηρός αποκλεισμός ομάδων τροφίμων, ώστε ο οργανισμός να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάρρωση και την ενίσχυσή του.
Άτομα που ακολουθούν δίαιτες αποτοξίνωσης ισχυρίζονται σημαντική απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα, γεγονός αναμενόμενο ύστερα από αυστηρό περιορισμό θερμίδων και πολλών ομάδων τροφίμων. Η αντικατάστασή γευμάτων και τροφίμων με σκευάσματα και χυμούς χαμηλής θερμιδικής πυκνότητας μπορούν να οδηγήσουν σε ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, όπως βιταμίνες, σίδηρο και ασβέστιο.
Παράλληλα, ο μεταβολισμός επιβραδύνεται και η απώλεια βάρους οφείλεται κυρίως σε απώλεια υγρών. Βέβαια, τα κιλά επανέρχονται μετά το πέρας της δίαιτας, λόγω της επιστροφής στις παλιές διατροφικές συνήθειες, και την επαναπρόσληψη των υγρών.
Υπάρχουν όμως κάποια θετικά στοιχεία που μπορούμε να κρατήσουμε από τέτοιου είδους δίαιτες και να τις ενσωματώσουμε στην καθημερινότητά μας, ώστε να βελτιώσουμε τη διατροφή μας, όπως η σωστή χρήση του αλκοόλ, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και η μείωση κατανάλωσης κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος. Όσον αφορά το αλκοόλ, συστήνεται η κατανάλωση έως 1 ποτό για τις γυναίκες και έως 2 ποτά για τους άνδρες ημερησίως.
Επίσης, πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα τροφοδοτούν τον οργανισμό με απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία και φυτικές ίνες.
Είναι προτιμότερο να φάτε παρά να πιείτε σε χυμό τα φρούτα, ώστε να καταναλώσετε και τις φυτικές ίνες τους. Τέλος, συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και αλλαντικών έχουν ενοχοποιηθεί για αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Συνεπώς είναι θεμιτή η μέτρια κατανάλωσή τους, όχι πάνω από 500 γραμμάρια την εβδομάδα.
Δυστυχώς πίσω από τη βιομηχανία της «αποτοξίνωσης» κρύβονται καλά οργανωμένες στρατηγικές μάρκετινγκ που με ευκολία χειρίζονται και εκμεταλλεύονται την άγνοια του κοινού προς όφελός τους. Ένας υγιεινός τρόπος ζωής, με μια πλήρη διατροφή, όπως για παράδειγμα η Μεσογειακή Δίαιτα, που παρέχει όλα τα θρεπτικά στοιχεία που χρειάζεται ο οργανισμός, σε συνδυασμό με άσκηση, μπορεί επιφέρει την ευεξία και την υγεία.
Υπερβάλλον σωματικό βάρος στην παιδική ηλικία
Τα ποσοστά της παχυσαρκίας έχουν διπλασιαστεί στα παιδιά και τετραπλασιαστεί στους εφήβους τα τελευταία 30 χρόνια, γεγονός που αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα δημόσιας υγείας.
Σύμφωνα με τον οργανισμό OECD (Organization for Economic Co-operation and Development) τα Ελληνόπουλα κατέχουν την πρωτιά στο υπερβάρο και την παχυσαρκία στον κόσμο, με το 44% των αγοριών και το 39% των κοριτσιών να κατατάσσονται στο υπέρβαρο ή την παχυσαρκία.
Τα παιδιά με υπερβάλλον σωματικό βάρος βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για πληθώρα ασθενειών βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα.
Οι παχύσαρκοι νέοι είναι πιθανότερο να εμφανίζουν παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, προ-διαβήτη, προβλήματα στα οστά και τις αρθρώσεις, υπνική άπνοια, καθώς και κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα.
Ως ενήλικες έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι παχύσαρκοι, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες για προβλήματα υγείας, όπως καρδιαγγειακά, διαβήτη τύπου 2, διάφορους τύπους καρκίνου και οστεοαρθρίτιδα.
Το περιβάλλον που ευνοεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής είναι το κλειδί στην αποφυγή και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Ανάμεσα στους παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας συγκαταλέγονται η συχνή κατανάλωση fast-food, τα ροφήματα με πρόσθετη ζάχαρη, η παράλειψη πρωινού, οι καθιστικές δραστηριότητες και το θετικό ισοζύγιο ενέργειας, καθώς και η διατροφή της μητέρας κατά την κύηση.
Τα προϊόντα των fast-food είναι ενεργειακά πυκνά, πλούσια σε αλάτι και λίπος, καθώς και ζάχαρη. Μάλιστα, όσον αφορά τα αναψυκτικά και τα φρουτοποτά, ένα κουτάκι μπορεί να περιέχει από 2 έως 16 κουταλάκια του γλυκού πρόσθετη ζάχαρη, ενώ η έρευνα έχει δείξει ότι τα παιδιά που τα καταναλώνουν έχουν ελλιπή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.
Η παράλειψη του πρωινού χρησιμοποιείται από εφήβους ως τρόπος αδυνατίσματος. Αντιθέτως, εκτός του ότι οδηγεί σε υπερκατανάλωση μέσα στη μέρα, έχει βρεθεί ότι τα παιδιά που δεν τρώνε πρωινό έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να γίνουν υπέρβαρα.
Χαμηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας σχετίζονται με ανισορροπία του ενεργειακού ισοζυγίου και ανάπτυξη υπερβάλλοντος λιπώδους ιστού. Μάλιστα, καθιστικές δραστηριότητες, όπως η παρακολούθηση τηλεόρασης και η χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών κάτω από 2 ώρες ημερησίως σχετίζεται με μειωμένη πιθανότητα να είναι ένα παιδί υπέρβαρο.
Επιπλέον, η παρακολούθηση τηλεόρασης συνοδεύεται από κατανάλωση λιγότερο υγιεινού φαγητού, ενώ οι διαφημίσεις επηρεάζουν τις διατροφικές επιλογές.
Η ενεργειακή δαπάνη είναι σημαντική, όχι μόνο στην ανάπτυξη, αλλά και στην προστασία από την παχυσαρκία. Για τα παιδιά συστήνεται 60 λεπτά μέτριας με υψηλής έντασης άσκηση, η οποία είναι κατάλληλη για εκείνα, είναι ευχάριστη και αποτελείται από πληθώρα δραστηριοτήτων.
Τέλος, προγεννητικοί παράγοντες επηρεάζουν τις πιθανότητες για υπέρβαρο και παχυσαρκία. Ο διαβήτης κύησης, το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το χαμηλό βάρος γέννησης και η μετέπειτα απότομη ανάπτυξη, καθώς και η απουσία ή η μικρή χρονική διάρκεια θηλασμού αποτελούν παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας.
Το υπερβάλλον σωματικό βάρος επηρεάζεται από τα γονίδια και το περιβάλλον. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι αν κάποιος έχει γονίδια που συνδέονται με την παχυσαρκία θα είναι παχύσαρκος!
Ζώντας σε ένα παχυσαρκιογόνο περιβάλλον, είναι απαραίτητη η έγκαιρη παρέμβαση με στόχο ένα υγιές σωματικό βάρος και τακτική σωματική άσκηση, ενώ η συμβολή της εγκυμοσύνης δεν πρέπει να παραγκωνίζεται.