Διατροφή και Αντιμετώπιση του Σύνδρομου Πολυκυστικών Ωοθηκών
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών ( εν συντομία ΣΠΩ ή στα Αγγλικά Polycystic Ovary Syndrome ή PCOS ) είναι μια ενδοκρινική διαταραχή που παρατηρείται στο 6-22% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε αναπαραγωγικές, ορμονικές και μεταβολικές διαταραχές, όπως ινσουλινοαντίσταση & σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, δυσλιπιδαιμία, καρδιαγγειακά νοσήματα, υπογονημότητα, καθώς και νεοπλασίες, όπως καρκίνο μαστού και ενδομητρίου. Αν και η αιτιολογία πίσω από την εμφάνιση του συνδρόμου δεν είναι γνωστή, γενετικοί & περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην εμφάνιση του.
Επηρεάζει η διατροφή την αντιμετώπιση του συνδρόμου;
Η παχυσαρκία & δη η ανδρικού τύπου παχυσαρκία, η ινσουλινοαντίσταση και τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D παρατηρούνται σε 1 στις 2 γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες. Μάλιστα, το αυξημένο βάρος, η καθιστική ζωή, η “Δυτικού τύπου” διατροφή και το κάπνισμα δυσχαιρένουν τη νόσο. Παράλληλα, σε γυναίκες με ΣΠΩ παρατηρούνται διαταραγμένη σχέση με το φαγητό και υπερφαγικά επισόδεια.
H βελτίωση τρόπου ζωής (άσκηση & διατροφή) με απώλεια βάρους μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα του ΣΠΩ, και αποτελεί απαραίτητο κομμάτι της αντιμετώπισης του.
Με την αλλαγή τρόπου ζωής ως θεραπετυτική στατηγική, μια μικρή απώλεια βάρους της τάξης του 5%-10% του αρχικού βάρους φαίνεται να βελτιώνει σημαντικά την ινσουλινοαντίσταση, τα υψηλά επίπεδα ανδρογόνων, την έμμηνο ρύση και την γονιμότητα. Μια μετα-ανάλυση μελετών έδειξε ότι η αλλαγή τρόπου ζωής, σε σχέση με την απλή αγωγή επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα, σχετικά με τη μείωση του βάρους, της περίμετρου μέσης, ποσοστού λίπους στο σώμα και της φλεγμονής (μετρημένης μέσω CRP). Παράλληλα, βελτιώθηκε και η φυσική κατάσταση των γυναικών που βελτίωσαν τον τρόπο ζωής τους!
Πώς πρέπει να είναι η διατροφή;
Μια υποθερμιδική δίαιτα για απώλεια βάρους, δηλαδή ένα πρόγραμμα διατροφής με λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζεται ο οργανισμός και στη συνέχεια ένα πλάνο για διατήρηση του βάρους στα επιθυμητά επίπεδα είναι απαραίτητη.
Η σύσταση της διατροφής αναφορικά με τα μακροθρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, λιπαρά, πρωτεΐνες) δεν φαίνεται να παίζει τόσο σημαντικό ρόλο. Συγκεκριμένα, για τους υδατάνθρακες, μια συστηματική ανασκόπιση της βιβλιογραφίας έδειξε οτι η γονιμότητα, οι ορμόνες, και οι ορμόνες που σχετίζονται με τον κορεσμό δεν διέφεραν μετά από δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες σε σχέση με μια τυπική δίαιτα. Η μείωση των προσλαμβανόμενων θερμίδων & η απώλεια βάρους στο ΣΠΩ βελτιώνουν τα ποσοστά ωορρηξίας, τη σύλληψη, την υπερανδρογοναιμία, τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης, την αντίσταση στην ινσουλίνη και τις ορμόνες κορεσμού, ενώ η σύνθεση της δίαιτας είναι λιγότερο σημαντική. Συστήνεται η μειωμένη κατανάλωση ελευθέρων σακχάρων (ζάχαρη, μέλι, σιρόπι αγαύης και άλλα σιρόπια, χυμοί φρούτων, ροφήματα με ζάχαρη, υπερκατανάλωση γλυκών) και η προτίμηση σε τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, όπως τα προϊόντα ολικής άλεσης, τα φρούτα κια τα λαχανικά, και τα όσπρια.
Επιπλέον, λόγω των επιπτώσεων του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών στα λιπίδια του αίματος συστήνεται η μείωση της πρόσληψης κορεσμένων και αποφυγή των τρανς λιπαρών. Πηγές κορεσμένων λιπαρών είναι το λίπος του κοτόπουλου και του κρέατος, το λάδι καρύδας, το φοινικέλαιο και το βούτυρο και τα λιπαρά των τυριών (μπορούμε να επιλέξουμε τυρί χαμηλό σε λιπαρά). Πηγές τρανς λιπαρών αποτελούν τα υδρογωνομένα λίπη τα οποία χρησιμοποιούνται από τη βιομηχανία τροφίμων για τα σφολιατοειδή, τα κέικ, τα μπισκότα και άλλα είδη αρτοζαχαροπλαστικής.
Ιδίαιτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην βελτίωση των επιπέδων βιταμίνης D, του χρωμίου και των ω-3 λιπαρών οξέων, στην περίπτωση ελλείψεων ή χαμηλών επιπέδων. Η βιταμίνη D είναι η βιταμίνη του ήλιου. Σε περίπτωση έλλειψης συστήνεται η συμπληρωματική αγωγή, ειδικά τους χειμερινούς μήνες. Διατροφικές πηγές Χρωμίου είναι το μπρόκολο, οι πατάτες, η γαλοπούλα, το κόκκινο κρασί, τα μήλα, οι μπανάνες, τα πράσινα φασολάκια, και το ψωμί ολικής άλεσης. Πηγές των ω-3 λιπαρών οξέων είναι τα λιπαρά ψάρια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι (πχ. λιναρόσπορος, καρύδια). Άτομα που δεν καταναλώνουν ψάρια και ξηρούς καρπούς και σπόρους μπορεί να επωφεληθούν από συμπλήρωμα ω-3 λιπαρών οξέων.
Αν και συχνά φαίνεται να υπάρχει μια δυσκολία στην απώλεια βάρους, οι παρούσες μελέτες συνολικά δεν δείχνουν να υπάρχει διαφορά στην απώλεια μεταξύ γυναικών με και χωρίς ΣΠΩ.
Συνεπώς, η διατροφή για το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών είναι μια ποικίλη, υγιεινή διατροφή (όπως η Μεσογειακή Διατροφή), ενώ ο συνδυασμός της με άσκηση είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Η μέτρια απώλεια και διατήρηση ενός υγιούς βάρους παίζει βαρυσήμαντο ρόλο για την βελτίωση των συμπωμάτων του Συνδρόμου, καθώς και των επιπτώσεών του στην υγεία και τη γονιμότητα.
Πηγές:
BDA Food Fact Sheet Polycystic Ovary Syndrome (PCOS)
Weight Management Interventions in Women with and without PCOS: A Systematic Review
Characteristics of obesity in polycystic ovary syndrome: Etiology, treatment, and genetics.
Nutritional management in women with polycystic ovary syndrome: A review study.
The effect of dietary carbohydrates in women with polycystic ovary syndrome: a systematic review.
Last updated/ Τελευταία επικαιροποίηση: 29/11/2019
Πρέπει να αποφεύγουμε "τα 3 λευκά";
Αλάτι, ζάχαρη και λευκό αλεύρι
Τα 3 λευκά όπως ονομάζουν πολλοί έχουν δαιμονοποιηθεί αρκετά.
Όμως, τι ισχύει; Πρέπει να τα αποφεύγουμε ή να τα εντάξουμε με μέτρο στη διατροφή μας;
Αναφορικά με τη ζάχαρη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει τη μείωση πρόσληψης των ελεύθερων σακχάρων στο 5-10% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Αυτό σημαίνει οτι θα πρέπει η πρόσληψή της να είναι χαμηλή, όχι μηδενική. Επίσης, υπάρχει σύγχυση σχετικά με το ποια είναι η ζάχαρη & τα ελεύθερα σάκχαρα.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα ελεύθερα σάκχαρα είναι “Όλοι οι μονοσακχαρίτες και δισακχαρίτες που προστίθενται στα τρόφιμα από τον παρασκευαστή, τον μάγειρα ή τον καταναλωτή, καθώς και τα σάκχαρα που βρίσκονται φυσικά στο μέλι, τα σιρόπια και τους χυμούς φρούτων”. Ο ορισμός αυτός αποκλείει τα φυσικά απαντώμενα σάκχαρα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών και των σακχάρων που βρίσκονται στην κυτταρική δομή των τροφών (πχ. φρούτα & λαχανικά).
Γνωρίζετε ποιά είναι τα πραγματικά υποκατάστατα της ζάχαρης;
Δηλαδή, όπως η λευκή έτσι και η καστανή και η ακατέργαστη ζάχαρη, το μέλι, τα σιρόπια (αγαύης σφενδάμου, ρυζιού, φρουκτοζης, γλυκόζης κ.α.), η ζάχαρη καρύδας, η φρουκτοζη, η μελασσα, το πετιμέζι οι χυμοί (και αυτοί που φτιάχνουμε σπίτι) ανήκουν στα ελεύθερα σάκχαρα/ζάχαρη!
Αναφορικά με το λευκό αλεύρι, σίγουρα δεν έχει την ίδια θρεπτική αξία με το αλεύρι ολικής άλεσης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει καμία διατροφική αξία. Επίσης, δεν είναι μόνο το αλεύρι και τα προϊόντα που το περιέχουν οι μόνες πηγές υδατανθράκων & φυτικών ινών που έχουμε! Η υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά και σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, καθώς και καλύτερη υγεία εντέρου, μεταξύ άλλων. Συστήνεται η κατανάλωση 20-30 γρ φυτικών ινών την ημέρα με τις πηγές να περιλαμβάνουν τα σιτηρά, τα όσπρια, το ρύζι, τα φρούτα & τα λαχανικά. Αν σε κάποιον δεν αρέσει το ψωμί ολικής άλεσης, μπορεί να εστιάσει σε άλλες πηγές φυτικών ινών και σε άλλα τρόφιμα ολικής άλεσης!
Αναφορικά με το αλάτι, η υψηλή πρόσληψη Νατρίου(> 5 γρ αλάτι/ημέρα) και η ανεπαρκής πρόσληψη Καλίου (<3.5 γρ/ημέρα) συνεισφέρουν στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης και αυξάνουν τον κίνδυνο καρδειαγγειακών. Η έρευνα δείχνει ότι υπερκαταναλώνουμε αλάτι (9–12 γρ./ημερα), ενώ το αλάτι που βάζουμε εμείς στα τρόφιμα αποτελεί το 25% του αλατιού της διατροφής μας.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να μειώσετε την ποσότητα αλατιού που καταναλώνετε.
- Βγάλτε την αλατιέρα από το τραπέζι.
- Μειώστε την ποσότητα αλατιού που βάζετε στο φαγητό κατά το μαγείρεμα.
- Αντικαταστήστε το αλάτι με υποκατάστατα αλατιού που περιέχουν λιγότερο νάτριο.
- Προσθέστε στο φαγητό βότανα, μπαχαρικά ή λεμόνι αντί για αλάτι.
- Προτιμήστε τρόφιμα, που δεν περιέχουν πρόσθετο αλάτι, όπως φρυγανιές και δημητριακά.
- Προτιμήστε τα τρόφιμα με το λιγότερο αλάτι. Ελέγξτε την ετικέτα των τροφίμων στο σουπερμάρκετ και επιλέξτε αυτό με το λιγότερο αλάτι.
- Φτιάξτε μόνοι σας πίτες, πίτσες και σάλτσες χωρίς περίσσεια αλατιού.
- Εάν παραγγείλετε φαγητό, ζητήστε το χωρίς αλάτι.
- Μειώστε τη συχνότητα κατανάλωσης τροφίμων που είναι πλούσια σε αλάτι.
Έχετε μετρήσει τον μεταβολισμό σας;
Η σταδιακή μείωση του αλατιού είναι ο καλύτερος τρόπος για να μειώσετε την ποσότητα που καταναλώνετε χωρίς να το καταλάβετε.
Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διαιτολόγων έχει φτιάξει ένα έντυπο με οδηγίες για μείωση αλατιού.
Είναι απαραίτητο να βλέπουμε τη διατροφή ως σύνολο και όχι ως μενονωμένα τρόφιμα, καθώς και ως μέρος του τρόπου ζωής μας. Δεν υπάρχει κάποιο τρόφιμο του οποίου η κατανάλωση αυτόματα θα επιφέρει και αρνητική επίδραση στην υγεία μας ή το βάρος μας.
Πηγές
Guideline: sugars intake for adults and children
Dietary fiber and risk of coronary heart disease: a pooled analysis of cohort studies.
Carbohydrate quality and human health: a series of systematic reviews and meta-analyses
Evaluating Mediterranean diet adherence in university student populations: Does this dietary pattern affect students' academic performance and mental health?
Antonopoulou, M, Mantzorou, M, Serdari, A, et al. Evaluating Mediterranean diet adherence in university student populations: Does this dietary pattern affect students' academic performance and mental health? Int J Health Plann Mgmt. 2019; 1– 17. https://doi.org/10.1002/hpm.2881
Ακολουθούν οι φοιτητές τη Μεσογειακή Διατροφή; Επηρεάζει η διατροφή την ψυχική τους υγεία; Πώς θα βοηθήσουμε τους φοιτητές να αποκτήσουν πιο υγιεινές διατρφικές συνήθειες;
Η παρούσα ανασκόπιση της βιβλιογραφίας αφορά τις παραπάνω ερωτήσεις.
Η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή (ΜΔ), μπορεί να έχει ευεργετική δράση στους φοιτητές, προωθώντας την ακαδημαϊκή τους απόδοση και ποιότητα ζωής, καθώς και την ψυχική και σωματική τους υγεία. Η παρούσα μελέτη στοχεύει στην κριτική ανάλυση των σημερινών επιδημιολογικών στοιχείων σχετικά με την προσκόλληση των πανεπιστημιακών φοιτητών στην ΜΔ. Η βάση δεδομένων PubMed αναζητήθηκε διεξοδικά χρησιμοποιώντας σχετικές λέξεις-κλειδιά.
Οι διατροφικές συνήθειες των φοιτητών απομακρύνονται από τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα υγιεινά πρότυπα διατροφής, ειδικά για όσους ζουν μακριά από το σπίτι και ακόμη και για σπουδαστές με προέλευση Μεσογειακές χώρες. Οι περισσότερες από τις μελέτες έχουν τεκμηριώσει ότι η ασθενέστερη κατάσταση υγείας των σπουδαστών συνδέεται με τη χαμηλότερη προσκόλληση στη ΜΔ. Η υψηλότερη προσκόλληση στη ΜΔ συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης, ενώ φοιτητηές που ανέφεραν οτι έχουν περισσότερο άγχος είχαν χαμηλότερη πρόσληψη φρούτων και λαχανικών. Η πρόσβαση των φοιτητών σε πληροφορίες και γνώσεις που παρέχονται από μαθήματα και διαλέξεις δεν βελτίωσε αποτελεσματικά τη συμμόρφωσή τους με τη ΜΔ. Η πλειοψηφία των φοιτητών, ακόμη και από τμήματα ιατρικής και διατροφής, έδειξε ανεπαρκή γνώση σχετικά με τις υγιεινές διατροφικές συνήθειες.
Λόγω της επιρροής της διατροφής στην ποιότητα ζωής και στην ψυχική και σωματική υγεία των μαθητών, είναι σημαντικό να αναπροσανατολιστεί η εστίαση της έρευνας σε αυτή τη σημαντική πτυχή.
Η ανασκόπιση έχει αναγνωριστεί ως μια από τις πλέον διαβασμένες μελέτες του επιστημονικού περιοδικού International Journal of Health Planning and Management για το χρονικό διάστημα 2018-2019
Ξεκινάς Διατροφή; Ποιες συμβουλές να ΜΗΝ ακούσεις
Από το διαδίκτυο και τους γύρω μας θα διαβάσουμε και θα ακούσουμε πολλές συμβουλές διατροφής και απώλειας βάρους, οι όποιες όχι μόνο θετική επίδραση δεν θα έχουν εν τέλει, αλλά μπορούν να σαμποτάρουν την υγεία και την προσπάθειά μας. Ας δούμε τέσσερις κοινές “συμβουλές” και φράσεις που ενδεχομένως θα ακούσει κάποιος πριν το ξεκίνημα ενός προγράμματος διατροφής.
“Φάε τώρα που μπορείς”.
Μια κλασσική φράση που ακούμε αμέσως πριν ξεκίνημα ενός προγράμματος διατροφής από τους γύρω μας. Έχουμε συνηθίσει σε αυστηρά και περιοριστικά προγράμματα απώλειας βάρους και δίαιτες εξπρές, όπου απαγορεύονται τρόφιμα ή ολόκληρες ομάδες τροφίμων, με αποτέλεσμα να θεωρούμε ότι το πρόγραμμα θα (πρέπει να) επιφέρει περιορισμούς και στερήσεις. Ως εκ τούτου, θεωρούμε ότι θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε την τελευταία ευκαιρία για την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφίμων.
Ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής, όμως, δεν επιφέρει στερήσεις, και μας βοηθά να βελτιώσουμε σταδιακά τις διατροφικές μας συνήθειες. Δηλαδή, μαθαίνουμε να ενσωματώνουμε στην ισορροπημένη και υγιεινή μας διατροφή όλα τα τρόφιμα που μας αρέσουν, δίνοντας έμφαση στην απόλαυση του γεύματος μας.
Ενημερωθείτε για τις υπηρεσίες του διαιτολογικού γραφείου εδώ!
“Θα σου δώσω εγώ τη δίαιτα που έκανα” ή “Κάνε τη δίαιτα του Χ διάσημου”
Δίαιτες υπάρχουν πολλές, και εύκολα έχουμε πρόσβαση στις δίαιτες των φίλων μας και τις δίαιτες που συστήνονται σε περιοδικά και ιστοσελίδες.
Όμως, οι δίαιτες αυτές δεν είναι εξατομικευμένες σε εμάς, τις ανάγκες μας, τις διατροφικές μας συνήθειες, και τον τρόπο ζωής μας. Επίσης, συχνά οι δίαιτες που θα βρούμε στα περιοδικά και το διαδίκτυο είναι δίαιτες χαμηλών θερμίδων, ανεπαρκείς σε θρεπτικά συστατικά, και συνοδεύονται από ανυπόστατους ισχυρισμούς, καθώς και πρακτικές επικίνδυνες για την υγεία μας, όπως “αποτοξίνωση” και παράλειψη ολόκληρων ομάδων τροφίμων.
Μετά από μη εξατομικευμένες, περιοριστικές και ανεπαρκείς θρεπτικά δίαιτες, έπεται η επαναπρόσληψη του βάρους, και δη λιπώδους ιστού. Ειδικά μετά από επαναλαμβανόμενες αυξομειώσεις του βάρους, το ποσοστό του λίπους αυξάνεται, ενώ το ποσοστό της μυικής μάζας μειώνεται, μαζί με τον βασικό μας μεταβολισμό. Έτσι, οδηγούμαστε όχι μόνο στην απογοήτευση, αλλά δυσκολευόμαστε και να χάσουμε βάρος (λίπος) στο μέλλον.
Θέλετε να ελέγξετε το βάρος σας;
Κλείστε το δια ζώσης ή εξ' αποστάσεως ραντεβού σας εδώ!
“Πάρε αυτό το συμπλήρωμα/ρόφημα λιποδιάλυσης και θα σε βοηθήσει”
Αν και η αγορά είναι πλήρης με διάφορα σκευάσματα και ροφήματα λιποδιάλυσης που υπόσχονται άμεσα αποτελέσματα χωρίς κόπο, κανένα από αυτά δεν έχει αποτέλεσμα.
Το αποτέλεσμα που θα δει ο καταναλωτής προέρχονται από το αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας το οποίο δημιουργεί, προσλαμβάνοντας λιγότερες θερμίδες από εκείνες που χρειάζεται. Μάλιστα, στις συσκευασίες των προϊόντων και στις διαφημίσεις (τα ψιλά γράμματα που περνούν γρήγορα χαμηλά στην οθόνη) αναγράφεται να συνδυάζεται η λήψη τους με δίαιτα χαμηλών θερμίδων! Φυσικά, βοηθά και το placebo effect, καθώς ο καταναλωτής σκέφτεται ότι θα πρέπει να προσέχει, εφόσον παίρνει το προϊόν!
Σταμάτα να τρως το Χ τρόφιμο/ομάδα τροφίμων και θα αδυνατίσεις.
Κατά καιρούς διάφορα τρόφιμα έχουν κατηγορηθεί για την αύξηση του σωματικού βάρους, από το ψωμί και τα ζυμαρικά, έως τις ντομάτες και το καρπούζι. Κανένα τρόφιμο δεν έχει τη μαγική ιδιότητα να οδηγήσει στην αύξηση του βάρους μας. Αν υπήρχε τέτοιο τρόφιμο, θα είχαμε λύσει το σημαντικό πρόβλημα της υποθρεψίας!
Στην πραγματικότητα, δεν είναι τα τρόφιμα, αλλά οι διατροφικές συνήθειες και συμπεριφορές μας είναι που μας οδηγούν σε αύξηση του σωματικού βάρους και είναι σημαντικό να τις αναγνωρίσουμε και να τις βελτιώσουμε για να έχουμε μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην προσπάθειά μας.
Εμπιστευτείτε το ξεκίνημα της διατροφής σας μόνο σε αδειούχους διαιτολόγους – διατροφολόγους, οι οποίοι θα σας βοηθήσουν να επιτύχετε τους στόχους σας, με γνώμονα τις δικές σας ανάγκες.