Association of Maternal Pre-Pregnancy Overweight and Obesity with Childhood Anthropometric Factors and Perinatal and Postnatal Outcomes: A Cross-Sectional Study
Pavlidou Eleni, Dimitrios Papandreou, Zainab Taha, Maria Mantzorou, Stefanos Tyrovolas, Dimitrios N. Kiortsis, Evmorfia Psara, Sousana K. Papadopoulou, Marios Yfantis, Maria Spanoudaki, and et al. 2023. "Association of Maternal Pre-Pregnancy Overweight and Obesity with Childhood Anthropometric Factors and Perinatal and Postnatal Outcomes: A Cross-Sectional Study" Nutrients 15, no. 15: 3384. https://doi.org/10.3390/nu15153384
Περίληψη
Το υπέρβαρο και η παχυσαρκία πριν από την εγκυμοσύνη στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας αποτελεί μια αυξανόμενη τάση σε πληθυσμούς μεσαίου και υψηλού εισοδήματος. Αυτή η μελέτη είχε ως στόχο να αξιολογήσει εάν το υπερβάρο ή η παχυσαρκία της μητέρας πριν από την κύηση σχετίζεται με τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά των παιδιών, καθώς και με περιγεννητικά και μεταγεννητικά αποτελέσματα.
Μέθοδοι: Πρόκειται για μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 5198 παιδιά ηλικίας 2-5 ετών και τις μητέρες τους, από 9 διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας. Τα ανθρωπομετρικά δεδομένα των μητέρων και των παιδιών, καθώς και τα περιγεννητικά και μεταγεννητικά αποτελέσματα, συλλέχθηκαν από ιατρικά ιστορικά ή επικυρωμένα ερωτηματολόγια.
Αποτελέσματα: Καταγράφηκαν ποσοστά υπερβάρων/παχύσαρκων 24,4% και 30,6% για τα παιδιά και τις μητέρες τους 2-5 χρόνια μετά τον τοκετό. Το υπερβάρο ή η παχυσαρκία πριν από την εγκυμοσύνη παρατηρήθηκε συχνότερα σε μεγαλύτερες σε ηλικία μητέρες και θηλυκά παιδιά, και σχετίστηκε επίσης με υψηλό βάρος γέννησης, πρόωρο τοκετό, υψηλό δείκτη ponderal του νεογνού, τοκετό με καισαρική τομή, διαβήτη τύπου 1, και υπερβάρο/παχυσαρκία στην προσχολική ηλικία. Στην πολυπαραγοντική ανάλυση, το υπερβάρο ή η παχυσαρκία πριν από την εγκυμοσύνη συσχετίστηκε ανεξάρτητα με υψηλότερο κίνδυνο υπερβάρου/παχυσαρκίας στην προσχολική ηλικία, καθώς και με υψηλότερη αύξηση της συχνότητας του βάρους γέννησης, τοκετού με καισαρική τομή, και διαβήτη τύπου 1.
Συμπεράσματα: Τα ποσοστά υπερβάρου/παχυσαρκίας των μητέρων πριν από την κύηση σχετίστηκαν με αυξημένο βάρος των παιδιών κατά τη γέννηση και 2-5 χρόνια μετά τον τοκετό, τονίζοντας την ανάγκη προώθησης του υγιεινού τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένων των υγιεινών διατροφικών συνηθειών, και εστίασης σε κοινωνικές πολιτικές και διατροφικές παρεμβάσεις για την παχυσαρκία στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.
Abstract
Background: Pre-pregnancy overweight and obesity in reproductive-aged women becomes a growing tendency in middle- and high-income populations. This study aimed to evaluate whether maternal excess body mass index (BMI) before gestation is associated with children’s anthropometric characteristics, as well as perinatal and postnatal outcomes. Methods: This was a cross-sectional study performed on 5198 children aged 2–5 years old and their paired mothers, assigned from 9 different areas of Greece. Maternal and childhood anthropometric data, as well as perinatal and postnatal outcomes, were collected from medical history records or validated questionnaires. Results: Prevalences of 24.4% and 30.6% of overweight/obesity were recorded for the enrolled children and their mothers 2–5 years postpartum. Maternal pre-pregnancy overweight/obesity was more frequently observed in older mothers and female children, and was also associated with high childbirth weight, preterm birth, high newborn ponderal index, caesarean section delivery, diabetes type 1, and childhood overweight/obesity at pre-school age. In multivariate analysis, maternal pre-pregnancy overweight/obesity was independently associated with a higher risk of childhood overweight/obesity at pre-school age, as well as with a higher increased incidence of childbirth weight, caesarean section delivery, and diabetes type 1. Conclusions: Maternal overweight/obesity rates before gestation were related with increased childhood weight status at birth and 2–5 years postpartum, highlighting the necessity of encouraging healthy lifestyle promotion, including healthier nutritional habits, and focusing on obesity population policies and nutritional interventions among women of reproductive age.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο εδώ.
Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους συγγραφείς.
Αγορά τροφίμων: κάνουμε καλύτερες επιλογές για υγιεινή διατροφή
Πόσες φορές έχετε πάει να αγοράσετε τρόφιμα και καταλήξατε με γλυκά και αλμυρά σνακ και άλλα προϊόντα που δεν είχατε στο νου να αγοράσετε, ενώ ξεχάσατε κάποια απαραίτητα;
Η υγιεινή διατροφή ξεκινάει από τα ψώνια του σούπερ μάρκετ! Δεν μπορούμε να μαγειρέψουμε ένα υγιεινό γεύμα εάν δεν έχουμε αγοράσει τα κατάλληλα τρόφιμα!
Πώς, λοιπόν, μπορούμε να κάνουμε καλύτερες -και πιο οικονομικές- επιλογές κατά την αγορά τροφίμων;
1. Αποφύγετε τα ψώνια όταν είστε πεινασμένοι ή νηστικοί! Όταν πεινάμε, τα γλυκά και αλμυρά σνακ είναι πιο ελκυστικά και καταλήγουμε να αγοράζουμε και να καταναλώνουμε θερμιδικά πυκνά τρόφιμα με λίγα θρεπτικά συστατικά. Μπορείτε να πάτε στο σούπερ μάρκετ αφού έχετε φάει!
2. Κάντε λίστα! Αφού δείτε τι λείπει από το ντουλάπι και το ψυγείο σας, κάντε μία λίστα με όλα τα τρόφιμα που χρειάζεστε. Μπορείτε, επίσης, να φτιάξετε μία γενική λίστα με τα τρόφιμα που καταναλώνετε πιο συχνά και χρειάζεστε στο σπίτι σας σε καθημερινή βάση, να την εκτυπώσετε σε αρκετά έντυπα και να τη χρησιμοποιείτε για να σημειώνετε τι χρειάζεστε! Βεβαιωθείτε ότι έχετε πληθώρα φρούτων και λαχανικών -ιδανικά τοπικής παραγωγής και της εποχής-, μη επεξεργασμένα προϊόντα, προϊόντα ολικής άλεσης, όσπρια και φασόλια. Επιπλέον, προμηθευτείτε ψάρια, κρέας χωρίς πολύ λίπος και πουλερικά, ενώ επιλέξτε γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά.
3. Για να μειώσετε το λογαριασμό σας στο ταμείο, βάλτε στη λίστα σας τρόφιμα που είναι σε προσφορά! Πλέον τα περισσότερα σουπερ μάρκετ διαφημίζουν στην τηλεόραση και σε έντυπα φυλλάδια τις προσφορές της εβδομάδας. Βάσει αυτών μπορείτε να φτιάξετε το μενού της εβδομάδας και τη λίστα σας. Τα τοπικά και εντός εποχής φρούτα και λαχανικά είναι πιο φτηνά, ενώ και τα κατεψυγμένα είναι φρέσκα (απλά όχι νωπά) και πιο φτηνά!
4. Διαβάστε τις ετικέτες των τροφίμων! Η συσκευασία μπορεί να είναι παραπλανητική, για παράδειγμα, ενώ αναγράφεται ότι δεν περιέχεται ζάχαρη, να περιέχονται άλλα σάκχαρα! Επίσης, πολλά από τα προϊόντα που μαρκετάρονται για παιδιά περιέχουν αρκετά πρόσθετα σάκχαρα και συντηρητικά! Αποφύγετε τα επεξεργασμένα προϊόντα, τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε λιπαρά, πρόσθετα σάκχαρα και αλάτι, όπως έτοιμα γλυκίσματα και άλλα σνακ, σφολιατοειδή, έτοιμες σάλτσες και ροφήματα με ζάχαρη.
5. Αποφύγετε τους διαδρόμους των πειρασμών και επιμείνετε στη λίστα σας! Κατά το πλείστον, γνωρίζουμε πού θα βρούμε τα προϊόντα που ψάχνουμε στο σούπερ μάρκετ. Κινηθείτε στους διαδρόμους όπου θα βρείτε τα τρόφιμα που χρειάζεστε και αποφύγετε αυτούς όπου υπάρχουν γλυκά και αλμυρά σνακ και άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα. Πολλές φορές στο ταμείο βρίσκουμε σοκολάτες και άλλα γλυκά. Αντισταθείτε στον πειρασμό να τα αγοράσετε και εξηγήστε στα παιδιά ότι τα γλυκίσματα είναι καλό να τα τρώμε σε ειδικές περιστάσεις.
Βελτιώνοντας το καλάθι του σούπερ μάρκετ μπορούμε να βελτιώσουμε την υγεία μας! Όταν δεν έχουμε εύκολη πρόσβαση σε θερμιδικά πυκνά τρόφιμα- πειρασμούς, μπορούμε ευκολότερα να βελτιώσουμε τη διατροφή μας! Έτσι, επιλέγοντας τρόφιμα που είναι χαμηλά σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά οξέα, πρόσθετα σάκχαρα και αλάτι, μπορούμε να ετοιμάσουμε υγιεινά γεύματα που μας προσφέρουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και ενέργεια για να λειτουργεί το σώμα μας σωστά και να διατηρήσουμε ένα υγιές βάρος.
Τι να προσέξω στα τρόφιμα που αγοράζω;
Πολλές φορές πάμε γρήγορα στο σούπερμάρκετ, πεινασμένοι, και αγοράζουμε τρόφιμα χωρίς πολλή σκέψη. Έτσι όμως ενδέχεται να μην κάνουμε τις πιο υγιεινές επιλογές. Τι πρέπει να προσέχουμε όταν αγοράζουμε τρόφιμα;
Αυτό που βλέπουμε στις συσκευασίες τροφίμων είναι το μπροστινό μέρος, όμως δεν σημαίνει ότι αυτό που αναγράφεται είναι και το αληθές. Αντίθετα, διαβάζοντας το πίσω μέρος της συσκευασίας θα έχουμε μια καλύτερη εικόνα για το τρόφιμο. Εκεί θα δούμε τα συστατικά και τα αλλεργιογόνα, την ημεορμηνία λήξης του προϊόντος, ποια είναι η μια μερίδα, και τις διατροφικές πληροφορίες του προϊόντος.
Στον πίνακα με τις διατροφικές πληροφορίες θα διαβάσουμε πόσες θερμίδες (kcal) περιέχει το προϊόν, πόσους υδατάνθρακες και σάκχαρα, φυτικές ίνες, λιπαρά και κορεσμένα λιπαρά, πρωτεΐνες, αλάτι και πρόσθετες βιταμίνες και μέταλλα, ανά 100 γραμμάρια ή ml, και ανά μερίδα. Είναι σημαντικό να διαβάσουμε ποιά είναι η μερίδα του προϊόντος, καθώς μια συσκευασία, όσο μικρή και αν μας φαίνεται μπορεί να περιέχει πάνω από μια μερίδες. Για παράδειγμα, στα πατατάκια η μερίδα είναι τα 25 γραμμάρια, όχι όλη η συκευασία (70 γραμμάρια)!
Επίσης, υπάρχουν αρκετά παραδείγματα όπου στην μπροστινή πλευρά της συσκευασίας αναγράφεται ότι το προϊόν δεν περιέχει ζάχαρη, ενώ στην πίσω πλευρά, στα συστατικά, αναγράφεται ότι το προϊόν περιέχει κάποιο άλλο σάκχαρο, όπως μέλι, σιρόπι γλυκόζης, συμπυκνωμένο χυμό φρούτων, λακτόζη, φρουκτόζη και άλλα σιρόπια ή σάκχαρα. Επομένως, το προϊόν δεν περιέχει κρυσταλλική ζάχαρη, αλλά μια εναλλακτική πηγή ζάχαρης, χωρίς διαφορά στη θρεπτική αξία του.
Επιπλέον, στα συστατικά θα διαβάσουμε και τα πρόσθετα τροφίμων ή τα “Ε”, τα οποία έχουν κακή φήμη, χωρίς όμως να σημαίνει ότι είναι επιβλαβή, καθώς τα τρόφιμα και τα πρόσθετα υπόκεινται σε αυστηρούς ελέγχους. Ακόμη και η βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) που πολλές φορές χρησιμοποιείται ως πρόσθετο έχει αριθμό Ε. Παράλληλα, λέγεται ότι πρέπει να αποφεύγουμε τρόφιμα με συστατικά που δεν μπορούμε να προφέρουμε. Αυτή η πρακτική φυσικά δεν έχει επιστημονική τεκμηρίωση, καθώς πολλά ευεργετικά θρεπτικά συστατικά και ουσίες έχουν περίπλοκες ονομασίες.
Τέλος, ενώ στον πίνακα με τη διατροφική αξία των προϊόντων αναγράφονται τα κορεσμένα λιπαρά, δεν αναγράφονται τα τρανς λιπαρά οξέα. Όμως, αν διαβάσουμε τα συστατικά μπορούμε να τα αναγνωρίσουμε, καθώς αναφέρονται ως υδρογωνομένα (φυτικά) έλαια, ή μερικώς υδρογωνομένα (φυτικά) έλαια. Ειδικά αν αναφέρονται πριν από πηγές ακόρεστων και κορεσμένων λιπαρών, τότε ενδέχεται το προϊόν να περιέχει σχετικά μεγάλη ποσότητα τρανς λιπαρών. Στην Αμερική, η ετικέτα τροφίμων αναγράφει μαζί με τα κορεσμένα λιπαρά, εαν το τρόφιμο περιέχει τρανς λιπαρά.
Η διατροφή μας έχει αντίκτυπο στην υγεία μας, επομένως, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με το τι βάζουμε στο καλάθι του σούπερμαρκετ, και στο σπίτι μας. Είναι απαραίτητος ο έλεγχος των συσκευασιών τροφίμων, έτσι ώστε να είμαστε ενημερωμένοι για το τι περιέχει το τρόφιμο που επιλέξαμε, και να είμαστε σίγουροι ότι κάναμε την κατάλληλη επιλογή.
Είναι η πλήρως εξατομικευμένη διατροφή εφικτή σήμερα;
Precision nutrition, ή αλλιώς η πλήρως εξατομικευμένη διατροφή ανάλογα με τα γονίδιά μας είναι ένας πολλά υποσχόμενος κλάδος της διατροφής!
Σύμφωνα με τα γονίδιά μας, δηλαδή το DNA μας, βρισκόμαστε και σε διαφορετικό κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων νοσημάτων, παχυσαρκίας, έχουμε διαφορετικό βασικό μεταβολισμό, μεταβολίζουμε και πιο αργά ή γρήγορα το αλκοόλ, μεταξύ άλλων!
Έχουν γίνει αρκετές μελέτες τις τελευταίες δεκαετίες σχετικά με τον ρόλο της διατροφής σε φορείς ορισμένων γονιδίων, και έχουμε προχωρήσει αρκετά. Είμαστε σε θέση να αναλύσουμε όλο το γονίδωμά μας, σε λιγότερο από 1 ώρα με 1000 ευρώ περίπου, δεν είμαστε σε θέση ομως να ανάγουμε τα αποτελέσματα στην πρόληψη νόσων και κατάρτιση εξατομικευμένης διατροφής, ακόμα!
Είναι σημαντικό, όμως, να λάβουμε υπόψιν πέρα από τα γονίδιά μας, και το περιβάλλον, δηλαδή τον τρόπος ζωής μας. Επιπλέον, στο σώμα μας ζουν και άλλοι μικροοργανισμοί, το μικροβίωμα του εντέρου! Παράλληλα, πρέπει να συμπεριλάβουμε και τα νέα δεδομένα της μεταβολομικής! Δηλαδή, απλώς το να γνωρίζουμε γονιδίωμά μας δεν αρκεί!
Πόσο κοντά είμαστε στην εφαρμογή τέτοιων πλάνων διατροφής;
Έχουμε αρκετά χρόνια μπροστά μας, έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να χρησιμοποιούμε με βέλτιστο τρόπο τη διατροφογενετική στην καθημερινή κλινική πρακτική!
Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση των Pavlidis et al. συμπεραίνει ότι η χρήση των εμπορικών τεστ διατροφογεννετικής δεν συστήνεται! Τα εμπορικά τεστ που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή ελέγχουν 38 γονίδια, άρα δεν είναι πλήρη, και δεν συστήνονται, ενώ η πλήρης ανάλυση του γονιδιώματος είναι και πολύ πιο ακριβή!
Μάλιστα, το 2010 στην Αμερική έγινε έρευνα για εταιρείες που είχαν υπηρεσίες διατροφογενετικής, και καταδίκασαν τα παραπλανητικά αποτελέσματα και τις παραπλανητικές πρακτικές μάρκετινγκ.
Παράλληλα, δεν βρήκαν επιστημονική βάση για τους ισχυρισμούς ότι μπορούν να συστήσουν εξατομικευμένα συμπληρώματα διατροφής ανάλογα με το DNA.
Όπως αναφέρει σε άρθρο του στο Times ο βιοχημικός και chef Anthony Warner "But for now even leading geneticists can’t tell what colour your eyes are from your DNA, let alone suggest what food you should be eating. The best advice is to save your money and try to eat well." Δηλαδή, "οι γενετιστές δεν μπορούν να βρουν το χρώμα των ματιών από το DNA, πόσο μάλλον να συστήσουν εξατομικευμένη διατροφή. Η καλύτερη συμβουλή είναι κρατήστε τα λεφτά σας και φάτε υγιεινά"!
Βέβαια, φαίνεται ότι ακόμη και αν γνωρίζουμε τι αλλαγές πρέπει να κάνουμε στη διατροφή μας, σύμφωνα με το γονιδίωμά μας, αυτή η γνώση δεν μας κινητοποιεί για τις απαραίτητες διατροφικές αλλαγές.
Αρκετές φορές “ρίχνουμε το φταίξιμο” για το επιπλέον σωματικό μας βάρος στα γονίδιά μας. Και όντως υπάρχουν πάνω από 100 γονίδια που έχουν συσχετιστεί με το βάρος μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να προλάβουμε ή να αντιμετώπισουμε το αυξημένο σωματικό βάρος, ακόμη και αν έχουμε γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο για αυξημένο βάρος! Η έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα με το γονίδιο FTO, ένα από τα γονίδια που σχετίζεται με την εμφάνιση της παχυσαρκίας, μπορούν να χάσουν βάρος, όπως και τα άτομα χωρίς το γονίδιο αυτό. Άρα, ναι μεν τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία, το βάρος μας και στον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο κίνδυνος για εμφάνιση των παραπάνω δεν εξαρτάται και από τον τρόπο ζωής μας, δηλαδή τη διατροφή και την κίνηση!
Συμπερασματικά, αν και εως τώρα έχουμε κάνει πρόοδο όσον αφορά τα γονίδια και τη διατροφή, χρειάζονται επιπλέον μελέτες, που λαμβάνουν υπόψιν και άλλους παράγοντες, γεγονός που θα μας πάρει αρκετά χρόνια. Μέχρι τότε, είναι σημαντική η προσκόλληση σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, με υγιεινή διατροφή και τακτική άσκηση!
- Διαβάστε άρθρο από το blog του Harvard πάνω στη διατροφογενετική εδώ!
- Διαβάστε μια μετα-ανάλυση πάνω στα τεστ διατροφογενετικής εδώ: Meta-Analysis of Genes in Commercially Available Nutrigenomic Tests Denotes Lack of Association with Dietary Intake and Nutrient-Related Pathologies.
"As solid scientific evidence is currently lacking, commercially available nutrigenomics tests cannot be presently recommended. Notwithstanding, the need for a thorough and continuous nutrigenomics research is evident as it is a highly promising tool towards precision medicine."
- Διαβάστε το άρθρο του Anthony Warner (Angry Chef) εδώ.