Τοξίνες στο πιάτο μας;
Τα πάντα στη φύση είναι τοξικά, ακόμη και το νερό. Η σωστή ποσότητα κάνει τη διαφορά. Έτσι ακόμη και τρόφιμα που καταναλώνουμε συχνά μπορεί να έχουν τοξική δράση στον οργανισμό μας, αν και οι πιθανότητες για δηλητηρίαση από φυσικά παρούσες τοξίνες στα τρόφιμα είναι μικρές.
Σε μερικούς ανθρώπους, λόγω γενετικού προφίλ, παρουσιάζονται δυσανεξίες σε θρεπτικά συστατικά, όπως δυσανεξία στη λακτόζη λόγω απουσίας λακτάσης (ένζυμο που διασπά τη λακτόζη σε γακατόζη και γλυκόζη), όπου η κατανάλωση γάλακτος επιφέρει φούσκωμα και διάρροια.
Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στην κοιλιοκάκη, ένα αυτοάνοσο νόσημα, η γλουτένη έχει τοξική δράση στον εντερικό αυλό. Όμως, σε όλους μας κάποια τρόφιμα που καταναλώνουμε περιέχουν τοξίνες που ενδέχεται να επιδράσουν στον οργανισμό μας σαν δηλητήρια, επιφέροντας συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, διάρροια, πυρετό έως και θάνατο.
Τα όσπρια όπως τα φασόλια και οι φακές είναι διαδεδομένα τρόφιμα, στη βάση της Μεσογειακής πυραμίδας.
Οι λεκτίνες στα όσπρια είναι πρωτεΐνες, οι οποίες προστατεύουν τα φυτά από εισβολείς-ζωύφια. Επομένως, και στον άνθρωπο, οι πρωτεΐνες αυτές, σε μεγάλη ποσότητα έχουν τοξική δράση, προκαλώντας ναυτία, έμετο, κοιλιακό άλγος και διάρροια εντός λίγων ωρών. Για την αποφυγή της τοξικής αυτής δράσης, πριν μαγειρέψουμε τα όσπρια, τα μουλιάζουμε και τα βράζουμε πολύ καλά. Ακόμη και αν χρησιμοποιήσουμε κονσέρβα προ-μαγειρεμένων οσπρίων, είναι καλό να τα ξαναβράσουμε, ώστε να είμαστε σίγουροι για την ασφαλή κατανάλωσή τους.
Τα πικραμύγδαλα και τα κουκούτσια φρούτων περιέχουν κυανιούχες ενώσεις, οι οποίες με την καταστροφή τους, όπως με τη μάσηση επιφέρουν ναυτία, ζαλάδα και κοιλιακό άλγος. Όσον αφορά τα πικραμύγδαλα, τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανιστούν με την κατανάλωση μόλις 4-5 πικραμυγδάλων! Γι’ αυτό καλό είναι να μην τα καταναλώνετε και να προτιμάτε την άλλη ποικιλία τυπικών αμυγδάλων. Η κατανάλωση πολύ λίγων κουκουτσιών μπορεί να μην επιφέρει κάποιο δυσάρεστο σύμπτωμα, αλλά μεγαλύτερες ποσότητες μπορεί! Γι’ αυτό αποφύγετε την κατανάλωση κουκουτσιών!
Οι πατάτες περιέχουν σολανίνη, μια ουσία με τοξική δράση ακόμη και σε μικρή ποσότητα, η οποία μπορεί να επιφέρει διάρροια, πυρετό ή υποθερμία, ναυτία και έμετο, παράλυση και παραισθήσεις και άλλα συμπτώματα. Επομένως, εάν παρατηρήσετε ότι οι πατάτες σας έχουν χαλάσει, έχουν πράσινο χρώμα ή «ματάκια» αποφύγετε την κατανάλωσή τους. Μάλιστα, στην περίπτωση που οι πατάτες απλά έχουν βγάλει ρίζες («ματάκια») πρέπει να τις αφαιρέσετε πριν τις καταναλώσετε.
Όλοι γνωρίζουμε ότι τα ψάρια είναι ιδιαίτερα ευεργετικά για την υγεία μας. Όμως, τα μεγάλα ψάρια, όπως ο καρχαρίας και ο ξιφίας, περιέχουν υδράργυρο μέσω βιοσυσσώρευσης. Αυτό συμβαίνει διότι τα ψάρια αυτά τρέφονται με άλλα μικρότερα ψάρια, που και αυτά περιέχουν υδράργυρο. Έμβρυα που εκτίθενται σε μεγάλες ποσότητες υδραργύρου αργότερα εμφανίζουν χαμηλά σκορ σε τεστ προσοχής, μάθησης και μνήμης. Έτσι, γυναίκες που είναι έγκυες ή σχεδιάζουν να κυοφορήσουν και μικρά παιδιά πρέπει να περιορίσουν την κατανάλωση μεγάλων ψαριών, όπως σε μία φορά τις δύο εβδομάδες, χωρίς να έχουν καταναλώσει άλλο ψάρι αυτές τις μέρες ή μία φορά την εβδομάδα γατόψαρο ή θαλάσσια πέρκα, χωρίς να έχουν καταναλώσει άλλο ψάρι αυτήν την εβδομάδα.
Η ασφάλεια των τροφίμων που καταναλώνουμε δεν περιορίζεται στη διατήρηση συνθηκών υγιεινής. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις πιθανές πηγές τοξινών στη διατροφή μας, να δίνουμε προσοχή στα τρόφιμα που καταναλώνουμε και να αποφεύγουμε την κατανάλωση άγνωστων προς εμάς τροφίμων.
Πώς πρέπει να κατανέμονται οι θερμίδες μέσα στην ημέρα
Πώς πρέπει να κατανέμονται οι θερμίδες μέσα στην ημέρα
Το πώς και τι θα φάμε μέσα στη μέρα, και μέχρι ποια ώρα αποτελούν βασικά ζητήματα συζήτησης γύρω από τη διατροφή. Στο δημοτικό μαθαίνουμε ότι το πρωινό είναι πιο βασικό γεύμα της ημέρας, και το βράδυ θα πρέπει να τρώμε ελαφριά, ενώ ορισμένοι προτιμούν να αποφεύγουν το πρωινό. Στο εξωτερικό, το κύριο γεύμα της ημέρας είναι το βραδινό, ενώ στην Ελλάδα στο μεσημεριανό.
Τι λέει η έρευνα για όλα αυτά; Πώς πρέπει να κατανέμονται οι θερμίδες μέσα στην ημέρα;
Τα τελευταία χρόνια, ένας νέος κλάδος της επιστήμης της διατροφής είναι η “χρονοδιατροφή”, η οποία εξετάζει την αλληλεπίδραση της ώρας σίτισης, και της μεταβολικής υγείας με τον κιρκάρδιο ρυθμό. Ο κιρκάρδιος ρυθμός είναι το σύστημα που ελέγχει τον καθημερινό βιολογικό ρυθμό, συγχρονίζοντας τη φυσιολογία (μεταβολισμός, έκφραση γονιδίων) και τη συμπεριφορά (ύπνος, σίτιση), ανάλογα με την ώρα της ημέρας, και επηρεάζεται από εξωτερικά ερεθίσματα, όπως την εναλλαγή φωτός-σκότους, και τα επεισόδια σίτισης (γεύματα και σνακ).
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας έχει οδηγήσει στην πολύωρη έκθεση στο τεχνητό φως των συσκευών, στην πρόσληψη τροφής αργά το βράδυ, ειδικά σε άτομα που εργάζονται με κυλιόμενο ή νυχτερινό ωράριο, και στην κατάκλιση πολύ αργά το βράδυ. Αυτές οι καθημερινές πρακτικές μπορούν να “αποσυντονίσουν” τον κιρκάρδιο ρυθμό, και να οδηγήσουν σε διαταραγμένο μεταβολισμό γλυκόζης και καρδιομεταβολικές νόσους, όπως και έχει φανεί σε μελέτες σε νοσηλευτές που δουλεύουν κυλιόμενο ωράριο.
Οι μελέτες έχουν εστιάσει στα ωράρια σίτισης, και στον αριθμό και το μέγεθος των επεισοδίων σίτισης, όμως, η δυσκολία που αντιμετωπίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η διαφορετική κουλτούρα γύρω από το φαγητό (πχ. σε μερικές χώρες 1μμ θεωρείται αργά για φαγητό, και σε άλλες χώρες 1μμ είναι νωρίς για φαγητό), και το γεγονός ότι η διατροφική συμπεριφορά ενός ατόμου έχει διαφέρει μέρα με τη μέρα.
Έχει παρατηρηθεί ότι η κατανάλωση της πλειοψηφίας των θερμίδων νωρίς στη μέρα, πριν τις 3 μμ, σχετίζεται με χαμηλότερη ενεργειακή πρόσληψη, υψηλότερης ποιότητας διατροφή και πιο καλά δομημένα γεύματα.
Σε μελέτες παρατήρησης, το αυξημένο σωματικό βάρος σχετίστηκε με την πρακτική της πρόσληψης των περισσότερων θερμίδων του εικοσιτετραώρου αργότερα μέσα στην ημέρα, ή το βράδυ. Παράλληλα, μειωμένη πιθανότητα για αυξημένο σωματικό βάρος είχαν όσοι κατανάλωναν τις περισσότερες θερμίδες στο πρωινό και το μεσημεριανό. Βέβαια, η συσχέτιση αυτή φαίνεται να οφείλεται στην υψηλότερη πρόσληψη θερμίδων όταν οι περισσότερες θερμίδες καταναλώνονται αργότερα μέσα στη μέρα. Παράλληλα, η μη σταθερότητα στα γεύματα του πρωινού και του μεσημεριανού έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για μεταβολικό σύνδρομο μακροπρόθεσμα, και ενδεχομένως επηρεάζει την επιλογή γευμάτων την υπόλοιπη μέρα. Γενικότερα, η τακτική κατανάλωση πρωινού φαίνεται να έχει προστατευτική δράση ενάντια στον διαβήτη τύπου ΙΙ.
Τα μέχρι τώρα δεδομένα της χρονοδιατροφής μας οδηγούν στη σύσταση του να δώσουμε έμφαση στην κατανάλωση των περισσότερων θερμίδων της ημέρας στο πρωινό και το μεσημεριανό, με την κατανάλωση ελαφρών γευμάτων σχετικά νωρίς το βράδυ. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να κοιμηθούμε νηστικοί ή πεινασμένοι ή ότι θα πρέπει να παραλείψουμε το βραδινό μας, αλλά να επιλέξουμε ένα θρεπτικό, ελαφρύ βραδινό, και αν κοιμόμαστε αργά το βράδυ ή δουλεύουμε νύχτα, να προτιμήσουμε θρεπτικά γεύματα και σνακ που είναι πλούσια σε πρωτεΐνη.
Τα πλεονεκτήματα του να δώσουμε έμφαση στην κατανάλωση των περισσότερων θερμίδων νωρίς στη μέρα έχουν να κάνουν με τη ρύθμιση του βάρους, της γλυκόζης και των λιπιδίων του αίματος, αν και οι ακριβείς μηχανισμοί, ιδιαίτερα πίσω από την ρύθμιση του βάρους, δεν έχουν αποσαφηνιστεί ακόμη.
Πηγές
Flanagan A, Bechtold DA, Pot GK, Johnston JD. Chrono-nutrition: From molecular and neuronal mechanisms to human epidemiology and timed feeding patterns. J Neurochem. 2021 Apr;157(1):53-72. doi: 10.1111/jnc.15246. Epub 2020 Dec 10. PMID: 33222161.
Beccuti G, Monagheddu C, Evangelista A, Ciccone G, Broglio F, Soldati L, Bo S. Timing of food intake: Sounding the alarm about metabolic impairments? A systematic review. Pharmacol Res. 2017 Nov;125(Pt B):132-141. doi: 10.1016/j.phrs.2017.09.005. Epub 2017 Sep 18. PMID: 28928073.
Vetter C, Devore EE, Ramin CA, Speizer FE, Willett WC, Schernhammer ES. Mismatch of Sleep and Work Timing and Risk of Type 2 Diabetes. Diabetes Care. 2015 Sep;38(9):1707-13. doi: 10.2337/dc15-0302. Epub 2015 Jun 24. PMID: 26109502; PMCID: PMC4542269.
Molzof HE, Wirth MD, Burch JB, Shivappa N, Hebert JR, Johnson RL, Gamble KL. The impact of meal timing on cardiometabolic syndrome indicators in shift workers. Chronobiol Int. 2017;34(3):337-348. doi: 10.1080/07420528.2016.1259242. Epub 2017 Jan 20. PMID: 28107043; PMCID: PMC5527274.
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 9-13 Οκτώβρη 2017
1. Το αυξημένο σωματικό βάρος στα παιδιά αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα δημόσιας υγείας ανά τον κόσμο. Τα παιδιά που εμφανίζουν αυξημένο σωματικό βάρος έχουν περισσότερες πιθανότητες να συνεχίσουν να έχουν υπερβάλλον σωματικό βάρος ως έφηβοι και ως ενήλικες. Το υπέρβαρο και η παχυσαρκία έχουν αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική υγεία των ατόμων, καθώς και η ποιότητα της ζωής μπορεί να υποβαθμιστεί ήδη από την παιδική ηλικία. Επομένως, κρίνεται αναγκαία η αντιμετώπιση του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας στα παιδιά.
Πώς μπορεί η οικογένεια να βοηθήσει το υπέρβαρο παιδί; Διαβάστε το Μέρος Α και το Μέρος Β.
2. Η Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας ήταν στις 11 Οκτώβρη! Ανησυχητικά είναι τα δεδομένα για την Ελλάδα, αλλά και τον κόσμο!
Εάν η παρούσα τάση συνεχιστεί περίπου 2.420.000 ενήλικες (28% του συνόλου των ενηλίκων) στην Ελλάδα θα είναι παχύσαρκοι μέχρι το 2025.
- Οι ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως οι καρδιοπάθειες, ο σακχαρώδης διαβήτης, η ηπατική νόσος, η κατάθλιψη και πολλοί τύποι καρκίνου, μέχρι το 2025 θα φτάσουν να κοστίζουν στην Ελλάδα περίπου 2 δισεκατομμύρια € ετησίως.
- Αντιθέτως, η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και η μείωσή της κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες στην Ελλάδα, από το 28% στο 23%, θα κοστίσει μόνο 814 εκατομμύρια €.
- Οι κυβερνήσεις παροτρύνονται να δώσουν προτεραιότητα στις επενδύσεις για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας επενδύοντας τώρα σε υπηρεσίες θεραπείας της παχυσαρκίας, στην έγκαιρη παρέμβαση και την πρόληψη.
3. Οι ψευδείς ισχυρισμοί γύρω από τη θεραπεία ασθενειών είναι άκρως επικίνδυνη. Δεν είναι λίγοι bloggers, ψευδοεπιστήμονες και ιστοσελίδες που ισχυρίζονται ότι έχουν γιατρέψει σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή ασθένειες, μέσω διατροφής.
Οι ισχυρισμοί αυτοί φυσικά δεν ισχύουν, αλλά πολλοί ασθενείς εξαπατώνται, παρασύρρονται και ελπίζουν οτι θα θεραπευτούν ακολουθώντας τη διατροφή ή παίρνοντας τα σκευάσματα που προωθούν οι "θεραπευμένοι".
Η Αυστραλή Belle Gibson κέρδισε εκατοντάδες χιλιάδες δολλάρια μέσω του blog της, της εφαρμογής και του βιβλίου της, ισχυριζόμενη ότι νίκησε τον καρκίνο στον εγκέφαλο μέσω "εναλλακτικής" ιατρικής και αλλαγών στη διατροφή της. Αφού ανακαλύφθηκε το ψέμα της το δικαστήριο αποφάσισε να της δώσει πρόστιμο 410.000 Αυστραλιανών δολλαρίων.
Βέβαια, το κακό έχει ήδη γίνει, καθώς ενδέχεται ακόλουθοί της να έχουν ακολουθήσει τις συμβουλές της και να έχουν χάσει τη ζωή τους, όπως έχει γίνει και με άλλους bloggers και ψευδο-επιστήμονες που εξαπάτησαν ασθενείς.
4. Πώς θα βάλουμε τη βρώμη στη διατροφή μας;
Αρχικά γιατί να τη βάλουμε στη διατροφή μας;
1. Η σκέτη βρώμη είναι από τα πολύ λίγα δημητριακά στα οποία δεν προστίθεται ζάχαρη!
2. Περιέχει αρκετές φυτικές ίνες (11γρ/ 100 γρ βρώμη), εκ των οποίων οι β-γλυκάνες βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης!
3. 70 γρ βρώμης την ημέρα (τα 40 γρ είναι η 1 μερίδα) βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης, όπως οι στατίνες!
4. Λόγω των φυτικών ινών βοηθά στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, και στον κορεσμό!
5. Είναι φθηνή, χορταστική, τη βρίσκουμε εύκολα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολλούς τρόπους!
Πώς μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε;
1. Χυλός βρώμης. Οι συνδυασμοί είναι αμέτρητοι! Δείτε κάποιες ιδέες εδώ
2. Στα μπιφτέκια, αντί για ψωμί ή φρυγανιά. Κάνει τα μπιφτέκια πολύ πιο αφράτα!
3. Στην ομελέτα, αντί για αλεύρι!
4. Μπορούμε να φτιάξουμε σπιτικό ψωμί από βρώμη!
5. Μπορούμε να φτιάξουμε κέικ με βρώμη! Το αγαπημένο μου είναι το κέικ μπανάνας!
6. Τα pancakes και τα μπισκότα μπορούν να γίνουν πιο χορταστικά και πιο υγιεινά με βρώμη!
7. Μπορούμε να φτιάξουμε σπιτικές μπάρες δημητριακών με βρώμη!
5. Δεν έχετε χρόνο να γυμναστείτε; Γιατί δεν ακολουθείτε το online πρόγραμμα της Μαρίας Μπριλάκη από το Fitness Reloaded;
16 λεπτά, 3 φορές την εβδομάδα, για 8 εβδομάδες!
Τα αγαπημένα τρόφιμα μιας διαιτολόγου-διατροφολόγου
Το φαγητό είναι ανάγκη και απόλαυση! Ο συνδυασμός μιας γευστικής και θρεπτικής διατροφής είναι πολύ σημαντικός στην επίτευξη της καλής υγείας και της καλής σχέσης με το φαγητό!
Το παρόν άρθρο δεν έχει να κάνει τόσο με το τι να τρώει κανείς, αλλά για το πώς η ισσοροπημένη διατροφή μπορεί να έχει ποικιλία και ωραία γεύση! Καθένας αγαπά διαφορετικά τρόφιμα, και τα παρακάτω είναι τα δικά μου!
Ταχίνι & βούτυρα ξηρών καρπών: πηγές καλών λιπαρών & πρωτεΐνης, για το πρωινό μου και ως συστατικό σε porridge, baked oatmeal και μπάρες με βρώμη
Ρόφημα αμυγδάλου χωρίς ζάχαρη: η διατροφική αξία του γάλακτος ειναι αδιαμφισβήτητη για την επιστήμη, όμως ποτέ δεν μου άρεσε γευστικά! Ευτυχώς, τα φυτικά ροφήματα έχουν υπέροχη γεύση, και αντικαθιστούν το γάλα σε συνταγές που φτιάχνω και στο porridge
Γιαούρτι 2%: Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς το χορταστικό γιαούρτι! Εξαιρετική πηγή Ασβεστίου, πρωτεΐνης, προβιοτικών, βιταμινών Β2 & Β6, και Φωσφόρου. Το γιαούρτι μπορεί να καταναλωθεί με φρούτα, δημητριακά & βρώμη, να χρησιμοποιηθεί ως συστατικό σε συνταγές και να γίνει ελαφριά bechamel, μεταξύ άλλων!
Τυρί κρέμα: Πηγή πρωτεΐνης και ασβεστίου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως, σε τοστ με κιτρινο τυρί, αντί για το βούτυρο σε ψωμί με μέλι, και σε ζυμαρικά & ριζότο αντί για κρέμα γάλακτος
Όσπρια: Είμαι λάτρης των οσπρίων! Πέρα από την θρεπτική τους αξία (πρωτεΐνη, φυτικές ίνες, Σίδηρος, Κάλιο, Μαγνήσιο, Ψευδάργυρο βιταμίνες του συμπλέγματος Β), μπορούν να μαγειρευτούν από πριν και να αποθηκευτούν στην κατάψυξη για γεύμα στο λεπτό, να μπούν σε σούπες και σαλάτες και να γίνουν μπιφτέκια!
Ζυμαρικά οσπρίων: Θέλω να τρώω και να χορταίνω! Ευτυχώς που είναι διαθέσιμα στο εμπόριο ζυμαρικά από 100% όσπρια που είναι τα πλουσιότερα σε πρωτεΐνη & φυτικές ίνες!
Βρώμη: Ένα από πλέον αγαπημένα μου τρόφιμα που αγοράζω με το κιλό, στην κυριολεξία. Η βρώμη περιέχει και τις φυτικές ίνες β-γλυκάνες που βοηθούν στην ρύθμιση της χοληστερόλης. Η βρώμη αποτελεί ένα από τα πιο εύχρηστα τρόφιμα, για ολες τις ώρες. Τη χρησιμοποιώ σε porridge, baked oatmeal, σπιτικές μπάρες, κέικ, granola, αλλά και στα μπιφτέκια και τις ομελέτες.
Σολομός: Το πιο εύκολο να μαγειρευτεί ψάρι, που είναι και εξαιρετική πηγή ω-3 λιπαρών οξέων.
Αυγό: Τo protein & nutrient ball της φύσης! Πρωτεϊνη υψηλής βιολογικής αξίας, απαραίτητα λιπαρά, μέταλλα και ιχνοστοιχεία και σχεδόν όλες οι βιταμίνες! Δεν χρειάζεται συστάσεις, με εξαίρεση τη σύσταση του American Heart Association που συστήνει μέχρι 7 αυγά (κρόκους) την εβδομάδα
Καφές: Last, but not least… Χωρίς καφέ δεν μπορεί να ξεκινήσει η μέρα! Ο καφές είναι γνωστός για την καφεϊνη, αλλά είναι και εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών με πολλές δράσεις για την υγεία μας!