Πεινάω ή διψάω;
Θα έχετε ακούσει τη φράση, “δεν πεινάς, διψάς”.
Στην πραγματικότητα, αυτή η φράση έχει τις ρίζες της στην κουλτούρα της δίαιτας, και όχι στην επιστήμη, καθώς η πείνα και η δίψα είναι δύο διακριτά φυσιολογικά φαινόμενα που ελέγχονται από διάφορους μηχανισμούς στον οργανισμό, και έχουν διαφορετικά σημάδια αναγνώρισης.
Η πείνα προκαλείται από έναν συνδυασμό φυσιολογικών, και νευροενδοκρινολογικών παραγόντων. Κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στην πείνα περιλαμβάνουν την κενότητα του στομάχου, την ινσουλίνη και άλλες ορμόνες όπως η γκρελίνη και η λεπτίνη. Οι νευρώνες στον εγκέφαλο, ειδικότερα στο υποθάλαμο, ανταποκρίνονται σε αυτές τις αλλαγές και παράγουν την αίσθηση της πείνας. Πεινάμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, ανά 3-4 ώρες, και η πείνα αυξάνεται σταδιακά, ενώ ικανοποιείται με το φαγητό.
Από την άλλη πλευρά, η δίψα είναι η αίσθηση που προκαλείται από την αύξηση της οσμωτικότητα του αίματος, την μείωση του όγκου του αίματος ή την απώλεια νερού από τον οργανισμό, και ρυθμίζεται επίσης από τον υποθάλαμο, μέσω νευρολογικών οδών.
Αν και η πείνα και η δίψα είναι αισθήσεις που προκαλούνται από τον οργανισμό ως απάντηση σε βιολογικές ανάγκες, και ρυθμίζονται από τον υποθάλαμο, η πείνα είναι συνήθως συνδεδεμένη με την ανάγκη για ενέργεια και θρεπτικά στοιχεία, ενώ η δίψα είναι συνδεδεμένη με την ανάγκη για νερό, και είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τη διαφορά τους!
Δυστυχώς, λόγω της πανταχού παρούσας κουλτούρας της δίαιτας, έχουμε πειστεί ότι δεν είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τις ανάγκες του σώματος μας. Και ενώ όντως είναι συχνό φαινόμενο να μην ακούμε την πείνα και τον κορεσμό, ο διαχωρισμός της πείνας και της δίψας είναι αρκετά πιο εύκολος!
Πηγές:
- Augustine V, Lee S, Oka Y. Neural Control and Modulation of Thirst, Sodium Appetite, and Hunger. Cell. 2020 Jan 9;180(1):25-32. doi: 10.1016/j.cell.2019.11.040. PMID: 31923398; PMCID: PMC7406138.
- Crooks B, Stamataki NS, McLaughlin JT. Appetite, the enteroendocrine system, gastrointestinal disease and obesity. Proc Nutr Soc. 2021 Feb;80(1):50-58. doi: 10.1017/S0029665120006965. Epub 2020 May 4. PMID: 32364087.
- Sternson SM, Eiselt AK. Three Pillars for the Neural Control of Appetite. Annu Rev Physiol. 2017 Feb 10;79:401-423. doi: 10.1146/annurev-physiol-021115-104948. Epub 2016 Nov 28. PMID: 27912679.
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 19-24 Ιουνίου 2017
1. Γιατί πάμε στο διαιτολόγο; Σε τι μπορεί να μας βοηθήσει, πέρα από την απώλεια βάρους; http://mantzorou.gr/el/blog/pame-sto-diaitologo-mono-gia-na-hasoyme-varos
2.Η αλκαλική δίαιτα είναι μια από τις παράδοξες δίαιτες (fad diet) των τελευταίων ετών.
Ας δούμε τι λένε και τι ισχύει για αυτή (από το Fitness Reloaded):
"Αλλάζει το pH του σώματός μας"
- Το τι τρώμε δεν μπορεί να επηρεάσει το pH του σώματός μας
"Γιατρεύει τον καρκίνο"
- Αυτό βασίζεται στην ιδέα ότι τα καρκινικά κύτταρα αυξάνονται σε όξινο περιβάλλον. Τα καρκινικά κύτταρα παράγουν οξέα, αλλά δεν αλλάζουν το pH του οργανισμού. Και φυσικά δεν γιατρεύει τον καρκίνο!
"Το pH των ούρων αντανακλά το pH του σώματός μας"
-Το σώμα μας απομακρύνει οξέα μέσω των ούρων, ώστε να διατηρήσει το pH του σώματος αλκαλικό, και έτσι το pH των ούρων δεν μπορεί να αντανακλά το pH του σώματος.
Σε ποιά σημεία είναι καλή η αλκαλική δίαιτα:
1. Να παρακινεί το κοινό να τρώει περισσότερα φρούτα και λαχανικά, για τους λάθος, όμως, λόγους
2. Να προωθεί την χωρίς ιατρικό λόγο αποφυγή ορισμένων τροφίμων.
3. Να σκοτώνει τον κόσμο, όταν εκείνοι αφήνουν την θεραπεία τους για να "γιατρευτούν" με την αλκαλική δίαιτα.
Μάλιστα, ο εμπνευστής της δίαιτας αυτής βρίσκεται στη φυλακή, με κατηγορίες κλοπής και άσκησης της ιατρικής χωρίς άδεια.
Είχε λάβει το φως της δημοσιότητας μετά από εμφάνισή του στην εκπομπή της Oprah, όπου παρουσιάστηκε με μια ασθενή του, την οποία υποτίθεται ότι γιάτρεψε από τον καρκίνο, και η οποία πέθανε από τον καρκίνο λίγο αργότερα.
https://web.facebook.com/FitnessRe/photos/a.142359345882840.27701.142216...
3. Υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο οστεοαρθρίτιδας.
Ανάλυση δεδομένων 2 μεγάλων μελετών έδειξε ότι άτομα που είχαν την υψηλότερη κατανάλωση φυτικών ινών σχετίζευαι με χαμηλότερο κίνδυνο οστεοαρθρίτιδας κατά 30-61%, σε σχέση με τα άτομα που είχαν χαμηλότερη κατανάλωση φυτικών ινών.
Μάλιστα, η υψηλότερη κατανάλωση φυτικών ινών γενικά, αλλά και από δημητριακά φαίεντια μειώνει και τον κίνδυνο για επιδείνωση του πόνου στα γόνατα.
http://www.medicalnewstoday.com/articles/317606.php
4.Οι εξελίξεις πάνω στη γενετική έχουν φέρει επανάσταση τα τελευταία χρόνια και στη διατροφή μας. Η αλήθεια είναι ότι μπορούμε ανάλογα με τα γονίδιά μας να ακολουθήσουμε μια απόλυτα εξατομικευμένη διατροφή, έτσι ώστε να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης αρκετών ασθενειών. Στην πράξη όμως τι γίνεται; Πόσο κοντά είμαστε στην εφαρμογή τέτοιων πλάνων διατροφής;
http://mantzorou.gr/el/blog/poso-konta-eimaste-sti-diatrofi-analoga-me-t...
5. Συχνά ακούμε για διάφορες δίαιτες που γίνονται μόδα. Οι περισσότερες (αν όχι όλες) είναι παράδοξες δίαιτες που μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία μας, από ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, μέχρι αυξημένο κίνδυνο για χρόνιες νόσους, ενώ η πιο συχνή "παρενέργεια" είναι η πρόσληψη βάρους μετά το τέλος της δίαιτας! Τι πρέπει να προσέχουμε στις δίαιτες που κυκλοφορούν; Ποιές είναι οι κόκκινες σημαίες για μια ανορθόδοξη δίαιτα;
http://mantzorou.gr/el/blog/pos-xehorizoyme-mia-paradoxi-diaita
Διατροφή και Αντιμετώπιση του Σύνδρομου Πολυκυστικών Ωοθηκών
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών ( εν συντομία ΣΠΩ ή στα Αγγλικά Polycystic Ovary Syndrome ή PCOS ) είναι μια ενδοκρινική διαταραχή που παρατηρείται στο 6-22% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε αναπαραγωγικές, ορμονικές και μεταβολικές διαταραχές, όπως ινσουλινοαντίσταση & σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, δυσλιπιδαιμία, καρδιαγγειακά νοσήματα, υπογονημότητα, καθώς και νεοπλασίες, όπως καρκίνο μαστού και ενδομητρίου. Αν και η αιτιολογία πίσω από την εμφάνιση του συνδρόμου δεν είναι γνωστή, γενετικοί & περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην εμφάνιση του.
Επηρεάζει η διατροφή την αντιμετώπιση του συνδρόμου;
Η παχυσαρκία & δη η ανδρικού τύπου παχυσαρκία, η ινσουλινοαντίσταση και τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D παρατηρούνται σε 1 στις 2 γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες. Μάλιστα, το αυξημένο βάρος, η καθιστική ζωή, η “Δυτικού τύπου” διατροφή και το κάπνισμα δυσχαιρένουν τη νόσο. Παράλληλα, σε γυναίκες με ΣΠΩ παρατηρούνται διαταραγμένη σχέση με το φαγητό και υπερφαγικά επισόδεια.
H βελτίωση τρόπου ζωής (άσκηση & διατροφή) με απώλεια βάρους μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα του ΣΠΩ, και αποτελεί απαραίτητο κομμάτι της αντιμετώπισης του.
Με την αλλαγή τρόπου ζωής ως θεραπετυτική στατηγική, μια μικρή απώλεια βάρους της τάξης του 5%-10% του αρχικού βάρους φαίνεται να βελτιώνει σημαντικά την ινσουλινοαντίσταση, τα υψηλά επίπεδα ανδρογόνων, την έμμηνο ρύση και την γονιμότητα. Μια μετα-ανάλυση μελετών έδειξε ότι η αλλαγή τρόπου ζωής, σε σχέση με την απλή αγωγή επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα, σχετικά με τη μείωση του βάρους, της περίμετρου μέσης, ποσοστού λίπους στο σώμα και της φλεγμονής (μετρημένης μέσω CRP). Παράλληλα, βελτιώθηκε και η φυσική κατάσταση των γυναικών που βελτίωσαν τον τρόπο ζωής τους!
Πώς πρέπει να είναι η διατροφή;
Μια υποθερμιδική δίαιτα για απώλεια βάρους, δηλαδή ένα πρόγραμμα διατροφής με λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζεται ο οργανισμός και στη συνέχεια ένα πλάνο για διατήρηση του βάρους στα επιθυμητά επίπεδα είναι απαραίτητη.
Η σύσταση της διατροφής αναφορικά με τα μακροθρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, λιπαρά, πρωτεΐνες) δεν φαίνεται να παίζει τόσο σημαντικό ρόλο. Συγκεκριμένα, για τους υδατάνθρακες, μια συστηματική ανασκόπιση της βιβλιογραφίας έδειξε οτι η γονιμότητα, οι ορμόνες, και οι ορμόνες που σχετίζονται με τον κορεσμό δεν διέφεραν μετά από δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες σε σχέση με μια τυπική δίαιτα. Η μείωση των προσλαμβανόμενων θερμίδων & η απώλεια βάρους στο ΣΠΩ βελτιώνουν τα ποσοστά ωορρηξίας, τη σύλληψη, την υπερανδρογοναιμία, τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης, την αντίσταση στην ινσουλίνη και τις ορμόνες κορεσμού, ενώ η σύνθεση της δίαιτας είναι λιγότερο σημαντική. Συστήνεται η μειωμένη κατανάλωση ελευθέρων σακχάρων (ζάχαρη, μέλι, σιρόπι αγαύης και άλλα σιρόπια, χυμοί φρούτων, ροφήματα με ζάχαρη, υπερκατανάλωση γλυκών) και η προτίμηση σε τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, όπως τα προϊόντα ολικής άλεσης, τα φρούτα κια τα λαχανικά, και τα όσπρια.
Επιπλέον, λόγω των επιπτώσεων του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών στα λιπίδια του αίματος συστήνεται η μείωση της πρόσληψης κορεσμένων και αποφυγή των τρανς λιπαρών. Πηγές κορεσμένων λιπαρών είναι το λίπος του κοτόπουλου και του κρέατος, το λάδι καρύδας, το φοινικέλαιο και το βούτυρο και τα λιπαρά των τυριών (μπορούμε να επιλέξουμε τυρί χαμηλό σε λιπαρά). Πηγές τρανς λιπαρών αποτελούν τα υδρογωνομένα λίπη τα οποία χρησιμοποιούνται από τη βιομηχανία τροφίμων για τα σφολιατοειδή, τα κέικ, τα μπισκότα και άλλα είδη αρτοζαχαροπλαστικής.
Ιδίαιτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην βελτίωση των επιπέδων βιταμίνης D, του χρωμίου και των ω-3 λιπαρών οξέων, στην περίπτωση ελλείψεων ή χαμηλών επιπέδων. Η βιταμίνη D είναι η βιταμίνη του ήλιου. Σε περίπτωση έλλειψης συστήνεται η συμπληρωματική αγωγή, ειδικά τους χειμερινούς μήνες. Διατροφικές πηγές Χρωμίου είναι το μπρόκολο, οι πατάτες, η γαλοπούλα, το κόκκινο κρασί, τα μήλα, οι μπανάνες, τα πράσινα φασολάκια, και το ψωμί ολικής άλεσης. Πηγές των ω-3 λιπαρών οξέων είναι τα λιπαρά ψάρια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι (πχ. λιναρόσπορος, καρύδια). Άτομα που δεν καταναλώνουν ψάρια και ξηρούς καρπούς και σπόρους μπορεί να επωφεληθούν από συμπλήρωμα ω-3 λιπαρών οξέων.
Αν και συχνά φαίνεται να υπάρχει μια δυσκολία στην απώλεια βάρους, οι παρούσες μελέτες συνολικά δεν δείχνουν να υπάρχει διαφορά στην απώλεια μεταξύ γυναικών με και χωρίς ΣΠΩ.
Συνεπώς, η διατροφή για το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών είναι μια ποικίλη, υγιεινή διατροφή (όπως η Μεσογειακή Διατροφή), ενώ ο συνδυασμός της με άσκηση είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Η μέτρια απώλεια και διατήρηση ενός υγιούς βάρους παίζει βαρυσήμαντο ρόλο για την βελτίωση των συμπωμάτων του Συνδρόμου, καθώς και των επιπτώσεών του στην υγεία και τη γονιμότητα.
Πηγές:
BDA Food Fact Sheet Polycystic Ovary Syndrome (PCOS)
Weight Management Interventions in Women with and without PCOS: A Systematic Review
Characteristics of obesity in polycystic ovary syndrome: Etiology, treatment, and genetics.
Nutritional management in women with polycystic ovary syndrome: A review study.
The effect of dietary carbohydrates in women with polycystic ovary syndrome: a systematic review.
Last updated/ Τελευταία επικαιροποίηση: 29/11/2019
Διαβήτης κύησης και διατροφή
Ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης είναι ο διαβήτης που εμφανίζεται στην εγκυμοσύνη, και όπως γίνεται με τους άλλους τύπους διαβήτη (Ι & ΙΙ) έτσι και σε αυτόν τον τύπο δεν ελέγχονται σωστά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα της εγκύου με επιπτώσεις για την υγεία της ίδιας και του εμβρύου (μακροσωμία, συγγενείς δυσπλασίες, θνησιγένεια, νεογνικός θάνατος).
Ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται στο τέλος του δεύτερου ή στο 3ο τρίμηνο κύησης. Μετά το πέρας της εγκυμοσύνης ο διαβήτης κυησης παύει να υφίσταται, αλλά οι πιθανότητες για εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 είναι αυξημένες. Για το λόγο αυτό, γυναίκες με ιστορικό διαβήτη κύησης θα πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση και να ελέγχουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους.
Αν και ο διαβήτης κύησης δεν έχει εμφανή συμπτώματα, κατά τον περιγεννητικό έλεγχο γίνονται και οι απαραίτητες εξετάσεις. Παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση διαβήτη κύησης είναι η ηλικία άνω των 25 ετών, η μη-Καυκάσια εθνικότητα, το οικογενειακό αλλά και προσωπικό ιστορικό διαβήτη, και το υπερβάλλον σωματικό βάρος (ΔΜΣ>30 kg/m2).
Παράλληλα, διπλάσιος προς τριπλάσιος είναι ο κίνδυνος για συγγενείς δυσπλασίες σε γυναίκες με διαβήτη τύπου 1 και 2, γεγονός που σχετίζεται με την υπεργλυκαιμία. Επομένως, ο έλεγχος των επιπέδων σακχάρου στο αίμα είναι απαραίτητος σε γυναίκες αναπαρωγικής ηλικίας, καθώς ενδέχεται να εμφανίζουν διαβήτη τύπου 2 ή προ-διαβήτη χωρίς να το γνωρίζουν.
Αναφορικά με την πρόληψη, η βελτίωση του τρόπου ζωής με υγιεινή διατροφή, τακτική άσκηση και απώλεια βάρους πριν την εγκυμοσύνη παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο!
Σε γυναίκες με διαβήτη κύησης και πάλι η βελτίωση του τρόπου ζωής (υγιιενή διατροφή και 30 λεπτά/ημέρα άσκηση σε εγκυμόσύνη χωρίς επιπλοκές) φαίνεται να αρκεί για τον γλυκαιμικό έλεγχο στο 80-90% των γυναικών. Αν ο στόχος δεν επιτευχθεί τότε αντιδιαβητικά σκευάσματα, όπως η μετφορμίνη, πρέπει να χορηγηθούν. Σε περίπτωση που και πάλι δεν επιτυγχάνεται ευγλυκαιμία, τότε χορηγείται ινσουλίνη. Παύση της φαρμακευτικής αγωγής γίνεται αμέσως μετά τον τοκετό.
Όσον αφορά την διατροφή είναι απαραίτητη η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή, με στόχο το γλυκαιμικό έλεγχο, την παροχή όλων των απαραίτητων μάκρο- και μικρο-θρεπτικών συσυτατικών, καθώς και την περιορισμένη πρόσληψη βάρους. Για γυναίκες με φυσιολογικό βάρος (ΔΜΣ 18,5 έως 24,9 kg/m2) συστήνεται η πρόσληψη βάρους 11-16 κιλά, ενώ για γυναίκες με ΔΜΣ 25-30 kg/m2 συστήνεται η πρόσληψη βάρους 7-11 κιλά και για γυναίκες με ΔΜΣ πάνω από 30 συστήνεται η πρόσληψη βάρους 5-9 κιλά.
Πιο αναλυτικά για τη διατροφή, πρέπει να είναι επαρκής σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά για την έγκυο και το έμβρυο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η έγκυος τρώει για δύο! Οι οδηγίες για τη διατροφή της εγκύου με διαβήτη κύησης δεν διαφέρουν σε σχέση με τις οδηγίες για τους υγιείς. Βαρύτητα πρέπει να δοθεί στην ποιότητα των λιπαρών, με αποφυγή τρανς λιπαρών, μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων (πχ. βούτυρο, αλλαντικά, λίπος κρέατος) και αυξημένη πρόλσηψη ακόρεστων λιπαρών (πχ. ψάρι, ελαιόλαδο, ξηροί καρποί, αβοκάντο). Επιπλέον, ο έλεγχος των επιπέδων γλυκόζης είναι απαραίτητος για την αποφυγή επιπλοκών του διαβήτη κύησης στην υγεία του εμβρύου. Οι υδατάνθρακες (πχ. ψωμί, ρύζι, πατάτες, ζυμαρικά, γαλακτοκομικά, φρούτα) πρέπει να διανέμονται σε όλα τα γεύματα και σνακ της ημέρας, με έμφαση σε τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες (τουλάχιστον 25 γρ την ημέρα).
Τα ποσοστά διαβήτη κύησης αυξάνονται, όπως και τα ποσοστά διαβήτη τύπου 2. Ο έλεγχος του προυπάρχοντος διαβήτη και του διαβήτη κύησης είναι απαραίτητος για θετική έκβαση της εγκυμοσύνης. Η βελτίωση του τρόπου ζωής αρκεί στην πλειοψηφεία των περιπτώσεων για να επιτευχθεί ο γλυκαιμικός έλεγχος, με μια επαρκή και υγιεινή διατροφή και τακτική άσκηση. Μετά τον τοκετό παύει να υφίσταται ο διαβήτης κύησης, ενώ συστήνεται ο θηλασμός και η συνέχιση του βελτιωμένου τρόπου ζωής για σταδιακή απώλεια βάρους.